Psikolojik Danışman Adaylarının Yapılandırılmış Akran Grup Süpervizyonuna İlişkin Algıları ve Deneyimleri: Karma Desenli Bir Çalışma

Problem Durumu: Türkiye’deki psikolojik danışman eğitiminin niteliğinin artırılması için lisans düzeyindeki psikolojik danışma ve rehberlik eğitim programlarının içerisine etkili süpervizyon uygulamalarının dâhil edilmesinin gerekliliği yaklaşık 15 yıllık bir süredir tartışılagelmektedir. Öte yandan eğitim programlarının standart bir uygulama deneyimi sunamaması, psikolojik danışman adaylarının farklı niteliklerde ve yeterlilikte yetişmesine yol açmaktadır. Bu durum aynı zamanda eğitim programları arasında, üzerinde uzlaşılan standart bir uygulama ve süpervizyon alt yapısının kurulmasını güçleştirmektedir. Psikolojik danışman adaylarının, danışanlarına özgü ihtiyaçları ve uygun yaklaşımları belirleyebilmelerine ve süreç becerilerini geliştirmelerine destek olmak, uygulamaya dayalı derslerin süpervizyon eşliğinde yürütülmesi ile mümkündür. Özellikle psikolojik danışman adaylarının süreç boyunca bireysel gelişimlerini yakından takip edebilme imkânı sağlayan, bireyle psikolojik danışma uygulamaları dersleri kapsamında yapılacak psikolojik danışma oturumlarına dönük süpervizyonun yapılandırılması gerekmektedir. Söz konusu yapılandırma, kullanılacak süpervizyon yöntemlerini, psikolojik danışman adaylarının ihtiyaçlarına ve programın özelliklerine göre biçimlendirmeyi kapsamaktadır. Amaçlı şekilde seçilecek olan yöntemler psikolojik danışman adaylarının gelişimsel ihtiyaçlarına uygun olarak kullanıldığında özyeterlik algısını güçlendirme üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.Süpervizyon yöntemleri bireysel, üçlü ve grup olmak üzere farklı formatlarda kullanılabilmektedir. Özellikle Türkiye’de lisans eğitimi ile psikolojik danışman yetiştiren bir eğitim sistemine sahip olunduğu göz önünde bulundurulduğunda, hem öğrenci mevcutlarının fazlalığı ile baş etmek hem de nitelikli süpervizyon vermek adına grup süpervizyonu formatları arasında yer alan yapılandırılmış akran grup süpervizyonu oldukça etkili bir yöntem olarak ön plana çıkmaktadır. Yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci, psikolojik danışman adaylarının temel becerilerini ve kavramsallaştırma yeteneklerini geliştirmeye yönelik bir yöntem olmakla birlikte adayların sürece katılımlarını artıran, yapıcı geri bildirim vermelerine ve kendilerini gözlemlemelerine olanak tanıyan bir süreçtir. Yöntemin söz konusu güçlü yanları dikkate alındığında, Türkiye’deki uygulanabilirliği ve psikolojik danışman adaylarının gelişimlerine etkisi ile ilgili çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.Araştırmanın Amacı: Bu çalışmada, lisans düzeyindeki psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu formatına ilişkin görüşlerinin ve bu süpervizyon formatının, adayların psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır.Araştırmanın Yöntemi: Karma araştırma modellerinden keşfedici ardışık desenin kullanıldığı bu çalışmada önce nitel veriler, ardından nicel veriler elde edilmiştir. Araştırmanın nitel bölümünde katılımcıların söz konusu süpervizyon formatına ilişkin görüşleri alınmış; nicel bölümünde ise, yarı deneysel araştırma deseni kullanılarak psikolojik danışman adaylarının özyeterlik düzeylerinin süpervizyon süreci boyunca gelişimi incelenmiştir. Araştırmaya Ankara’daki bir devlet üniversitesinde öğrenim gören psikolojik danışman adayları katılmıştır. Araştırmanın nitel bölümüne 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014 Eğitim ve Öğretim yıllarında bireysel psikolojik danışma uygulaması dersini alan 16 öğrenci; nicel bölümüne ise 2014-2015 Eğitim ve Öğretim yılında aynı dersi alan toplam 21 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde demografik bilgi formu ile birlikte altı açık uçlu sorunun yer aldığı soru formu kullanılmıştır. Soru formunda; akranlardan süpervizyon almanın katkıları, yapılandırılmış akran grup süpervizyonunda edinilen farkındalıklar ve kazanımlar, yapılandırılmış akran grup süpervizyonunda rollere girerek