20493

İTHAL HAM PETROL FİYATLARININ TÜRKİYE’DEKİ MAKROEKONOMİK AKTİVİTELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Ekonomik krizlerin giderek daha sık yaşandığı ve bir ekonomiden diğerine hızlı bir biçimde yayılır hale geldiği günümüzde, krizlerin olumsuz etkilerinden asgari düzeyde etkilenmek için ülkelerin makroekonomilerinin sağlam temellere oturtulması büyük önem taşımaktadır. Ekonomik istikrarsızlığın büyüme, istihdam ve kalkınma gibi iktisadi hedefler üzerindeki olumsuz etkileri azımsanmayacak derecede yüksek olabilmektedir. Ekonomik büyüme ve kalkınma için yurtiçi kaynak sıkıntısı çeken, dolayısıyla dış kaynağa ihtiyaç duyan gelişmekte olan ülkeler için ekonomik ve siyasi istikrar önemli bir yer teşkil etmektedir. Dışsal değişkenlerin makroekonomik göstergeler üzerindeki etkilerinin ve makroekonomik göstergeler arasındaki ilişkileri iktisadi politika yapıcıların doğru teşhis edebilmeleri, söz konusu istikrarın sağlanmasına önemli katkıda bulunmaktadır. Bu çerçevede ithal ham petrol fiyatlarında meydana gelen değişimlerin makroekonomik aktivitelerinasıl ve ne ölçüde etkilediği araştırılmak istenmiştir. Ayrıca, ithal ham petrol fiyatlarının fiyatlar genel düzeyindeki yeri ve önemi irdelenmeye çalışılmıştır. Bu olguyu Türkiye için ortaya koymak amacıyla, araştırmada 1986Q2-2010Q2 dönemini kapsayan üçer aylık veriler kullanılarak VAR yöntemiyle analiz yapılmıştır. Analiz sonucunda, ithal ham petrol fiyatlarının Türkiye’nin para politikası -özellikle para arzı- üzerinde daha fazla etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, enflasyondaki değişimin kaynağının ne olduğu ile ilgili yapılan analizde ise özellikle ithal ham petrol fiyatları ve para politikasının fiyatlar genel düzeyindeki değişime kaynaklık ettiği görülmektedir. Teorik ve ampirik analiz sonucunda, ithal ham petrol fiyatları enflasyonun önemli bir kaynağı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

İthal Ham Petrol Fiyatları, Makroekonomik Aktiviteler, Enflasyon, Vektör Otoregresif Model (VAR)

-

Keywords:

-,

PDF

___

AHMED, H.J.A. and I.K.M.M. Wadud, “Role of Oil Price Shocks on Macroeconomic Activities: An SVAR Approach to the Malaysian Economy and Monetary Responses”, Energy Policy, 39(12), 2011, pp.8062-8069.
ALTAY, E., “Petrol Fiyatlarından Kaynaklanan Riskin Tahmin Edilmesi: Monte Carlo Simulasyonu Yöntemiyle RmD Yaklaşımı”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Mecmuası, 59(2), 2009, ss.61-84.
ATİKER, M., “Petrol Fiyatları”, Konya Ticaret Odası, Araştırma Raporu, No:34/33, 2004, ss.1-12.
BALKE, S.N., S.P.A. Brown and M.K. Yucel, “Oil Price Shocks and the U.S. Economy: Where Does the Asymmetry Originate?” Energy Journal, 23(3), 2002, pp.27-51.
BAYRAÇ, N., “Uluslararası Petrol Piyasasının Ekonomik Analizi”, 2007, ss.1-24, www.tek.org.tr/dosyalar/BAYRAC-ENERGY.pdf [Erişim tarihi, 12.02.2011].
BERNANKE, S.B., M. Gertler and M. Waston, “Systematic Monetary Policy and the Effects of Oil Price Shocks”, Brookings Paper on Economic Activity, 1, 1997, pp.91-157.
BLANCHARD, O.J. and J. Gali, “The Macroeconomic Effects of Oil Price Shocks: Why are the 2000s so Different from the 1970s?” MIT Department of Economics Working Paper, No:07-21, August, 2007, pp.1-77, http://www.crei.cat/people/gali/pdf_files/bgoil07wp.pdf [Erişim tarihi, 12.03.2011].
BOHI, D.R., “On the Macroeconomic Effects of Energy Price Shocks”, Resources and Energy, 13, 1991, pp.145-162.
BROWN, S.P.A. and M.K. Yucel, “Energy Prices and Aggregate Economic Activity: an Interpretative Survey”, The Quarterly Review of Economics and Finance, 42, 2002, pp.193–208.
BRUNO, M., “Adjustment and Structural Change Under Supply Shocks”, Scandinavian Journal of Economics, 84, 1982, pp.199-221.
BRUNO, M. and J. Sachs, “Input Price Shocks and the Slowdown in Economic Growth: The Case of U.K. Manufacturing”, Review of Economic Statistics, 49(5), 1982, pp.679-705.
BURBIDGE, J. and A. Harrison, “Testing for the Effects of Oil-Price Rises Using Vector Autoregressions”, International Economic Review, 25(2), 1984, pp.459-484.
CHAREZMA, W.W. and D.F. Deadman, New Directions in Econometric Practice, Edward Elgar, USA, 1993.
COLOGNI, A. and M. Manera, “Oil Prices, Inflation and Interest Rates in a Structural Cointegrated VAR Model for the G-7 Countries”, Energy Economics, 30, 2008, pp.856–888.
CUNADO, J. and F.P. de Gracia, “Do oil price shocks matter? Evidence for some European Countries”, Energy Economics, 25(2), 2003, pp.137–154.
DARBY, R.M., “The Price of Oil and World Inflation and Recession”, American Economic Review, 72(4), 1982, pp.738-751.
DAVIDSON, R. and J.G. MacKinnon, Estimation and Inference in Econometrics, Oxford University Press, London, 1993.
DAVIS, S.J. and J. Haltiwanger, “Sectoral Job Creation and Destruction Responses to Oil Price Changes”, Journal of Monetary Economics, 48(3), 2001, pp.465-512.
DEMİRCİ, E. ve ù. Er, “Ham Petrol Fiyatlarının Türkiye’deki Cari Açığa Etkisinin İncelenmesi”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Ulusal Kongresi, 24– 25 Mayıs, İnönü Üniversitesi, Malatya, 2007, ss.1-12.
DİBOOöLU, S. and A. Kibritçioğlu,“Inflation, Output and Stabilization in a High Inflation Economy: Turkey, 1980-2000”, University of Illinois at Urban- Champaign, College of Commerce and Business Administration, Office of Research Working Paper, No:01-112, 2001, pp.1-44.
DU, L., Y. He and C. Wei, “The Relationship Between Oil Price Shocks and China’s Macroeconomy: An Empirical Analysis”, Energy Policy, 38(8), 2010, pp.4142–4151.
ETKB, “Enerji”, www.enerji.gov.tr [Erişim tarihi, 11.08.2010].
