Bulanık karar verme teknikleri ile CBS destekli konut memnuniyeti araştırması

Konut memnuniyeti araştırmalarında genellikle anket uygulaması ve sonuçlarının değerlendirilmesine odaklanan çalışmaların varlığı dikkat çekmektedir. Ancak ankete dayalı bu çalışmaların mekânsal karşılıklarına yönelik modelleme eksikliği nedeni ile planlamada karar verme süreçlerine yönlendirici bir katkı sağlanamamaktadır. Bu çalışmada bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri (Bulanık DEMATEL+Bulanık TOPSIS) kullanılarak, iki farklı TOKİ toplu konut bölgesinde konut memnuniyetinin değerlendirilmesine yönelik bir model oluşturulmuştur. Toplu konut bölgeleri arasındaki memnuniyeti etkileyen faktörler ve mekânsal karşılıklarına yönelik bulanık bir değerlendirme gerçekleştirilmiştir. Elde edilen sonuçlar ile her iki toplu konut bölgesi için geoistatistik analiz tabanlı ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) destekli karşılaştırılabilir konut memnuniyeti haritası oluşturulmuştur. Plan, tipoloji ve tasarım yaklaşımları aynı olan iki TOKİ bölgesinden Yenidoğan TOKİ bölgesinde konutlardan memnuniyet oranının %60 gibi yüksek bir oranda olduğu, buna karşılık İldem TOKİ bölgesinde ise memnuniyetin son derece düşük olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonucunda konut memnuniyet düzeyindeki farklılığın temelde alanın yer seçimi üzerine odaklandığı, kent merkezi ile kurulan ilişkinin, ulaşım bağlantılarının güçlü etkenler olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bulanık TOPSIS, bulanık DEMATEL, konut memnuniyeti, coğrafi bilgi sistemleri, geoistatistik analiz

PDF

___

1. Alkışer Y., Yürekli H., Türkiye’de “Devlet Konutu” nun dünü, bugünü, yarını, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 3 (1), 63-74, 2004.
2. Çubukçu E., Akdeniz Girginer S., Toplu konut ve kent merkezi konut yerleşimlerinde kullanıcı memnuniyeti, Ege Mimarlık Dergisi, 57 (2), 18-21, 2006.
3. Olcay Y., Toplu konut üretiminde kullanıcı tatmini yönelimli bir veri toplama modeli: kalite fonksiyon yayılımı, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
4. Songur A., Konut morfolojisinin kullanıcı memnuniyeti üzerindeki etkilerinin analizi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2001.
5. Bodur A., Gecekondu dönüşüm projelerinde hane halklarının yeni konut memnuniyeti: Kağıthane örneği, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
6. Garip S. B., Şener H., Analysing environmental satisfaction in gated housing settlements: a case study in İstanbul, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 9 (1), 120-133, 2012.
7. Yıldırım K., Akalın A., Şimşek M., Kahraman N., Konut iç mekan donatı elemanları ile teknolojik ürünler arası ilişkilerin kullanıcı memnuniyetine etkisi, Politeknik Dergisi, 11 (1), 77-81, 2008.
8. Kabadayı H., Yaşam kalitesi ve kullanıcı memnuniyetinin kentsel tasarımdaki etkisine çok boyutlu yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
9. Yalçınkaya Erol Ş., Dışa kapalı sitelerde mimariye dayalı yaşam kalitesinin irdelenmesi: İstanbul örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2011.
10. Türkoğlu H.D., İstanbul’ da yaşam kalitesinin ölçülmesi. İTÜ Dergisi Mimarlık, Planlama, Tasarım, 7 (2),103-113, 2008.
11. Ülengin B., Ülengin F., Güven, Ü., A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul, European Journal of Operational Research, 130 (2), 361-374, 2001.
12. İnal E., Ünlü A., Türkiye’de afet sonrası kalıcı konutlarda esneklik kavramının değerlendirilmesi, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 8 (2), 101-109, 2009.
13. Enginöz E.B., Ünlü A., Afet konutlarında tasarım değerlendirmesi: Afyon- Dinar örneği, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 5 (2), 37-50, 2006.
14. Kellekçi, Ö.L., Berköz L., Konut ve çevresel kalite memnuniyetini yükselten faktörler, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 5 (2), 2010.
15. Kalelioğlu M.R., Özgür E.M., İkametgâh Memnuniyeti Bağlamında Konut Yeri Seçimi ve İkametgâh Hareketliliği: Bolu Kenti Örneği, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 11 (2), 149-168, 2013.
16. Güremen L., Konut ve yerleşim alanı kullanıcı algısının memnuniyet ve tercih davranışına etkisi üzerine bir araştırmada Amasya örneği. Technological Applied Sciences, 11 (2), 24-64, 2016.