dönüt verme ve alma, yapılandırılmış akran grup süpervizyonunun bireysel süpervizyona göre güçlü yönleri, yöntemin yetersiz ve geliştirilmesi gereken yönleri ile bu yöntemin psikolojik danışman eğitiminde kullanılmasına yönelik katılımcı görüşlerini değerlendirmeye yönelik sorulara yer verilmiştir.Araştırmanın nicel bölümünde ise psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince özyeterlik düzeylerindeki değişimi ölçmek üzere Psikolojik Danışma Özyeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Ölçme aracı yardım becerileri özyeterliği, oturum yönetmeye ilişkin özyeterlik ve psikolojik danışma sürecindeki zorluklara ilişkin özyeterlik olarak adlandırılan üç faktörlü bir yapıya sahiptir. Toplam 41 maddeden oluşan ölçme aracı 10’lu derecelendirme üzerinden yanıtlanmaktadır. Ölçme aracından alınan yüksek puanlar yüksek özyeterlik algısına işaret etmektedir. Nitel verilerin analizi, içerik analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular tema ve kategoriler altında sunulmuştur. Psikolojik danışman adaylarının özyeterlik düzeylerinin yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince değişimini ölçmek amacıyla, yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süresince üç aşamalı ölçüm elde edilmiştir. Elde edilen veriler, HLM7 paket programı kullanılarak doğrusal gelişimsel model ile analiz edilmiştir.Araştırmanın Bulguları: Araştırmanın nitel bulgularına göre, psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran süpervizyonuna ilişkin görüşleri dört tema altında toplanmıştır. Bu temalar; 1) modelin katkıları, 2) bireysel süpervizyona göre modelin güçlü yanları, 3) modelin geliştirilmesi gereken yanları ve 4) modelin lisans düzeyindeki psikolojik danışman adayları ile kullanımıdır. Modelin katkıları temasındaki öne çıkan kategoriler arasında psikolojik danışmaya ilişkin becerileri ve öz farkındalığı artırma, farklı bakış açılarından bakabilme, destekleyici, yapıcı, yönlendirici ve benlik algısını geliştirici bir ortam sağlama, farklı vakalar üzerinde çalışabilme ve deneyim elde edebilme yer almaktadır. Bireysel süpervizyona göre modelin güçlü yanları temasında, farklı perspektiflerden bakabilme ve farklı vakalar üzerinde çalışabilme ile akranlar arası benzer deneyimlerden geçme ve normalleştirme kategorileri öne çıkmaktadır. Modelin geliştirilmesi gereken yanları teması, modele ilişkin öneriler ve modelin uygulama koşullarına ilişkin konular kategorilerini içermekte ve bu kategoriler içerisinde süpervizyondaki roller, geri bildirim verme, süre ve mekâna ilişkin çeşitli alt kategoriler yer almaktadır. Son olarak, modelin lisans düzeyindeki psikolojik danışman adayları ile kullanımında, tüm katılımcıların ortak olarak ifade ettiği kesinlikle kullanılması gerektiğini kapsayan tek bir kategori yer almaktadır. Nicel bölüme ilişkin bulgular ise yapılandırılmış akran grup süpervizyonunun psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışmaya ilişkin özyeterliklerini olumlu yönde etkilediğine işaret etmektedir. Doğrusal gelişimsel model çerçevesinde elde edilen bulgulara göre, katılımcılara ait özyeterlik başlangıç güvenirlik katsayıları, hem başlangıç aşaması hem de gelişim oranlarındaki bireysel farklılıklar açısından veri setinde anlamlı bir farklılığın olduğuna işaret etmektedir. Değişimin başlangıç aşaması ile olan ilişkisi (-.878) incelendiğinde, yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci başlamadan önce psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri düşük olan öğrencilerin ilerlemeleri, psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri başlangıçta daha yüksek düzeyde olanlardan daha fazladır. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırmanın sonuçları yapılandırılmış akran grup süpervizyonunun uygulamada pratik ve lisans düzeyindeki psikolojik danışman eğitimi için faydalı olduğunu ortaya koymakta ve tüm katılımcılar, yöntemin lisans düzeyinde uygulanabilir olduğunu ifade etmişlerdir. Aynı zamanda yapılandırılmış akran grup süpervizyonu süreci psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma özyeterlik algılarını olumlu bir şekilde etkilemiş ve her bir ölçümde öğrencilerin psikolojik danışma özyeterlik düzeyleri artış göstermiştir. Türkiye’deki psikolojik danışman eğitimi programlarındaki öğrenci sayılarının yüksekliğine rağmen etkili, kullanışlı ve öğrencilerin özyeterliklerini geliştirmeye dönük katkı sağlayan bu yöntemin kullanımının yaygınlaştırılması için süpervizör eğitimlerinin gerçekleştirilmesi önemli bir adım olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik danışmada süpervizyon, psikolojik danışman eğitimi, yapılandırılmış akran grup süpervizyonu, karma araştırma deseni

Undergraduate Counseling Trainees’ Perceptions and Experiences Related to Structured Peer Group Supervision: A Mixed Method Study

Purpose: The aim of this study was to investigate the perceptions of undergraduate counseling trainees in regards to the use of the structured peer group supervision format and its effect on their counseling self-efficacy beliefs. Method: This study utilized a mixed method research design incorporating both qualitative and quantitative methodologies. To obtain the opinions of counseling trainees in regards to the use of the structured peer group supervision format, qualitative data was collected via a demographic information form and survey developed specifically for this research. While, the quantitative data for the study was collected via a Counselor Activity Self-Efficacy Scale (CASES) utilized to measure the counseling self-efficacy levels of the participating counseling trainees. The research participant group was comprised of senior-level university students studying in the Counseling and Guidance program at a state university located in Ankara, Turkey. The participant group for the qualitative portion of the study included 16 undergraduate-level counseling trainees, while the participant group for the quantitative portion included 21 undergraduate-level counseling trainees. Findings: The qualitative findings indicated that the trainees’ perceptions were clustered into four main themes: (1) contributions of the model, (2) strengths of the model compared to individual supervision, (3) aspects of the model that need improvement, and (4) applicability of the model for undergraduate-level counseling students. The quantitative findings revealed that the structured peer group supervision process positively affected the growth of the trainees’ counseling self-efficacy beliefs. Implications for Research and Practice: The results suggested that the structured peer group supervision format could be a useful and practical means of providing appropriate and effective supervision for undergraduate-level counseling trainees in Turkey.

Keywords:

counseling supervision, counselor education, structured peer group supervision, mixed method research design,

PDF

___

Aladağ, M., & Kemer, G. (2016a). Clinical supervision: An emerging counseling specialty in Turkey. The Clinical Supervisor, 35(2), 175–191. doi: 10.1080/07325223.2016.1223775
Aladağ, M., & Kemer, G. (2016b). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonunun incelenmesi [Investigation of individual counseling practicum and supervision in counselor education]. Ege University Scientific Research Project Report, Izmir, Turkey.
Atik, G., Çelik, E. G., Güç, E., & Tutal, N. (2016). Psikolojik danışman adaylarının yapılandırılmış akran grup süpervizyonu sürecindeki metafor kullanımına ilişkin görüşleri [Opinions of counseling students about the use of metaphor in the structured peer group supervision process]. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 597–619. doi: 10.12984/egeefd.280759
Atik, Z. (2017). Psikolojik danışman adaylarının bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonuna ilişkin değerlendirmeleri [Counselor candidates' evaluation of individual counseling practicum and supervision] (Unpublished doctoral dissertation). Hacettepe University, Ankara, Turkey.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. NY: W. H. Freeman and Company.
