Ahmet Fethi Durmuş, Fikret OTLU, Özge ÖZKAN

Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Ve Öğrencilerin Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Olma Hedefleri: İnönü Üniversitesi Uygulaması

Ülkemizde son yıllarda özellikle iktisadi ve idari bilimler fakültelerinden mezun olan ve iş bulamayan öğrenci sayısı hızla artmaktadır. Dolayısıyla öğrencilerin kariyer planlamaları üniversite hocalarının daha fazla etkin olması gereken alanlardan biridir. Bu çalışmada sosyal bilişsel kariyer kuramı kullanılarak öğrencilerin kariyer planlamasında Serbest Muhasebeci Mali Müşavir’lik (SMMM) mesleğinin hangi basamaklarda olduğu ve mesleği tercih etme ya da etmemede etkili olan kriterlerin neler olduğu incelenmeye çalışılmıştır. Sosyal Bilişsel Kariyer Kuramı modeli, öğrencilerin kariyer ilgi alanlarının, amaçlarının ve niyetlerinin öz-yeterlik inançları ve sonuç beklentileri ile nasıl bağlantılı olduğunu açıklamak için kullanılan yararlı bir araç olarak görülmektedir. Sonuçlar, SMMM olma hedefinin, öz yeterlilik ve sonuç beklentileri ile anlamlı ve pozitif ilişkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal bilişsel kariyer teorisi, Muhasebe Kariyeri, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Social Cognitive Career Theory and Students' Goal of Being A Certified Public Accountant: Inönü University Application

In recent years, the number of students graduated from the faculties of economics and administrative sciences and who can not find a job is increasing rapidly in our country. Therefore, career planning of students is one of the areas whom professors in academia, students should be more active. In this study, social cognitive career theory was used to investigate what stages of the certified public accountant (CPA) profession are in the career planning of the students and what are the criteria that are effective in choosing or not choosing a profession. Social Cognitive Career Theory (SCCT) model as a useful tool to explain how students’ career interests, goals, and intentions are related to their self-efficacy beliefs and outcome expectations. Results showed that the goal to become a certified public accountant (CPA) was significantly and positively correlated with the selfefficacy and outcome expectations.

Keywords:

Social Cognitive Career Theory, Accounting Careers, Certified Public Accountant,

PDF

___

Akın, O. & Onat, O.K. (2015). Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin meslek seçimini etkileyen faktörler: Demografik farklılaşmalar üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 15, 297-312.
Aksu, H.H. (2008) ‘Öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz yeterlilik inançları’, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 8, (2), 161-170.
Aşkar, P. & Umay, A. (2001), İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz yeterlilik algısı, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,21,1-8.
Bandura, A.(1977). Self-efficacy: toward a unifyingtheory of behavioral change. Psychological Review. 84, 191-215.
Bandura, A. (1986). Socialfoundations of thoughtandaction: A social cognitive theory., NJ: Prentice Hall.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.
Büyükgöze-Kavas A. (2011) Testing a model of career indecision among uiıversity students based on social cognitive career theory’ The Degree Of Doctor Of Philosophy,Mıddle East Technıcal Unıversıty
Cervone, D., Shade, W.,G.& Jencius, S. (2001), Social-Cognitive Theory of personality assessment’, Personality and Social Psychology Review. 5(1), 33-51
Chartrand, J. M. & Rose, M. S. (1996). Career intervention for at-risk populations: in corporating social cognitive influences. Career Development Quarterly, 44, 341-362.
Çarıkçı, O. (2017) Muhasebe eğitimi almakta olan öğrencilerin motivasyonları ve muhasebe bölümünü tercihlerinin irdelenmesi’ Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (4) ,1223-1233.
Çelenk, H., Atmaca, M.& Horasan, E. (2010). Marmara Üniversitesi’nde muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe alanına bakış açılarının değerlendirilmesine yönelik bir araştırma, Öneri Dergisi, 33, 159-171
Çetin, F. (2011), Örgüt içi girişimcilikte öz yeterlilik algısı ve kontrol odağının rolü, Business and Economics Research Journal, 2(3),69-85.
Demirci, Ş.D., Erol, E.& Zeren, F. (2015), Muhasebecilik mesleğine yönelimde beş faktör kişilik ölçeği: işletme öğrencileri üzerine bir uygulama, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 25-37.
Dinç, E. & Karakaya, A. (2008) Muhasebe mesleği seçimini etkileyen faktörlere yönelik lisans öğrencilerinin algılarındaki farklılıklar’ MÖDAV,4,117-136.
Ekşi, İ.H., Özçalıcı, M.& Büyükkonuklu, B. (2011). Meslek algılanmasında etkili olan faktörler: muhasebecilik örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim, 67-80.
Erdurdu, İ., Deran, A.& Çelik, S.,(2017), Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe mesleğine bakış açılarının incelenmesi:Ömer Halis Demir Üniversitesi örneği’, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi,5(2),34-48.
Gore, P. A.& Leuwerke, W. C.(2000) Predicting occupational considerations: A comparison of self-efficacybeliefs, outcome expectations, and person-environment congruence. Journal of Career Assessment 8(3),237–250
Hackett, G.,& Betz, N. E. (1981), A self-efficacy approach to the career development of women. Journal of Vocational Behavior, 18(3), 326–339.
ILGAZ, Y. (1996).Muhasebe eğitimi kalitesinin meslek imajına etkisi”, SPK, Yayın:68, Ankara
Işık, E. (2010) Sosyal bilişsel kariyer teorisi temelli bir grup müdahalesinin üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinlik ve mesleki sonuç beklenti düzeylerine etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
Kınay, B., Ciğer, A. & Koç, N. (2017) Muhasebe önlisans programı öğrencilerinin iş hedeflerini belirlemeye yönelik nitel bir araştırma: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21),454-469.
Kurtaslan, Z., Arat, T.& Çakırer, S. (2012), Muzik öğretmenlerinin sosyal-bilişsel kariyer kuramına göre öğretim teknolojilerine yönelik tutumları’, İdil Dergisi,1( 4),84-103.
Lent, R. W. (2005). A social cognitive view of career development and counseling. In S. D.
Brown &. Lent R W (Eds.), Career development and counseling: Putting theory and research to work , New York: Wiley.
Lent, R. W., Brown, S. D., &Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122.
Lent,R.W., Brown, S. D., &Hackett, G. (2000). Contextual supports and barriers to career choice: A social cognitive analysis. Journal of CounselingPsychology, 47(1),36–49.
Lent, R. W., Brown, S. D., &Hackett, G. (2002). Social cognitive career theory. In D.Brown &Associates (Eds.), Career choice and development (4th ed.,pp.255-311). San Francisco: Jossey-Bass.
Mohrweis, L. C. (2006). Recruiting top students: A letter writing approach. Journal of Accounting Education, 24(4), 197–201.
Özdamar, K. (2002), Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi–1, SPSS-MINITAB, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
Özden, K. (2014),Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi oluşun psiko sosyal yordayıcılarının sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından incelenmesi’ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul
Schoenfeld, J.,Segal, G.& Borgia, D. (2017), Social cognitive career theory and the goal of becoming a certified public accountant”, Accounting Education: An International Journal, 26 ( 2),109-126.
Segal, G.; Borgia, D.& Schoenfeld, J. (2002),Using social cognitive career theory to predict self-employment goals, New England Journal of Entrepreneurship, 5 (2),8.
Sugahara, S. & Boland, G. (2009). The accounting profession as a career choice for tertiary business students in Japan – a factor analysis, Accounting Education: An International Journal, 18(3), 255–272.
Sugahara, S., Boland, G., & Cilloni, A. (2008). Factors influencing students’ choice of accounting major in Australia. Accounting Education: An International Journal, 17,37–54.
Swain, M. R., & Olsen, K. J. (2012). From student to accounting professional: A longitudinal study of the filtering process, Issues in Accounting Education, 27(1), 17–52.
Tan, L. M., & Laswad, F. (2006). Students’ beliefs, attitudes and intentions to major in accounting, Accounting Education: An International Journal, 15(2), 167–187.
Ünsal, P.(2014), Kariyer gelişim kuramları ve kariyer danışmanlığı, 1. Basım, Nobel Yayıncılık.
Yayla, H.& E.Cengiz (2005) Muhasebe mesleğinin tercih edilmesinde etkili olan faktörlerin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması: Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği” Muhasebe ve Denetime BAKIŞ, 3,147-168.
Yıldırım, F.& İlhan, İ.Ö. (2010), Genel özyeterlilik ölçeği türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4).
ZEYTİNOĞLU, E. (2012). “Muhasebe bölümü öğrencilerinin motivasyonu ve beklentileri üzerine bir araştırma: Dumlupınar Üniversitesi örneği”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak,103-115.