Sanat Eğitimi Yoluyla Kültürel Miras Çalışmaları: Aizanoi Antik Kentinde Bir Öğretim Uygulaması

Problem Durumu: Çocuk sanat yoluyla kendini ifade ederken özgür bir ortamda daha zengin bir içerik ve daha fazla deneyimlenmiş bir yaşantı yoluyla öğrenme olanağı bulur. Eğitimde sanatın ve sanat eğitiminin kullanılması ile bireyler, kazandıkları farklı bakış açıları ile yaratıcı yetilerini yaşamlarının her alanına transfer edebilecek, estetik bir bilinç kazanarak çevresini güzelleştirebilecek ve sanattan anlayan bilinçli sanat tüketicileri olarak toplumda yerlerini alacaklardır. Sanat eğitimi yalnız okulla değil, okul dışıyla ve kültürle doğrudan ilişkili olan bir öğretim alanıdır. Bu bağlamda, sanat eğitimi sanatın ve kültürün doğru bir biçimde tüketilmesini ve geliştirilmesini sağlayacak bilinçli sanat tüketicileri yetiştirilmesi bakımından da önemlidir. Bilinçli sanat tüketicisi olan bireyler kendi kültürlerini, geçmişlerini ve toplumsal üretimlerini izleyip değer veren ve onları bir sonraki kuşaklara aktarabilen niteliklere sahiptir. Bu araştırmada, öğrencilerin kendi geçmiş kültürlerini ve tarihlerini öğrenerek kültürel miraslarına sahip çıkmalarını sağlamak amacıyla bir sanat eğitimi uygulaması gerçekleştirilmiştir. Kültürel miras, bir toplumun tarihsel sürecinde biriktirdiği tüm deneyim ve gelenekleri, yani kültürel zenginliğini gelecek kuşaklara aktarabilmesi ile ilgili bir kavramdır. Sanat eğitiminin ilkokullardaki uygulama alanlarından biri olan Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programında (2013) da kültürel miras konusuna ayrı bir vurgu yapılmaktadır. Araştırma, yaşadıkları yerin tarihi ve kültürel geçmişleri hakkında farkındalık yaratma amacıyla sanat etkinliklerinin kullanılması yönünde tasarlanmıştır. Bu yönüyle araştırma, zengin bir tarihsel birikim ve kültürel mirasa sahip bir ilçede yaşayan çocukların kendi kültürlerini tanıyarak ona sahip çıkmalarını ve böylece artık kaybolan kültürel değerlere farkındalık kazandırmayı amaçlaması bakımından önemlidir. Ayrıca araştırma, eğitim sürecinin çocuklara yaz tatili içinde sanat eğitimi yoluyla yapılması ve eğlenceli bir biçimde tasarlanması bakımından da önemli görülmektedir.Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın amacı, ilkokul düzeyindeki öğrencilerin yaşadıkları yerin kültürel mirasını planlanmış sanat etkinlikleri aracılığı ile tanımalarını sağlamaktadır. Bu temel amaca dayalı olarak araştırmada aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:1.     Gerçekleştirilen sanat eğitimi etkinliklerinin, öğrencilerin yaşadıkları yerin tarihi ve kültürel mirasına ilişkin bilgilerine nasıl bir etkisi olmuştur?2.     Öğrencilerin yaşadıkları yerin tarihi ve kültürel mirasına ilişkin bilgileri sanat eğitimi etkinlikleri ve ürünlerine nasıl yansımıştır?3.     Öğrencilerin uygulama sürecine ilişkin görüşleri nelerdir?Araştırmanın Yöntemi: İlkokul öğrencilerinin sanat etkinlikleri yoluyla yaşadıkları yerin kültürel mirasını öğrenmelerini amaçlayan bu araştırma, çocukların sanatsal anlatım yoluyla kendilerini özgürce ve samimi biçimde dışa vurdukları duygu, düşünce ve algılarını açığa çıkarmada ve sonuçların eğitimsel doğurgularını değerlendirmede etkili bir yöntem olan sanat temelli araştırma yoluyla gerçekleştirilmiştir.  