17. Düzcan E., Türkiye’deki güncel konut araştırmalarında ‘ev’ olgusu, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2012.
18. Kalelioğlu M.R., Bolu kentinde ikametgah memnuniyeti bağlamında kent içi hareketlilik, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013.
19. Harputlugil G.U., Harputlugil T., A research on occupant behaviour pattern of dwellings in the context of environmental comfort and energy saving, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31 (3), 695-708, 2016.
20. Çubukçu E., Toplu konut ve kent merkezi konut yerleşimlerinde kullanıcı memnuniyeti, Ege Mimarlık Dergisi, 57 (2), 17-21, 2006.
21. Bölen F., Dülger Türkoğlu H., Yirmibeşoğlu F., İstanbul’da yapılaşma yoğunluğu – yaşanabilir alan ilişkisi, İTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım (ITU A|Z), 8 (1), 127- 137, 2009.
22. Bayraktar N., Girgin Ç., An evaluation of the quality of urban life around the dwellings environment constructed by upper cooperative unities/ Batıkent sample, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 25 (2), 201-211, 2010.
23. Carver S.J., Integrating multi-criteria evaluation with geographical information systems, International Journal of Geographical Information System, 5 (3), 321-339, 1991.
24. Hsieh T.Y., Lu S.T., Tzeng G.H., Fuzzy MCDM approach for planning and design tenders selection in public office buildings. International journal of project management, 22 (7), 573-584, 2004.
25. Jakimavičius M., Burinskiene M., A GIS and multi‐criteria‐based analysis and ranking of transportation zones of Vilnius city. Technological and Economic Development of Economy, 15 (1), 39-48, 2009.
26. Johnson M.P., Spatial Decision Support for Assisted Housing Mobility Counselling, Decisions Support System, 41, 296– 312, 2005.
27. Lee E., Park N.K., Housıng Satisfaction and Quality of Life Among Cross-Cultural Temporary Residents, Journal of the Housing Education and Research Association, 37-1, 2010.
28. Lauf S., Haase D., Kleinschmit B., The effects of growth, shrinkage, population aging and preference shifts on urban development-A spatial scenario analysis of Berlin, Germany. Land Use Policy, 52, 240-254, 2016.
29. Ferreira F.A., Are you pleased with your neighbourhood? A fuzzy cognitive mapping-based approach for measuring residential neighbourhood satisfaction in urban communities. International Journal of Strategic Property Management, 20 (2), 130-141, 2016.
30. Betti G., Soldi R., Talev I., Fuzzy multidimensional indicators of quality of life: the empirical case of Macedonia. Social Indicators Research, 127 (1), 39-53, 2016.
31. Eraqi A.M.Z., Development a Fuzzy Model to Predict the Index of Urban Development Priorities of the Parties to the Egyptian City in Partnership between the Cooperative Trinity. Procedia-Social and Behavioural Sciences, 216, 129-140, 2016.
32. Chen Y., Lü B., Chen R., Evaluating the life satisfaction of peasants in concentrated residential areas of Nanjing, China: A fuzzy approach. Habitat International, 53, 556-568, 2016.
33. Kellekçi Ö.L., Berköz L., Mass housing: user satisfaction in housing and its environment in Istanbul, Turkey. International Journal of Housing Policy, 6 (1), 77-99, 2006.
34. Kahraman Z.E.H., Dimensions of housing satisfaction: A case study based on perceptions of rural migrants living in Dikmen. METU Journal of the Faculty of Architecture, 30 (1), 2016.
35. Toksarı M., Toksarı M.D., Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) Yaklaşımı Kullanılarak Hedef Pazarların Belirlenmesi, ODTÜ Gelişme Dergisi, 38 (1), 51-57, 2003.
36. Göksu A., Güngör İ., Bulanık Analitik Hiyerarşik Proses ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,13 (3), 1-26, 2008.
37. Şengül Ü., Eren M., Eslamian S.S., Bulanık AHP ile belediyelerin toplu taşıma araç seçimi, Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 40 (1), 143-165, 2012.
38. Yalçın S.N., Özdemir A.İ., Bulanık Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Çok Kriterli Stratejik Tedarikçi Seçimi: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 175-190, 2008.
39. Yomralıoğlu T., Coğrafi Bilgi Sistemleri: Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Akademi Kitabevi, 2000. 40. Uluğtekin N., Doğru A.Ö., Coğrafi Bilgi Sistemi ve Harita: Kartografya CBS Sempozyumu, 2005.
41. Tobler W.R.,A computer movie simulating urban growth in the Detroit region. Economic geography, 46 (1), 234-240, 1970.
42. Mardia K.V., Marshall R.J., Maximum likelihood estimation of models for residual covariance in spatial regression. Biometrika, 71 (1), 135-146, 1984.
