Marilena Z. Leana-tascilar LEANA-TASCILAR, Melodi OZYAPRAK, Ozgur YILMAZ

Uzaktan Eğitim Yoluyla Üstün Zekâlı Çocukların Ebeveynlerine Farkındalık Eğitimi

Problem Durumu: Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi, Türkiye'de son on yıldır derinlemesine araştırılmaya başlanmış olan bir konudur (Sak, 2011). Alan yazın incelendiğinde bu araştırmaların büyük bir çoğunluğunun üstün zekâlı çocukların özellikleri, eğitimleri, tanılanmaları ve normal zihinsel düzeyinde olan yaşıtlarıyla çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılmaları üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir (Davaslıgil, 2004; Köksal, 2007; Leana, 2009; Leana-Taşcılar & Kanlı, 2014; Özyaprak, 2013). Yapılan bu araştırmalar alan yazında üstün zekâlı ve yetenekli çocukların öğretmenleri ve velileriyle ilgili derinlemesine araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermiştir. Bu çocukların öğretmenlerinin hangi özelliklere sahip olması gerektiğine ilişkin araştırmalar, ailelerle ilgili araştırmalara kıyasla daha çok sayıdadır. Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların anne babalarına yönelik sınırlı sayıdaki araştırmanın daha çok ebeveyn tutumları ya da anne babaların özelliklerine yoğunlaştığı dikkati çekmektedir. Anne babalara çocuklarının özellikleri hakkında bilgilendirici ve farkındalıklarını arttıracak eğitim çalışmaları ise oldukça sınırlıdır. Oysa pek çok eğitim seminerinden sonra anne-babalar her zaman çok faydalandıklarından bahsetmekte ve bu eğitim seminerlerinin devamlı olmasını talep etmektedirler. Bununla birlikte sürekli seminerlere katılmak özellikle büyük ve kalabalık şehirlerde her zaman mümkün değildir. Uzaktan eğitim, dezavantajları olmasına karşın, eğitim vermek için pratik ve ekonomik bir yöntemdir.Araştırmanın Amacı: Bahsedilen üstün zekâlı ve yetenekli çocukların anne babalarına yönelik sınırlı eğitim açığını kapatmak adına mevcut araştırmada üstün zekâlı çocukların ebeveynlerinin çocuklarıyla ilgili farkındalıklarını arttırıcı bir eğitim programı hazırlamak ve programın etkililiğini sınamak amaçlanmıştır. Üstün zekâlı popülasyon çok küçüktür ve Türkiye’nin farklı illerine dağılmış bulunmaktadır. Bu bağlamda farklı bölgelerdeki ebeveynlere ulaşabilmek adına uzaktan eğitim imkânından faydalanmanın çok kıymetli bir atılım olacağı düşünülmüştür. Araştırmanın Yöntemi: Bu doğrultuda, pek çok farklı kurum ve kuruluş aracılığıyla üstün zekâlı ve yetenekli çocukların anne babalarına ulaşılmıştır. E-mail aracılığıyla ulaşılan 154 kişiden 40'ı sanal eğitimlere devamlı olarak katılmıştır. Bu bireylerden 31'i (%77.5) anne, 9'u ise (22.5) babadır. Araştırmada tek grup öntest-sontest deneysel model uygulanmıştır ve ilk iki yazar tarafından hazırlanan eğitim programının etkililiği sınanmıştır. Sekiz oturumdan oluşmakta olan sanal eğitim programında ebeveynler zekâ ve üstün yetenek, üstün zekâlı çocukların özellikleri ve tanılanması, üstün zekâlı çocuklarda mükemmeliyetçilik, üstün zekâlı çocuklarda depresyon, üstün zekâlı çocuklarda beklenmedik başarısızlık ve motivasyon, yaratıcılık ve üstün zekâlı çocukların eğitimleri konularında bilgilendirilmişlerdir. Her oturum yaklaşık olarak 1 saat sürmüş ve her oturum sonunda 10-15 dakikalık