Araştırma, Aizanoi antik kenti ile ayrı bir öneme sahip olan Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma süreci, antik kentin Aizanoi isminden günümüzdeki Çavdarhisar ismini alışına dek geçirdiği tarihsel sürecin hazırlanan sanat etkinlikleri yoluyla öğretilmesi biçimde tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcıları, bu ilçede yaşayan farklı sınıf düzeyindeki 11 ilkokul öğrencisinden oluşmaktadır. Antik kentte Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Denizli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü tarafından arkeolojik kazı çalışmaları yapılmaktadır. Araştırma, söz konusu kazı evinde ve Zeus tapınağında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri; açık uçlu bilgi formu, yarı-yapılandırılmış görüşme ve doküman incelemesi olmak üzere üç farklı yolla toplanmış ve betimsel analiz yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın Bulguları: Araştırmada elde edilen bulgular “uygulama öncesi”, “uygulama” ve “uygulama sonrası” biçiminde 3 temada sınıflandırılmıştır. Uygulama öncesi süreçte, öğrencilere yaşadıkları yerin kültürel mirasına yönelik ön bilgilerinin ortaya konması için açık uçlu bilgi formu uygulanmış ve öğrencilerin Aizanoi ismini ilçedeki kazı çalışmaları ile ilişkilendirdikleri, diğer tarihsel sürece ilişkin herhangi bir bilgilerinin olmadığı görülmüştür. Araştırmanın uygulama sürecinde ilk olarak Aizanoi isminin nereden geldiğine ilişkin anlatılan mitolojik hikâyenin ardından öğrencilere hikâyedeki mitolojik kahramanları içeren bir maske çalışması yaptırılmıştır. Maske yapımında en çok tercih edilen kahramanların Zeus ve Aizanoi adının kaynağı olan Azan olduğu görülmüştür. İkinci uygulama olarak, şehrin kuruluşuna ilişkin yapılan çalışmada hem Frigler hem de Friglerin şehri nasıl kurduğuna ilişkin kısa bir bilgi verilmiş ve ardından sihirli boya tekniği ile resim çalışması yapılmıştır.  Üçüncü uygulama oturumunda, Lidya uygarlığı ele alınmış ve parayı ilk bulan bu uygarlığa ilişkin kilden para tasarımı çalışması gerçekleştirilmiştir. Dördüncü uygulama oturumunda Romalılar ile ilgili bir çalışma yapılmış ve yaşanan bu köydeki birçok mimari eserin bu döneme ait tanıtımları yapılmıştır. Çalışmanın sonunda ahşap plakalar üzerine oyun hamuru ile rölyef çalışması yapılmış ve öğrenciler gruplar halinde gördükleri bu mimari eserlerden yola çıkarak kendi tasarımlarını gerçekleştirmişlerdir. Beşinci uygulama oturumunda Çavdarhisar isminin nereden geldiğine ilişkin yapılan Osmanlılar çalışmasında ise pastel boya ile resim çalışması yapılmıştır. Uygulamanın son oturumunda ise öğrencilere katılım belgeleri dağıtılmıştır. Uygulama sonrasında ise, öğrencilere yaşadıkları yerin kültürel mirasına yönelik ön bilgilerinin ortaya konması için dağıtılan açık uçlu bilgi formu yeniden uygulanmış ve öğrencilerin buradaki bilgileri neredeyse eksiksiz doldurdukları görülmüştür. Ardından, uygulama sürecine yönelik öğrencilerle yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler sonucunda, öğrencilerin tamamının bu uygulamayı çok eğlenceli buldukları ve ilk kez böyle bir çalışma yaptıkları görülmüştür. Ayrıca öğrenciler, bu uygulamanın öğretici olması boyutuna da vurgu yapmışlardır.  Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Çeşitli sanat etkinlikleri yoluyla öğrencilerin yaşadıkları yerin kültürel mirasına ilişkin farkındalık kazandırmayı amaçlayan bu araştırmada, araştırma sorularına bağlı olarak üç temel sonuç elde edilmiştir. İlk olarak araştırmada, öğrencilere yapılan etkinlikler aracılığı ile öğrencilerin yaşadıkları yerin tarihi ve kültürel mirasına ilişkin bir bilgi birikimi edinebildikleri sonucuna varılmıştır. Uygulama öncesi ve sonrasında dağıtılan bilgi formlarının öğrenciler tarafından uygulama sonunda doldurulmuş olması, yapılan sanat etkinliklerinin öğretici olduğu biçiminde yorumlanabilir.  