43. Başbozkurt H., Öztaş T., Karaibrahimoğlu A., Gündoğan R., Genç A., Toprak Özelliklerinin Mekânsal Değişim Desenlerinin Jeoistatistiksel Yöntemlerle Belirlenmesi, Atatürk University Journal of the Agricultural Faculty, 44 (2), 169-181, 2013.
44. Bostancı B., Belediye Hizmet Kalitesinin Bulanık AHS Ağırlıkları ile Nominal Değerlemesi, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, (8) 2,110-130, 2016.
45. Baykaşoğlu A., Kaplanoğlu V., Durmuşoğlu Z.D., Şahin C., Integrating fuzzy DEMATEL and fuzzy hierarchical TOPSIS methods for truck selection, Expert Systems with Applications, 40 (3), 899-907, 2013.
46. Ertuğrul İ., Karakaşoğlu N., Performance evaluation of Turkish cement firms with fuzzy analytic hierarchy process and TOPSIS methods, Expert Systems with Applications, 36 (1), 702-715, 2009.
47. Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri Nazım İmar Planı Araştırma Raporu, 2006.
48. Yılmaz Bakır N., Kentsel planlama ve proje bütünleşme süreci Kayseri kenti örneği, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
49. Özdin H., Kayseri’de modern konut örneği olarak sıra düzen evler, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 2009.
50. T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı. İllere göre_projeler_Kayseri_http://www.http://www.toki.gov.tr/illere-gore-projeler/437,2016. Yayın tarihi Ocak 2016. Erişim tarihi Mart 2016.
51. Zadeh L.A., Fuzzy sets, Information and Control, 8, 338–353, 1965.
52. Dağdeviren M., Integrated modelling the performance evaluation process with fuzzy AHP, Yıldız Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma, 25 (3), 268-282, 2007.
53. Şengül Ü., Miraç E.R.E.N., Shıraz S.E., Bulanık AHP ile belediyelerin toplu taşıma araç seçimi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40, 143-165, 2012.
54. Kaya İ., Kılınç M.S., Çevikcan E., Makine-teçhizat seçim probleminde bulanık karar verme süreci, Mühendis ve Makina Dergisi, 49 (576), 8-14, 2007.
55. Gabus A., Fontela E., Perceptions of the world problematique: communication procedure, communicating with those bearing collective responsibility (DEMATEL reportno. 1), Switzerland Geneva: Battelle Geneva Research Centre, 1973. 56. Lin C.J., Wu W.W., A causal analytical method for group decision-making under fuzzy environment, Expert Systems with Applications, 34 (1), 205-213, 2008.
57. Aksakal E., Dağdeviren M., Talent Management Based Personnel Assignment Model and Solution Proposal, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 30 (2), 249-262, 2015.
58. Opricovic S., Tzeng G.H., Defuzzification within a multi criteria decision model, International Journal of Uncertainty, Fuzziness and Knowledge-Based Systems, 11 (5), 635-652, 2003.
59. Ada E., Kazançoğlu Y., Aksoy M., Esnek Üretim Sistemlerine Etki Eden Faktörlerin Bulanık DEMATEL Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi, XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul- Türkiye, 722-731, 2011.
60. Wu W.W., Lee Y.T., Developing global managers’ competencies using the fuzzy DEMATEL Method, Expert Systems With Applications, 32, 499–507, 2007.
61. Wang Y.M., Elhag T.M.S., Fuzzy TOPSIS method based on alpha level sets with an application to bridge risk assessment, Expert Systems with Applications, 31 (2), 309-319, 2006.
62. Chen C.T., Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment, Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9, 2000.
63. Bali Ö., Tutun S., Pala A., Çörekçi C., A MCDM Approach wıth Fuzzy DEMATEL and Fuzzy TOPSIS for 3PL Provıder Selectıon, Sigma, 32, 222-239, 2014.
64. Law M., Collins A., Getting to know ArcGIS for desktop. ESRI press, 2013.
65. Yomralıoğlu T., Coğrafi Bilgi Sistemleri: Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Akademi Kitabevi, 2000.
66. Warrick A.W.(Ed.)., Soil physics companion. CRC press. Inc., 389,. 2001.
67. Keskiner A.D., Farklı olasılıklı yağış ve sıcaklıkların CBS ortamında haritalanmasında uygun yöntem belirlenmesi ve m. turc yüzey akış haritasının geliştirilmesi: Seyhan Havzası örneği. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 2008.
68. Tural S, Gerçek zamanlı meteoroloji verilerinin toplanması, analizi ve haritalanması, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2011.
69. Baş T., Anket Nasıl Hazırlanır Uygulanır Değerlendirilir? Seçkin Yayınları, Ankara, 2006.