soru sormak için zaman verilmiştir. Oturum saatleri, eğitim başlamadan önce katılacak ebeveynlere en uygun saatler saptanarak belirlenmiş ve akşam saatlerinde gerçekleştirilmiştir. Her seans esnasında üç araştırmacı da hazır bulunmuş, ikisi eğitimi verirken, üçüncü araştırmacı teknik destek sağlamıştır. Programın etkililiği Afat (2013), tarafından geliştirilen Üstün Zekâlı Çocuğu Olan Ebeveynlerin Farkındalıkları Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Ölçek, Toplam Puan, Stres, Mükemmeliyetçilik, Motivasyon ve Sorumluluk olmak üzere toplam beş alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin bu araştırmadaki toplam iç tutarlık Cronbach's Alpha değeri .95 olarak bulgulanmıştır. Diğer alt boyutların iç tutarlık katsayıları sırasıyla .92, .62, .94 ve .65 olarak bulgulanmıştır.Araştırmanın Bulguları: Araştırmada elde edilen öntest-sontest eşleştirmeli t- testi sonuçları, verilen sanal eğitim programı sayesinde, ebeveynlerin üstün zekâlı çocuklarıyla ilgili farkındalıklarının anlamlı bir şekilde arttığını göstermektedir (t=5.29, p<.001). Bununla birlikte alt boyutlar ayrı ayrı değerlendirildiğinde Stres alt boyutunda öntest ve sontest puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklık (t=2.88, p< .01) saptanırken; diğer alt boyutların öntest ve sontest puanları arasındaki puan ortalamaları farklılaşmakla birlikte anlamlılık derecesine ulaşamadıkları görülmektedir. Uzaktan eğitimlere katılan ebeveynlerin olumlu geri bildirimleri de dikkate alınarak çalışmada sunulmuştur. Ebeveynler, uzaktan eğitim aracılığıyla sunulan eğitimden sonra, üstün zekâlı çocuklarının sorunlarıyla ilgili daha çok akademik bilgiye sahip olduklarını, ihtiyaçlarının daha çok farkına vardıklarını, günlük iş yoğunluğu arasında farklı mekânlara gitmeye fırsat bulamadıklarından eğitimlere katılamadıklarını, dolayısıyla uzaktan eğitim aracılığıyla verilen eğitimlerden faydalandıklarını belirtmişlerdir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Bu araştırma, ülkemizde yeni gelişmekte olan bu alanda ebeveynleri bilgilendirme konusunda sanal eğitim desteği sunan ilk çalışmadır. Araştırma, bir ön çalışma olarak düşünülmekte ve ülke genelindeki ebeveynlere ulaşmayı hedefleyen ileriki araştırmalara yol gösterici olacağı umut edilmektedir. Uzaktan eğitimin kendine göre artıları ve eksileri olmakla birlikte, ülkemizde yeni gelişmekte olan bir alan olan üstün zekâlı çocukların ebeveynlerinin eğitiminde ve farkındalıklarını arttırmada önemli bir rol oynayabileceği düşünülmektedir. İleriki çalışmalarda, daha fazla oturumdan ve daha kapsamlı olan eğitim seanslarından oluşacak olan programların etkililiğinin sınanması önerilmektedir. Buna ek olarak, ebeveynlerin uzaktan eğitim programıyla ilgili geri bildirimlerinin nitel araştırma yöntemleriyle de değerlendirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Benzer eğitim seminerleri, ülkenin dört bir yanında hizmet vermekte olan ancak çalıştıkları şehirlerde eğitim alma imkânları olmayan öğretmenler için de düzenlenmesinin faydalı olacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Üstün zekâ ve yetenek, üstünlerin ailelerinin eğitimi, uzaktan eğitim, üstün zekâlı çocuğu olan ebeveynlerin farkındalıkları ölçeği.