Araştırmanın bir diğer sonucu, öğrencilerin sanat etkinliği bitiminde ürünleri üzerine yapılan görüşmelerde, hangi uygarlığa ilişkin etkinlik yapıldıysa sanat ürünlerini o uygarlıkla bağdaştırarak açıklamalarda bulunmuş olmalarıdır. Örneğin Lidya uygarlığına ilişkin yapılan kilden para tasarımı sonrasında yapılan görüşmelerde bir öğrenci dışındaki tüm öğrenciler para tasarımını konunun çıkış noktası olan Lidyalılarla bağdaştırarak anlatmışlardır. Bu durumun nedeni, öğrencilerin görerek ve hissederek öğrenmelerinin sağlanması olarak görülebilir. Araştırmanın son sonucu ise, öğrencilerin tamamının yapılan uygulamada çok eğlendikleri görülmüş olmasıdır. Bu sonucun nedeni, öğrencilerin yapılan etkinlikleri oyun oynama ile özdeşleştirmeleri olabilir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, sanat eğitiminin yalnızca sanatsal içerikli derslerde değil diğer tüm diğer disiplinlerin öğretiminde bir yöntem olarak kullanılması, sanat eğitimine ilişkin uygulamaların sınıf dışında da yapılması önerilebilir. Bu bağlamda, sınıf öğretmenlerinin çeşitli tarihi ören yerlerine, müze ve sanat galerileri gibi mekânlarda uygulamalara özendirilmeleri ve bu uygulamalar için bilgilendirilmeleri gerekmektedir.

Cultural Heritage Studies Through Art Education: An Instructional Application in the Ancient City of Aizanoi

Purpose of the Study: Children express themselves freely with the help of art education and have the opportunity to learn thanks to richer content and experience. The purpose of this study was to help elementary school students recognize and learn about cultural heritage in their environment through various art activities.   ResearchMethods: The study, which was designed with the art-based research method, was carried out in the ancient city of Aizanoi in Çavdarhisar, a district of the city of Kütahya in Turkey.  Art activities in each session of the study, which was conducted with 11 elementary school students living in the district, focused on different civilizations that lived in Çavdarhisar in the past. Data were collected through semi-structured interviews, document analysis and an open-ended information form, and were analyzed by descriptive analysis method.Results: The results revealed that art education applications could be an effective method in order for students to learn the history of their own environment and to get to know the related cultural heritage. Implications for Research and Practice: In this respect, it could be suggested that art education can be used not only in art-related courses but also in the teaching of all other disciplines; that elementary school teachers could be trained accordingly; and that educational applications could be carried out as out-of-class activities. 

___

  • Akurgal, E. (1998). Turkiye’nin kultur sorunlari. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Altun, O. H. (2006). Geleneksel kulturun korunmasi ve tarihi çevre bilincinin kazandirilmasinda sanat egitiminin önemi. (Unpublished Master’s Thesis). Ankara: Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu.
  • Anderson, C., & Moore, A. (1994). Making history happen outside the classroom. In H. Bourdillon (Eds.), Teaching history. (pp. 196-208). London/New York: Routledge.
  • Andreetti, K. (1993). Teaching history from primary evidence. London: David Fulton Publishers.
  • Aprill, A. (2001). Toward a finer description of the connection between arts education and student achievement. Arts Education Policy Review, 102(5), 1-4.
  • Bickley-Green, C. A. (1995). Math and art curriculum integration: A postmodern foundation. Studies in Art Education, 37(1), 6-18.
  • Bowker, R. (2004). Children’s perceptions of plants following their visit to the Eden Project. Research in Science and Technological Education, 22(2), 227-243.
  • Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
  • Bresler, L. (1998). Child art, fine art and art for children: The shaping of school practice and implications for change. Arts Education Policy Review, 100(1), 3-10.
  • Bruter, C. P. (2002). Mathematics and art: Mathematical visualization in art and education. New York: Springer Publication.
  • Burnett, R. (2007). Imgeler nasil dusunur? (G. Pusar, Trans.). Istanbul: Metis Yayincilik.
  • Buyurgan, S. (2004). Effective learning at the museum. Journal of Cultural Research in Art Education, 22(3), 99-115.
  • Carger, C. L. (2004). Art and literacy with bilingual children. Language Arts, 81(4), 283-292.
  • Danko-McGhee, K. (2004). The museum-university connection: Partners in early childhood art experiences. Art Education, 57(6), 35-40.
  • Dotson, M. L. (2007). Educational criticism, a form of arts based educational research for studying teachers. Journal of Ethnographic and Qualitative Research, 1, 11-20.
  • Efland, A.D. (1990). A history of art education: Intellectual social currents in teaching the visual arts. New York: Teachers College.
  • Eisner, E. W. (2002). From episteme to phronesis to artistry in the study and improvement of teaching. Teaching and Teacher Education, 18(4), 375-385.
  • Erinc, S. (1995). Kultur Sanat, Sanat Kultur. Istanbul: Cinar Yayinlari.
  • Eristi, S. D. (2012). Ustun yetenekli ögrencilerin görsel anlatimlarinda gelecegin dunyasina ve teknolojisine iliskin algilari. Turk Ustun Zeka ve Egitim Dergisi, 2(2), 102-117.
  • Gardner, H. (1990). Art education and human development. (Occasional Paper 3). Los Angeles: The Getty Education Institute for Arts.
  • Grytting, C. (2000). The benefits of art education. Art&Activities, 127(3), 1-3.
  • Guler, A. (2011). Planli bir muze gezisinin ilkögretim ögrencilerinin tutumuna etkisi. Ilkögretim Online Dergisi, 10(1), 169-179.
  • Hanbaba, L., & Bektas, M. (2007). Oyunla ögretim yönteminin hayat bilgisi dersi basarisi ve tutumuna etkisi. Izzet Baysal Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 12(1),115-128.
  • Heras,R., Medir, R. M. & Salazar, O. (2019). Children’s perceptions on the benefits of school nature field trips. Education 3-13,1-14.
  • Herberholz, B., & Hanson, L. (1985). Early Childhood Art. Dubuque-Iowa: Brown Company Publishers.
  • Hofmann, H. (1998). Children’s drawings as an indication of readiness for first grade source. Merrill-Palmer Quarterly, 4(3), 165-179.
  • ISMEP Rehber Kitaplar. (2014). “Kulturel miras nedir?”, Kulturel mirasin korunmasi. Istanbul: Istanbul Valiligi Proje Koordinasyon Birimi.
  • Katz, L. G. (1993). Dispositions as educational goals. ERIC Digest EDO-PS-93-10. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ED363454.
  • Kuya, K. & Chowdhury, G. (2019). Cultural heritage information practices and ischools education for achieving sustainable development. Journal of Association for Information Science and Technology, 00(0), 1-15.
  • Leavy, P. (2009). Art-Based Research Practise. New York: Guilford Press.
  • Levstik, L. (1995). Narrative constructions: Cultural frames for history. The Social Studies, 13, 113-116.
  • Lowenfeld, V., & Brittain, W. L. (1987). Creative and mental growth. New Jersey: Prentice-Hall.
  • McMillan, J. H. (2004). Educational research: Fundamentals for the consumer. (Fourth ed.). USA: Pearson Education.
  • McNiff, S. (2008). Art-based research. In J. G. Knowles & A. L. Cole (Eds.), Handbook of the arts in qualitative research (pp. 29-40). Thousand Oaks, CA: Sage.
  • MEB. (2013). Ilkokul ve ortaokul gorsel sanatlar dersi ogretim programi (1-8. Siniflar). Ankara: Milli Egitim Bakanligi Talim ve Terbiye Kurulu Baskanligi.