Benshoff, J. M., & Paisley, P. O. (1996). The structured peer consultation model for school counselors. Journal of Counseling & Development, 74, 314–318. doi: 10.1002/j.1556-6676.1996.tb01872.x
Bernard, J. M., & Goodyear, R. K. (2009). Fundamentals of clinical supervision (Fourth ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
Borders, L. D. (1991). A systematic approach to peer group supervision. Journal of Counseling & Development, 69(3), 248–252. doi: 10.1002/j.1556-6676.1991.tb01497.x
Borders, L. D. (2009). A primer on counseling supervision. In F. Korkut Owen, R. Özyürek, & D. Owen (Eds.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecinde ilerlemeler [Emerging psychological counseling and guidance: Advances in the process of professionalization] (pp. 35-49). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Borders, L. D. (2012). Dyadic, triadic, and group models of peer supervision/consultation: What are their components, and is there evidence of their effectiveness. Clinical Psychologist, 16, 59–71. doi: 10.1111/j.1742-9552.2012.00046.x
Borders, L. D., & Brown, L. L. (2005). The new handbook of counseling supervision (Second ed.). NJ: Lawrence Erlbaum Association.
Borders, L. D., Welfare, L. E., Greason, P. B., Paladino, D. A., Mobley, A. K., Villalba, J. A., & Wester, K. L. (2012). Individual and triadic and group: Supervisee and supervisor perceptions of each modality. Counselor Education & Supervision, 51, 281–295. doi: 10.1002/j.1556-6978.2012.00021.x
Cashwell, T. H., & Dooley, K. (2001). The impact of supervision on counselor self-efficacy. The Clinical Supervisor, 20(1), 39–47. doi: 10.1300/j001v20n01_03 Council for Accreditation of Counseling and Related Educational Programs (CACREP). (2016). CACREP accreditation manual. Alexandria, VA: Author.
Council of Higher Education. (2018). Lisans tercih sihirbazı [Undergraduate program preference wizard]. Retrieved from https://yokatlas.yok.gov.tr/
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed method approaches (Second ed.). USA: Sage Publications.
Crutchfield, L. B., & Borders, L. D. (1997). Impact of two clinical peer supervision models on practicing school counselors. Journal of Counseling & Development, 75, 219–230. doi: 10.1002/j.1556-6676.1997.tb02336.x
Daniels, J. A., & Larson, L. M. (2001). The impact of performance feedback on counseling self-efficacy and counselor anxiety. Counselor Education & Supervision, 41, 120–130. doi: 10.1002/j.1556-6978.2001.tb01276.x
Erkan Atik, Z., & Yıldırım, İ. (2017). Süpervizyonda Değerlendirme Süreci Envanteri Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması [Validity and reliability of Turkish Form of the Evaluation Process within Supervision Inventory]. Ege Eğitim Dergisi, 1(18), 146–173. doi: 10.12984/egeefd.328380
Erkan Atik, Z., Arıcı, F., & Ergene, T. (2014). Süpervizyon modelleri ve modellere ilişkin değerlendirmeler [Supervision models and assessment of these models]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 305–317. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
Ersever, Ö. H. (1993). Psikolojik danışmada süpervizyon standartları [Supervision standards in counseling]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(26), 609–619. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/auebfd
Fernando, D. M., & Hulse-Killacky, D. (2005). The relationship of supervisory styles to satisfaction with supervision and the perceived self-efficacy of master's level counseling students. Counselor Education & Supervision, 44, 293–305. doi: 10.1002/j.1556-6978.2005.tb01757.x
Gillam, S. L., Hayes, R. L., & Paisley, P. O. (1997). Group work as a method of supervision. In S. Gladding (Ed.), New developments in group counseling (pp. 78–82). Greensboro, NC, ERIC/CASS Publications.
