DARWİN’İN EVRİM KURAMI’NIN TANZİMAT’TAKİ ETKİLERİ

Bu makalenin yazılış amacı, Charles Darwin tarafından öne sürülen evrim kuramını incelemek ve kuramın etkisi altında kalarak eserlerini kaleme almış olan bazı Tanzimat düşünürlerini bu açıdan değerlendirmektir. Birkaçı hariç, neredeyse tüm Tanzimat düşünürleri Charles Darwin’in evrim kuramını benimsemişlerdir. Öyle ki, bu dönemde yer alan bazı Osmanlı düşünürleri, kuramı, Auguste Comte, Herbert Spencer ve diğer bazı Avrupalı düşünürlerle aynı tarzda topluma uygulamayı da denemişlerdir. Bu da Darwin’in evrim kuramının hem Avrupalı hem de Osmanlı düşünürleri üzerinde kuvvetli bir etkisi olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler:

Evrim, Doğal Ayıklanma, Tür, Hayat Kavgası

Effects of Darwin’s Theory of Evolution in Tanzimat

The aim of the presenter of the article is to give the results of the studies carried out on the theory of evolution by Charles Darwin and to compare and contrast the views of some thinkers of the Tanzimat who produced their work under the influence of the theory. Nearly, all thinkers of the Tanzimat, excluding a few, appropriated the theory of evolution of Charles Darwin. It has been observed that the thinkers of this particular period in the history of the Ottoman Empire tried to put some of the principles of the theory into practice in the same manner like such European scholars as Auguste Comte, Herbert Spencer and some others. In the final part of the study, the significant impact of Darwin’s theory on both European and Ottoman philosophers of the period in which the theory came to be known is revealed

Keywords:

Evolution, Natural Selection, Species, Struggle for Survival,

PDF

___

ADIVAR Adnan, Bilim ve Din, İstanbul, 1980, Evrim Mtb.
AHMET MİTHAT, “Dünyada İnsanın Zuhuru”, Dağarcık, C.1, S.2, s.109-117, İstanbul, 1928, Ahmet Mithat Mtb.
AHMET MİTHAT, “Duvardan Bir Seda”, Dağarcık, C.1, S.2, s.99-105, İstanbul, 1928, Ahmet Mithat Mtb.
AHMET MİTHAT, “İnsan”, Dağarcık, C.1, S.3,s.40-49, İstanbul, 1928, Ahmet Mithat Mtb.
ARİSTOTELES, On the Parts of Animals (çev. W.Ogle), Chicago, 1952.
ASAF NEF’İ, “Mücadele-i Hayat ve Tekamül-i Cemiyat”, Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye, C.2, S.8, s.445-480, İstanbul, H.1325, Hilal Mtb.
ASAF NEF’İ, “Demokrasi ve Sosyalizm”, Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye, C.2, S.6, s.161-171, İstanbul, H.1325, Hilal Mtb.
BEDİ NURİ, “Kabiliyet-i İçtimaiye”, Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye, C.2, S.7,s.322-355, İstanbul, H.1325, Hilal Mtb.
BEDİ NURİ, “Hayat-ı İçtimaiye”, Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye, C.3, S.9, s.1-19; C.3, S.12,s.448-452, İstanbul, H.1325, Hilal Mtb.
BÜCHNER Louis, Madde ve Kuvvet (çev. Baha Tevfik- Ahmet Nebil), İstanbul, Müşterek el- Menfaa Osmanlı Şirketi Mtb.
DARWİN, Charles, The Origin of Species, Great Books of Western World (49), Chicago, 1952.
DARWİN, Charles, The Descent of Man, Great Books of Western World (49), Chicago, 1952.
ETHEM NEJDET, Tekamül ve Kanunları, İstanbul, 1913, İçtihad Mtb.
HAECKEL, Ernest, “Kainatın Muammaları” (çev. Baha Tevfik), Felsefe, C.1, S.1, s.9-13; S.2, s.24-28; S.3, s.39-44, S.4, s.56-62; S.6, s.91- 93; S.7, s.110-112; S.10, s.169-175, İstanbul, H.1326, Nefaset Mtb.
HARTMANN, Edward, Darwinizm (çev. Memduh Süleyman), İstanbul, H.1329, Necmi İstiklal Mtb.
İSMAİL FENNİ, Ertuğrul, Maddiyun Mezhebinin İzmihlali, İstanbul, 1928, Orhaniye Mtb. Komisyon, Modern Biyoloji, 1979, MEB.
SATI EL-HUSRİ, Etnografya, İstanbul, 1327, Hilal Mtb.
SATI EL-HUSRİ, “Cemiyetler ve Uzviyetler” Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye, C.2, S.8, s.433-454, İstanbul, 1325, Hilal Mtb.
SİNGER, Charles A History of Biology, London, 1962.
SUPHİ ETHEM, Darwinizm, İstanbul, H.1327, Manastır Mtb.
SUPHİ ETHEM, Lamarckizm, İstanbul, H.1330, Nefaset Mtb.
SUPHİ ETHEM, “Lamarck ve Lamarckizm”, Felsefe, C.1, S.6, s.81-84; S.7, s.97-101; S.8, s.113-119; S.9, s.129-136; S.10, s.153-157, İstanbul, H.1326, Nefaset Mtb.