FEDERER, J.P., “Oil Price Volatility and the Macroeconomy: A Solution to the Asymmetry Puzzle”, Journal of Macroeconomics, 18, 1996, pp.1-16.
FILIS, G., “Macro Economy, Stock Market and Oil Prices: Do Meaningful Relationships Exist Among Their Cyclical Fluctuations?”, Energy Economics, 32(4), 2010, pp.877-886.
FİRUZAN, E., “Türkiye Petrol Fiyatlarının Oynaklığının Modellenmesi”, İ.Ü. İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı:12, 2010, ss.1- 17.
GISSER, M. and T.H. Goodwin, “Crude Oil And The Macroeconomy: Tests of Some Popular Notions: Note”, Journal of Money, Credit and Banking, 18(1), 1986, pp.95-103.
GÓMEZ-LOSCOS, A., A. Montañés and M.D. Gadea, “The Impact of Oil Shocks on the Spanish Economy”, Energy Economics, 33(6), 2011, pp.1070-1081.
GUJARATI, D.N., Basic Econometrics, Third Ed., McGraw-Hill, 1995.
HAMILTON, J., “Oil and the Macroeconomy since World War II”, Journal of Political Economy, 91(2), 1983, pp.228-24.
HAMILTON, J., “Historical Causes of Postwar Oil Shocks and Recessions”, Energy Journal, 6, 1985, pp.97-116.
HAMILTON, J., “A Neoclassical Model of Unemployment and the Business Cycle”, Journal of Political Economy, 96(3), 1988, pp.593-617.
HAMILTON, J., “This is What Happened to the Oil Price-Macroeconomy Relationship”, Journal of Monetary Economics, 38(2), 1996, pp.215-220.
HAMILTON, J., “What is an Oil Shock?”, Journal of Econometrics, 113, 2003, pp.363-398.
HAMILTON, J. and A.M. Herrera, “Oil Shocks and Aggregate Macro-Economic Behavior: The role of Monetary Policy”, Journal of Money, Credit and Banking, 36(2), 2004, pp.265-286.
HAMMOUDEH, S., R. Bhar, and M.A. Thompson, “Re-Examining the Dynamic Causal Oil-Macroeconomy Relationship”, International Review of Financial Analysis, 19(4), 2010, pp.298-305.
HARKNESS, J., “Intermediate Imports, Expectations, and Stochastic Equilibrium Under Flexible Exchange Rates”, Canadian Journal of Economics, 15, February, 1982, pp.118-143.
HOOKER, M.A., “What Happened to the Oil Price-Macroeconomy Relationship?” Journal of Monetary Economics, 38(2), 1996, pp.195-213.
HUANG, B.N., M.J. Hwang and H.P. Peng, “The Asymmetry of the Impact of Oil Price Shocks on Economic Activities: An Application of the Multivariate Threshold Model”, Energy Economics, 27, 2005, pp.455–476.
HUANG, Y. and F. Guo, “The Role of Oil Price Shocks on China’s Real Exchange Rate”, China Economic Review, 18, 2007, pp.403-416.
IEA (International Energy Agency), Analysis of the Impact of High Oil Prices on the Global Economy, Mayıs, 2004.
IWAYEMI, A. and B. Fowowe, “Impact of Oil Price Shocks on Selected Macroeconomic Variables in Nigeria”, Energy Policy, 39(2), 2011, pp.603-612.
İùCAN, E., “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, Sayı 158, Ocak-Haziran, 2010, ss.607-617.
IùIöIÇOK, E., Zaman Serilerinde Nedensellik Çözümlemesi, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 1994.
KİRBİTCİOöLU, A. ve B. Kirbitcioğlu, “Ham Petrol ve Akaryakıt Ürünü Fiyat Artışlarının Türkiye’deki Enflasyonist Etkileri”, Hazine Müsteşarlığı, Nisan, 1999, ss.1-73.
LARDIC, S. and V. Mignon, “The Impact of Oil Prices on GDP in European Countries: An Empirical Investigation Based on Asymmetric Cointegration”, Energy Policy, 34, 2006, pp.3910–3915.
LARDIC, S. and V. Mignon, “Oil Prices and Economic Activity: An Asymmetric Cointegration Approach”, Energy Economics, 30, 2008, pp.847-855.
LEDUC, S. and K. Sill, “A Quantitative Analysis of Oil Price Shocks, Systematic Monetary Policy and Economic Downturns”, Journal of Monetary Economics, 51, 2004, pp.781–808.