Hanson, W. E., Creswell, J. W., Plano Clark, V. L., Petska, K. S., & Creswell, J. D. (2005). Mixed methods research designs in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 52(2), 224–235. doi: 10.1037/0022-0167.52.2.224
Kemer, G., & Aladağ, M. (2013, September). Psikolojik danışman eğitiminde bireyle psikolojik danışma uygulaması ve süpervizyonu: Ulusal bir tarama çalışması. [Counseling practicum and supervision in counselor education: A national survey]. Paper presented at the World Congress of Psychological Counseling and Guidance, Istanbul, Turkey.
Koçyiğit Özyiğit, M., & İşleyen, F. (2016). Psikolojik danışmada süpervizör eğitimi [Supervisor training in counseling]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1813–1831. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/aibuefd/
Ladany, N., Ellis, M. V., & Friedlander, M. L. (1999). The supervisory working alliance, trainee self-efficacy and satisfaction. Journal of Counseling & Development, 77, 447–455. doi: 10.1002/j.1556-6676.1999.tb02472.x
Larson, L. M., & Daniels, J.A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179–218. doi: 10.1177/0011000098262001
Lent, R. W., Hill, C. E., & Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the Counselor Activity Self-Efficacy Scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 97–108. doi: 10.1037/0022-0167.50.1.97
Loganbill, C., Hardy, E., & Delworth, U. (1982). Supervision: A conceptual model. The Counseling Psychologist, 10, 3–42. doi: 10.1177/0011000082101002 Meydan, B. (2015). Bireyle psikolojik danışma uygulamasında mikro beceri süpervizyon modelinin etkililiğinin incelenmesi [Examining the effectiveness of microcounseling supervision model in individual counseling practice]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(43), 55–68. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
Pamukçu, B. (2011). The investigation of counseling self-efficacy levels of counselor trainees (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
Pamukçu, B., & Demir, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması [The validity and reliability study of the Turkish version of Counseling Self-Efficacy Scale]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(40), 212–221. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
Proctor, B., & Inskipp, F. (2001). Group supervision. In J. Scaife (Ed.), Supervision in mental health professions. A practitioner’s guide (pp. 99–121). London: Brunner-Routledge.
Raudenbush, S. W., & Bryk, A. S. (2002). Hierarchical linear models: Applications and data analysis methods (Second ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Raudenbush, S., Bryk, T., & Congdon, R. (2010). HLM 7 hierarchical linear and nonlinear modeling [Software]. Lincolnwood, IL: Scientific Software International.
Satıcı, B., & Türküm, A. S. (2015, October). Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma özyeterlik algılarının süpervizyon yaşantıları ve mizah tarzları açısından incelenmesi [Investigation of counseling self-efficacy beliefs of counselor trainees in terms of supervision experiences and humor styles]. Paper presented at the XIII. National Psychological Counseling and Guidance Congress, Mersin, Turkey.
Siviş Çetinkaya, R., & Karaırmak, Ö. (2012). Psikolojik danışman eğitiminde süpervizyon [Supervision in counselor education]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 107–121. Retrieved from http://www.pdrdergisi.org/
Starling, P. V., & Baker, S. B. (2000). Structured peer group practicum supervision: Supervisees’ perceptions of supervision theory. Counselor Education and Supervision, 39, 162–176. doi: 10.1002/j.1556-6978.2000.tb01229.x
Stockton, R., & Yerin Güneri, O. (2011). Counseling in Turkey: An evolving field. Journal of Counseling and Development, 89, 98–104. doi: 10.1002/j.1556-6678.2011.tb00065.x
Stoltenberg, C. D., & McNeill, B. W. (1997). Clinical supervision from a developmental perspective: Research and practice. In C. E. Watkins (Ed.), Handbook of psychotherapy supervision (pp. 184–202). New York: Wiley.
Tan, H. (1986). Psikolojik danışma ve rehberlik [Counseling and guidance]. Istanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Tashakkori, A., & Creswell, J. W. (2007). The new era of mixed methods. Journal of Mixed Methods Research, 1, 3–7. doi: 10.1177/2345678906293042
Waalkes, P. L., DeCino, D. A., & Borders, L. D. (2017): The found poet: A new role for the structured peer group supervision model. Journal of Poetry Therapy, 31(1), 15–25. doi: 10.1080/08893675.2018.1396727