An Online Training Program for Gifted Children's Parents in Turkey

Problem Statement: Turkey began studies of gifted education relatively recently in comparison with other countries and these studies are focused more to the education of gifted children and their teachers instead of parents. Guiding and educating the parents of gifted students has recently been put into practice in our country while no matter how qualified a curriculum is, one will never reach the ultimate goal of education unless parent education is included. Therefore, studies focused on parent education and guiding of gifted students are vital need of gifted education in Turkey.Purpose of the Study: The aim of the paper was to increase the awareness levels of gifted children's parents about giftedness via distance education.Method: In total 154 parents, who have children at age 6-8, were interested with the study. 40 (31 mothers, 9 fathers) of them participated regularly in the training. One group pretest-posttest experimental model was used. Topics such identification of giftedness, intelligence, developmental aspects, perfectionism, depression, motivation, and educational preventions were covered in 8 sessions.Findings and Results: The effects of training, measured by the Scale of Awareness of Gifted Children's Parents. Results showed that parents' awareness increased significantly (t=5.29, p< .001) in total. However in some sub-scales there were not significant differences, the mean scores of the post-tests were higher than the pre-tests. Conclusion and Recommendations: In conclusion, since gifted education field is growing in Turkey, it is very important to inform parents about their children's needs. Results showed that distance education is a practical and economical way to achieve that goal. The researchers due to very positive feedbacks about the study can recommend to do further studies with bigger sample from all over the country. In addition, for further studies more comprehensive questionnaire may be developed to evaluate the effects of the training program in a better way.

Keywords:

Gifted and talented training of gifted parents, distance education, adult education, scale of awareness of gifted children’s parents.,

