Halk Biliminin Sahnedeki Gölgesi Sedat Veyis Örnek: Kurt, Manda Gözü ve Pirinçler Yeşerecek

Sedat Veyis Örnek, genellikle halk bilimi alanına önemli eserler kazandırmış bir bilim insanıolarak tanınmaktadır. Ancak Örnek, bilimsel çalışmalarının yanında şiir, öykü ve tiyatro türlerindede eserler vermiştir. Bu nedenle onu bilimsel çalışmalarının yanında sanatçı yönüyle de değerlendirmekgerekmektedir. Bu çalışmada Sedat Veyis Örnek’in yazmış olduğu üç oyun Kurt, MandaGözü ve Pirinçler Yeşerecek isimli oyunlar halk biliminin çalışma konuları üzerinden incelenecektir. Özellikle Kurt ve Manda Gözü oyunlarında yazarın, Anadolu folklorundan birçok unsuruoyunlarında kullandığı, deyimlerden, halk inanışlarına kadar birçok unsur u oyun metinleri içinesindirdiği görülmektedir. Ancak Sedat Veyis Örnek’in oyunlarında halkbilimsel unsurlar rastgelebir biçimde değil güncel olaylarla sentezlenerek sunulmuştur. Bu da onun oyunlarının hem yerelhem de evrensel açıdan bütüncül bir yapı sergilediğini göstermektedir. Yazarın oyunlarında biçimselolarak da geleneksel Türk tiyatrosunun izleri görülür. Modern bir tiyatronun tüm özellikleriylebirlikte gelensel Türk tiyatrosunun eklemli yapı ve açık biçim özelliklerini taşımaktadır. İncelenenmetinlerde mizahi bir dil kullanılarak bireyin kendisi ve sosyal çevresiyle olan ilişkisinin çeşitliaçılardan sorgulandığı görülmektedir. Yazarın Pirinçler Yeşerecek isimli oyunu ise konu bakımındanfarklılık göstermesine rağmen yazarın kullandığı simgeler açısından diğerleriyle benzerlikgöstermektedir. Her üç oyunda da oyunlarda özellikle doğa-insan, birey-toplum, öfke-vicdanilişkisi üzerinde durulduğu görülmüştür. Buradan hareketle incelenen oyunlar, yazarın bilimselçalışma alanının ve sanatçı kimliğinin kesiştiği metinler olarak değerlendirilebilir.

___

  • And, Metin (2004). Başlangıcından 1983’e Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Bozkurt, Sahil (1996). “Cumhuriyet Tiyatrosunda Oyunlara Yansıyan Töresel Öğeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Ana sanat Dalı, Doktora tezi, (Danışman: Prof. Dr. İbrahim Armağan), İzmir.
  • Karadağ, Nurhan (1978). Köy Seyirlik Oyunları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Örnek, Sedat Veyis (1963) «Kurt» Sivas’ta Halkevi Temsil Kolu Çalışmaları ve Bir Sivaslı Yazar Sedat Veyis Örnek’in Kurt Adlı Oyunu, (Haz.: Fikri Dürer), Ankara. Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Kürsüsü, lisans tezi, Ankara.
  • Örnek, Sedat Veyis (1969) Pirinçler Yeşerecek, Yeni Türk Tiyatrosu Kısa Oyunlar Antolojisi, (Haz.: Ali Püsküllüoğlu), İstanbul: Nokta Yayınevi.
  • Örnek, Sedat Veyis (1969). «Manda Gözü», Türk Dili Dergisi, C.XX, S. 214, s. 21-532.
  • Pekman, Yavuz (2002). Çağdaş Tiyatromuzda Geleneksellik, İstanbul: Mitos\Boyut Yayınları.
  • Şener, Sevda (1993). “Cumhuriyet Dönemi Tiyatrosunun Bir Aydın Yazarı: Sedat Veyis Örnek” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü Tiyatro Araştırmaları Dergisi, S. 10, s.27-36.
  • Şener, Sevda(1981). «Sedat Veyis Örnek’in Oyun Yazarlığı», Tiyatro 81 Dergisi, S. 52, s.44-50
  • Taner, Haldun (2005). Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, Ankara: Bilgi Yayınevi.