11970

KANT ETİĞİNDE DUYGUCULUĞUN ELEŞTİRİSİ

Etik tarihinde “ahlâk duygusu” pek çok filozofun araştırma konusu olmuştur. 18. yüzyıl İngiliz filozofları A.A.C. Shaftesbury, Francis Hutcheson ve David Hume ahlaksal değerlendirmelerin, yargıların ve eylemin ahlak duygusu tarafından belirlendiğini savunurlar. Bu düşünürler ahlak duygusunun “ahlaksal duyu” adını verdikleri özel bir duyunun ürünü olduğunu savunurlar. Kant ise etik görüşünde ahlak duygusunu deney ürünü ve mutluluk ilkesinin savunusu olarak değerlendirir ve şiddetle eleştirir. Kant’ın duyguculuk eleştirisi günümüz etiğindeki duygucu yaklaşımı doğru anlamak için bir yol gösterici olabilir

Anahtar Kelimeler:

Kant, Duyguculuk, Hume, Shaftesbury, Hutcheson

The Criticism Of Emotionalism In Kant’s Ethics

“Moral (ethical) feeling” has been the topic of investigation of many philosophers in the history of ethics. 18th century philosophers A.A.C. Shaftesbury, Francis Hutcheson and David Hume defend that moral evaluations, judgments and acts are determined by the moral feeling. These philosophers claim that moral feeling is the product of a special sense which is called “moral sense”. On the other hand, Kant appraises moral feeling as the product of experience and the defense of the principle of happiness and passionately criticizes. Kant’s criticism of emotionalism can be used to rightly understand the emotionalist approach in contemporary ethics

Keywords:

Kant, emotionalism, Hume, Shaftesbury, Hutcheson,

PDF

___

Realitätserfahrung. Mit Besonderer Berücksichtigung der Philosophie Nicolai Hartmanns Bonn:H. Bouvier u. Co. Verlag 1966 s: 6-7.
und DARWİN, Charles. Türlerin Kökeni, (Çev.Öner Ünalan), Onur Yayınları, Ankara,1995.
HUME, David. Untersuchung über die Prinzipien der Moral, (Übersetzt Carl Winckler), Verlag Von Felix Meiner, Hamburg, 1962.
HUME, David. İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma, (Çev:Oruç Aruoba), Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1976.
HUME, David. İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (Çev: Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul, 1997.
HUTCHESON, Francis. Inquiary concerning Moral Good anda Evil, içinde:British Moralists being selections from writers principially of the eighteenth century ed. by. L. A. Selby-Bigge, Oxford 1897.
HUTCHESON, Francis. A Short Introduction To Moral Philosophy, edited and with an Introduction by Luigi Turco, Liberty Fund, Indianapolis, 2007.
KANT, Immanuel. Nachricht von der Einrichtung seiner Vorlesungen in dem Winterhalbenjahre von 1765-1766, in Vorkritische Schriften, Preußischen Akademie der Wissenschaften herausgegebenen Ausgabe von Kants gesammelten Schriften, Bd. I-IX, 1902-1923.
KANT, Immanuel. Die Metaphysik der Sitten, Bd:VIII, Suhrkamp Taschenbuch Verlag. Hrsg: Wilhelm Weischedel, Frankfurt am Main, 1977.
KANT, Immanuel. Die Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft, (in: Metaphysik der Sitten,): Suhrkamp Taschenbuch Verlag. Hrsg: Wilhelm Weischedel, Frankfurt am Main, 1977, Bd:VIII.
KANT, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi, (Çev: Ioanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı), Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 1994.
KANT, Immanuel. Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, (Çev: Ioanna Kuçuradi),: Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 1995.
KILIÇ, Yavuz, “Hume’un Etik Görüşünde Duygunun Yeri”, Kaygı (Uludağ Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi), 2005.
MACINTYRE, Alasdair, Ethik’in Kısa Tarihi, (Çev:Hakkı Hünler) Paradigma Yayınları İstanbul, 2001.
MOHR, Georg, “Zur Geschichte einer Hypothese und ihrer Kritik bei Adam Smith”, (in) Adam Smith als Moralphilosoph, Fricke, Christie (editor), Walter de Gruyter, Berlin, 1995.
ROHLS, Jan Geschichte der Ethik, Mohr Siebeck; Auflage: 2., neubearb. u. erg. Aufl., April 1999.
SHAFTESBURY, Anthony Ashley Cooper, Characteristics of Men, Manners, Opinions, Times.West Nyack, Cambridge University Press, NY, USA, 2000.
SPİNOZA, Etika, (Çev: Hilmi Ziya Ülken), Ülken Yayınları, İstanbul, 1984.
SPİNOZA, Tractatus Politicus, (Çev:Murat Erşen), Dost Kitabevi, Ankara, 2007.
SPRUTE, Jürgen, “Der Begriff des Moral Sense bei Shaftesbury und Hutcheson,” Kant Studien, Heft 2, sf:221-237, 1980.
TOPAKKAYA, Arslan, “Kant’ın Ahlak(iliğ)in Metafiziği Adlı Yapıtında Etiğin Temellendirilmesi”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi, Yıl 1, Sayı:4, Ekim 1998 (s:69-78).