PDF

___

Afat, N. (2013). Ustun zekâli cocuklarin ebeveynlerine yonelik gelistirilen aile egitim programinin etkililiginin sinanmasi [Evaluating effectiveness of family education program for the gifted children’s parents]. (Phd), Istanbul Universitesi, Istanbul.
Aksoy, A.B. (2002). Anne-cocuk egitim programina katilan annelerin program hakkindaki gorusleri [The opinions of the mothers who attended to the program about the training program]. Journal of Qafqaz University, Spring 2002 (9), 133-142.
Clark, B. (2012). Growing up gifted. 8th Edition. New Jersey: Pearson Education Inc.
Davaslıgil, U. (2004). Ustun olma niteligi kazanma [To qualified as gifted]. Paper presented at the 1. Turkiye Ustun Yetenekli Cocuklar Kongresi Istanbul.
Field, J. (2006). Lifelong learning and the new educational order. Sterling, VA: Trentham Books.
Fischer, G. (2000). Lifelong learning: More than training. Journal of Interactive Learning Research, 11, 265-294.
Heinich, R., Molenda, M., Russell, J.D., & Smaldino, S.E. (2002). Instructional media and technologies for learning (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice-Hall.
Keirouz, K.S., (1990). Concerns of parents of gifted children: A research review. Gifted Child Quarterly, 34, 59-63.
Koksal, A. (2007). Ustun zekâli cocuklarda duygusal zekâyı gelistirmeye donuk program gelistirme calismasi [A program development study for developing emotional intelligence in gifted children] (Phd). Istanbul Universitesi, Istanbul.
Leana, M. Z. (2009). Ustun ve normal ogrencilerin yonetici islevlerinin ve calisma belleklerinin degerlendirilmesi ve ihtiyaclarina yonelik egitim programinin uygulanmasi. [Assessment of executive functions and working memories of gifted and average students and the development of planning abilities program]. Doctoral Thesis. Istanbul University, Istanbul.
Leana-Tascilar, M. Z., & Kanli, E. (2014). Ustun zekâli ve normal gelisim gosteren cocuklarin, mukemmeliyetcilik ve oz saygi duzeylerinin incelenmesi [Investigation of perfectionism and self-esteem scores of gifted and average students]. Ankara Eğitim Fakültesi Dergisi, 47 (2), 1-20.
Leana-Tascilar, M.Z. (2015). The actiotope model of giftedness: its relationship with motivation, and the prediction of academic achievement among Turkish students. The Australian Educational and Developmental Psychologist, available on CJO2015. Doi: 10.1017/edp.2015.6.
Marques, C.G. & Carvalho, A.A. (2010). Application of the multiple perspectives model in undergraduate course. In N. Reynolds, & M. Turcsányi-Szabó (Ed.), Key competencies in the knowledge society (pp. 269-280). World Computer Congress, Brisbane: Springer.
Merriam, S.B. & Brockett, R.G. (1996). The profession and practice of adult education. San Francisco: Jossey-Bass.
Muratori, M.C. & Smith, C.K. (2015). Guiding the talent and career development of the gifted individual. Journal of Counseling and Development, 93, 173-182.
O’Lawrence, H. (2007). An Overview of the influences of distance learning on adult learners. Journal of Education and Human Development, 1, 1-8.
Ozyaprak, M. (2013). Ustun zekâli ve yetenekli ogrencilere yonelik farklilastirilmis matematik ogretiminin erisi, tutum ve yaraticiliga etkisi [The effect of differentiated math program for gifted children on achievement, attitude and creativity of children]. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Istanbul Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitusu, Istanbul.
Peyre, H., Ramus, F., Melchoir, M., Forhan, A., Heude, B., & Gauvrit, N.(2016). Emotional, behavioural and social difficulties among high-IQ children during the preschool period: results of the EDEN mother child cohort. Personality and Individual Differences, 94, 366-371.
Robb, C.A. & Sutton, J. (2014). The importance of social presence and motivation in distance learning. Journal of Technology, Management & Applied Engineering, 31, 1-10.
Sak, U. (2011). Ustun zekâlilar: Ozellikleri tanilanmalari egitimleri. [Gifted: Characteristics, identification, and their education]. Ankara: Maya Akademi.
Sanders, M.R. (2012). Development, evaluation, and multinational dissemination of the triple p-positive parenting program. Annual Review of Clinical Psychology, 8, 345-379.
Silverman, L.K. (Ed.) (1993). Counseling the gifted and talented. Colorado: Love Publishing Company.
Smith, M.K. (1996). Lifelong Learning. Retrieved on February 03, 2009 from http://infed.org/mobi/lifelong-learning/
Tas, S., Koc, M., Ozkan, H. H., & Yilmaz, E. (2009). Turkiye’ de yetiskin ve yasam boyu egitimine yonelik lisans programi onerisi [An undergraduate program proposal for adult and lifelong education in turkey]. Ist International Congress of Educational Research.
Tomlinson, C.A. (2007). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners. Istanbul: SEV-YAY.
Topcu, S. & Leana-Taşcılar, M.Z. (2016). The role of motivation and self-esteem in the academic achievement of Turkish gifted students. Gifted Education International, available on http://gei.sagepub.com/content/early/recent. Doi:10.1177/0261429416646192.
Topcu, S. & Leana-Tascilar, M.Z. (2016b). Ustun zekâli ogrencilerde motivasyon ve benlik saygisi duzeylerinin sinif duzeyine gore incelenmesi [Investigation of motivation and self-esteem levels of gifted students according to their gender and grades]. Adiyaman Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 8 (23), 590-621.
Touati, A. (2016). Self-directed learning in MOOCS: A disconnect between theory and practice. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 19, 15-30.
Tuncer, M. & Taspinar, M. (2008). Sanal ortamda egitim ve ogretimin gelecegi ve olasi sorunlar [The future of education and training in virtual environments and possible problems]. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 10, 125-144.
Webb, J., Gore, J., Amend, E., & Devries, A. (2007). A parent’s guide to gifted children. Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
Yilmaz, O. (2015). The effects of “Live Virtual Classroom” on students’ achievement and students’ opinions about “Live Virtual Classroom” at distance education. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 14, 108-115.
Yurdugul, H., & Cetin, N. (2015). Investigation of the relationship between learning process and learning outcomes in e-learning environments. Eurasian Journal of Educational Research, 59, 57-74.