LEE, B.R., K. Lee and R.A. Ratti, “Monetary Policy, Oil Price Shocks, and the Japanese Economy”, Japan and the World Economy, 13, 2001, pp.321– 349.
LEE, K., S. Ni and R.A. Ratti, “Oil Shocks and the Macroeconomy: The Role of Price Volatility”, Energy Journal, 16, 1995, pp.39-56.
LEE, K. and S. Ni, “On the Dynamic Effects of Oil Price Shocks: A Study Using Industry Level Data”, Journal of Monetary Economics, 49(4), 2002, pp.823- 852.
LIM, C.H. and L. Papi, “An Econometric Analysis of the Determinants of Inflation in Turkey”, IMF Working Paper, No:WP/97/170, December, 1997, pp.1- 32, http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/wp97170.pdf [Erişim tarihi, 24.03.2011].
MERCAN, M. ve O. Peker,“Türkiye’de Makroekonomik Büyüklüklerin Enflasyon Oranını Açıklama Düzeyleri: Enflasyon-Ham Petrol Fiyatları İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi Bilimleri Konferansı, 2009, http://incirkoy.somee.com/Pages.asp?Pages=&cat_id=44&cat2_id=67& wid=672 [Erişim tarihi, 05.02.2011].
MORK, K.A. and R.E. Hall, “Energy Prices, Inflation and Recession, 1974-1975”, The Energy Journal of Economics, 84, 1980, pp.147-159
MORK, K.A., “Oil and the Macroeconomy When Prices Go Up and Down: An Extension of Hamilton’s Results”. Journal of Political Economy, 97, 1989, pp.740–744.
MORK, K.A., “Business Cycles and the Oil Market”, Energy Journal, 15, 1994, pp.15-38.
MORK, K.A., O. Olsen and H.T. Mysen, “Macroeconomic Responses to Oil Price Increases and Decreases in Seven OECD Countries”, Energy Journal, 15, 1994, pp.19-35.
MORY, J.F., “Oil Prices and Economic Activity: Is the Relationship Symmetric?”, Energy Journal, 14(4), 1993, pp.151-161.
OLSEN, O. and H.T. Mysen, “Macroeconomic Responses to Oil Price Increases and Decreases in Seven OECD Countries”, The Energy Journal, International Association for Energy Economics, 15(4), 1994, pp.19-36.
OU, B., X. Zhang and S. Wang, “How Does China’s Macro-Economy Response to the World Crude Oil Price Shock: A Structural Dynamic Factor Model Approach”, Computers & Industrial Engineering, 2012, (In Press).
ÖZGEN, F.B. ve B. Güloğlu, “Türkiye’de İç Borçların İktisadi Etkilerinin VAR Tekniğiyle Analizi”, METU Studies in Development, Cilt:31, Haziran, 2004, ss.93-114.
ÖZLALE, Ü. and D. Pekkurnaz, “Oil Prices and Current Account: A Structural Analysis for the Turkish Economy”, Energy Policy, 38(8), 2010, pp.4489- 4496.
PARK, C., M. Chung and S. Lee, “The Effects of Oil Price on Regional Economies with Different Production Structures: A Case Study from Korea Using a Structural VAR Model”, Energy Policy, 39(12), 2011, pp.8185-8195.
RAHMAN, S. and A. Serletis, “The Asymmetric Effects of Oil Price and Monetary Policy Shocks: A Nonlinear VAR Approach”, Energy Economics, 32(6), 2010, pp.1460-1466.
RASCHE, H.R. and J.A. Tatom, “Energy Resources and Potential GNP”, Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 59(6), 1977, pp.10-24.
ROGOFF, K., “Oil and the Global Economy”, Harvard University, Working Paper, May, 2006.
SADORSKY, P., “Oil Price Shocks and Stock Market Activity”, Energy Economics, 21(5), 1999, pp.449-488.
TANG, W., L. Wu and Z. Zhang, “Oil Price Shocks and Their Short-and Long-Term Effects on the Chinese Economy”, Energy Economics, 32, 2010, pp.S3- S14.
YAYLALI, M. ve F. Lebe, “Beşeri Sermaye ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XXX(I), 2011, ss.23-51.
YEH, F-Y., J-L. Hu and C-H. Lin, “Asymmetric Impacts of International Energy Shocks on Macroeconomic Activities”, Energy Policy, 44, 2012, pp.10-22.