Aykut TUNÇEL, Özkan Cevdet ÖZDAĞ, Eren PAMUK, Mustafa AKGÜN

Mikrotremor verisi kullanılarak zeminlerin dinamik büyütme faktörü değerlerinin hesaplanması: İzmir (Kuzey) örneği

Günümüzde yaygın kullanım alanı olan tek istasyon mikrotremor yöntemi veri toplama kolaylığının yanı sıra verdiği sonuçların zenginliği açısından da etkili bir yöntemdir. Bu çalışmada 112 noktada toplanan tek istasyon mikrotremor verisi ile çalışma alanında meydana gelebilecek bir senaryo depremi parametrelerinin ortak değerlendirilmesi sonucunda çalışma alanına ait dinamik büyütme faktörü (DBF) dağılımları elde edilmiştir. Çalışma alanına ait zemin hâkim titreşim periyodu, dinamik büyütme faktörü, jeoloji ve topografya verilerinin çalışma alanındaki dağılımlarının aralarındaki uyumu incelenmiştir. Alüvyon birimin bulunduğu deniz seviyesine yakın bölgelerde genellikle 2 veya 2’den daha büyük dinamik büyütme faktörü değerleri elde edilmiştir. Volkanik kayaçlardan oluşan ve yüksek kotlarda yer alan bölgelerde ise 2 değerinden daha düşük dinamik büyütme faktörü değerleri elde edilmiştir. Araştırma alanında görülen en küçük büyütme değeri 1,20 iken maksimum büyütme değerleri 3 civarındandır. Dinamik büyütme faktörü kaynağından gelen depremin zemin tarafından ne kadar büyütüleceğinin bir oranı olarak da tanımlanabilir ayrıca DBF değeri tek bir pik değeri değil tüm spektrumu temsil eden bir parametredir. Bu veriler sonucunda yüksek dinamik büyütme faktörü ve zemin hâkim titreşim periyodu (ZHTP) değerine sahip olan zeminlerin yapılaşma açısından daha tehlikeli olduğu göz ardı edilmeden bina tasarımlarının yapılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dinamik büyütme faktörü, zemin hâkim titreşim periyodu;mikrotremor;senaryo deprem

PDF

___

Herak M., Overview of recent ambient noise measurements in Croatia in free-field and in buildings, Geofizika, 28, 21–40, 2011.
Özdağ C., Gönenç T., Akgün M., Dynamic amplification factor concept of soil layers: a case study in İzmir (Western Anatolia), Arabian Journal of Geosciences, 8 (11), 10093–10104, 2015.
United States Geological Survey. https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/. Erişim tarihi Nisan 04, 2017.
Özbek D., Altındağ Köyü (İzmir) çevresinin jeoloji ve Altındağ taş ocaklarının mühendislik jeolojisi, Bitirme Ödevi, Ege Üniversitesi Yerbilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, İzmir, 1981.
Erdoğan B., İzmir-Ankara Zonunun İzmir ile Seferihisar arasındaki bölgede stratigrafik özellikleri ve tektonik evrimi:, TPJP Bülteni, c. 2/1-Aralık, 1-20, 1990.
Kıncal C., İzmir iç körfezi çevresinde yer alan birimlerin coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknikleri kullanılarak mühendislik jeolojisi açısından değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir, 2005.
MTA, 1:500,000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, İzmir (No: 7) Paftası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara-Türkiye, 2002.
Uzel B., Sözbilir H., Özkaymak Ç., Neotectonic Evolution of an Actively Growing Superimposed Basin in Western Anatolia: The Inner Bay of İzmir, Turkey, Turkish Journal of Earth Sciences, 21, 439-471, 2012.
Ocakoğlu N., Demirbağ E., Kuşçu İ., İzmir körfezi ve çevresinin sualtı aktif fayları ve depremselliği, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi, 27(1), 23-40, 2005.
Şaroğlu F., Emre Ö., Kuşçu İ., Türkiye Diri Fay Haritası, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü MTA, Türkiye, 1992.
Emre Ö., Özalp S., Doğan A., Özaksoy V., Yıldırım C., Göktaş F., İzmir Yakın Çevresinin Diri Fayları ve Deprem Potansiyelleri, MTA Rapor No: 10754, 86s., Jeoloji Etütleri Dairesi, 2005.
Nakamura Y., A method for dynamic characteristics estimations of subsurface using microtremors on the ground surface. Quarterly Report of Railway Technical Research Institute, Japan, 30, 25-33, 1989.
Tunçel A., Pamukçu O., Gönenç T., Akgün, M., Mikrotremor, Çok Kanallı Yüzey Dalgaları (ÇKYD) ve Mikrogravite Yöntemleri Kullanılarak Zemin Dinamik Özelliklerinin İrdelenmesi: Karşıyaka-İzmir Örneği, Yerbilimleri Dergisi, 37 (2), 2016.
Pamuk E., Akgün M., Özdağ Ö. C., Gönenç T., 2D soil and engineering-seismic bedrock modeling of eastern part of Izmir inner bay/Turkey. Journal of Applied Geophysics, 137, 104-117, 2017.
Pamuk E., Özdağ Ö. C., Özyalın Ş., Akgün M., Soil characterization of Tınaztepe region (İzmir/Turkey) using surface wave methods and Nakamura (HVSR) technique. Earthquake Engineering and Engineering Vibration, 16(2), 447-458, 2017.
Akgün M., Gönenç T., Tunçel A., Pamukçu O., A multi-approach geophysical estimation of soil dynamic properties in settlements: a case study in Güzelbahçe-İzmir (Western Anatolia), Journal Of Geophysics and Engineering, 10 (4), 045001, 2013.
Tunçel A., Jeofizik yöntemlerle zemin-anakaya sınırının belirlenmesi ve dinamik zemin parametrelerinin elde edilmesi: Karșıyaka ve Güzelbahçe (İzmir) örneği, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2014.
Herak M., Model HVSR-A Matlab® tool to model horizontal-to- vertical spectral ratio of ambient noise, Computers & Geosciences, 34, 1514–1526, 2008.
Trifunac M. D., Broad band extension of Fourier amplitude spectra of strong motion acceleration. University of Southern California, Los Angeles, CA, USC Report no. CE 93-01, 109, 1993.
Lee V. W., Trifunac M. D., Frequency dependent attenuation function, and Fourier amplitude spectra of strong earthquake ground motion in California. University of Southern California, Los Angeles, CA, USC Report no. CE 95-03, 190, 1995.
Midorikawa S., Prediction of isoseismal map in Kanto Plain due to hypothetical earthquake. Journal of Structural Dynamics, 33, 43-48, 1987.