  • Meydan, A., & Akkus, A. (2014). Sosyal bilgiler ogretiminde muze gezilerinin tarihi ve kulturel degerlerin kazandirilmasindaki onemi. Marmara Cografya Dergisi, 29, 402-422.
  • Miles, M. B., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. CA: Sage.
  • Miron, L. F. (2003). Cognitive transfer and art education: A critique. Arts Education and Policy Review, 104(3), 29-32.
  • Musso, S. F. (2014). Inheriting’ our cultural heritage: Changes of paradigm of conservation. ICONARP: International Journal of Architecture and Planning, 2(2), 84-103.
  • Olson, J. L. (2003). Children at the centered of art education. Art Education, 56(4), 43-52.
  • Onur, B. (2012). Cagdas muze, egitim ve gelisim. Istanbul: Imge Kitabevi.
  • Onder, A., Abaci, O., & Kamaraj, I. (2009). Muzelerin egitim amacli kullanimi projesi: Istanbul Arkeoloji Muzesi’ndeki Marmara orneklemi. Pamukkale Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 25(1), 103-117.
  • Ozdemir, M. D. (2005). Turkiye’de kulturel mirasin korunmasina kisa bir bakis. Planlama Dergisi, 1(31), 20-25.
  • Piscitelli, B., & Anderson, D. (2001). Young children’s perspectives of museum settings and experiences. Museum Management and Curatorship, 19(3), 269-282.
  • Richardson, A. S. (1982). Arts means language. Art Education, 35(5), 10-15.
  • Sherman, A. (2006). Toward a creative culture lifelong learning through the arts. Generations, 1, 42-46.
  • Skophammer, K. (2004). Teaching tolerance trough art. Arts & Activities, 135, 16-20.
  • Smith-Shank, D. L. (1995). Semiotic Pedagogy and Art Education. Studies in Art Education, 36(4), 233-241.
  • Sullivan, G. (2006). Research acts in art practice. Studies in Art Education, 48(1),19-35.
  • Sahan, M. (2005). Muze ve egitim. Turk Egitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-15.
  • Thompson, C. M. (1997). Teaching art in elementary schools: Shared responsibilities and distinctive roles. Arts Education Policy Review, 99(2), 15-21.
  • Tuna, S. (2011). Kulturel farkindalik yaratma acisindan sanat elestirisi ogretimi. Ilkogretim Online, 10(2), 569-575.
  • Tural, H. (2005). Ilkogretim matematik ogretiminde oyun ve etkinliklerle ogretimin erisi ve tutuma etkisi (Unpublished Master’s Thesis). Izmir: Dokuz Eylul Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu.
  • Ture, N. (2007). Egitimde ve ogretimde bir arac olarak gorsel sanatlar egitiminin ogrencilere sagladigi katkilar (Unpublished Master’s Thesis). Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
  • Tuzlak, B. (2004). Sanat egitimi ve cevre iliskisi (Unpublished Master’s Thesis). Ankara: Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu.
  • Weber, S. (2008). Visual images in research. In J. G. Knowles & A. L. Cole (Eds.), Handbook of the arts in qualitative research (pp. 41-54). Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
  • Yavuzer, H. (1987). Cocuk psikolojisi. Istanbul: Remzi Kitabevi.
  • Yesilbursa, C. C. (2008). Sosyal bilgiler ogretiminde tarihi yerlerin kullanimi. TUBAR, 23, 209-223.
  • Yildirim, A. & Simsek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri. Istanbul: Seckin Yayincilik.
  • Yilmaz, K., Filiz, N., & Yilmaz, A. (2013). Learning social studies via objects in museums: Investigation into Turkish elementary school students' lived experiences. British Educational Research Journal, 39(6), 979-1001.
  • Yilmaz, K., & Seker, M. (2011). Ilkogretim ogrencilerinin muze gezilerine ve muzelerin sosyal bilgiler ogretiminde kullanilmasina iliskin goruslerinin incelenmesi. Istanbul Aydin Universitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(3), 21-39.