Öğretmen Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Örgüt Kültürü Üzerine Etkisi

Problem Durumu: İnsanlar var oluşlarından bu yana yaradılışları gereğince birlikte yaşama ve çalışma gereksinimi duymaktadırlar. Çünkü ne kadar birlikte olurlarsa o kadar güçlü olacağını bilirler. Grup içerisinde her birey özelliği ve gücü nispetinde katkı sağlar ve bu katkılar tümleşik bir yapıda bir amaç etrafında doğru koordine edilirse hatrı sayılır bir değerde güç oluştururlar. Zaten birlikte yaşama ve işbirliği yapılması altında yatan amaçta budur. Bu durum formal ya da informal örgüt ve yönetim yapılanmalarının temelini oluşturmaktadır. Bu anlamda bakıldığında örgüt ve yönetim birlikte var olan iki kavramdır. Formal örgüt bir yapı olarak kabul edilirse, yönetim bu yapının harekete geçirilmesi sürecidir. Belli amaçları gerçekleştirmek üzere oluşturulan formal bir örgütün amaçları, örgütteki insan ve maddî kaynakların amaçlar doğrultusunda yönlendirilmesi, denetlenmesi ve değerlendirilmesi gibi eylemlerle gerçekleştirilir. Bu eylemler bütünü, yönetim kavramı ile açıklanabilmektedir. Yönetimin özünde temel unsur olarak insanı etkilemek yatar. Yani herhangi bir yerde bulunan kişileri etkilemek için başvurulan yaklaşımlar, o yerin yönetiminin özünü oluşturur. Bu nedenle yönetim bilimi insan davranışları ile doğrudan ilişkili bir bilimdir.Yönetim alanında en çok araştırılan konular arasında yer alan örgütlerin etkiliği konusu günümüzün en temel problemlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle bir çok araştırmanın örgütlerin etkililiğini arttırmak için etken olan yapıları belirlemek amacıyla yapıldığını görmekteyiz. Örgütlerin etkililiği üzerinde liderlik, örgüt kültürü ve iklimi, örgütsel bağlılık, iş doyumu gibi yapıların oldukça etkili olduğu bilinmektedir. Bunlara ek olarak son zamanlarda bir diğer öne çıkan kavram olarak etik değerleri görmekteyiz. Bu nedenle olumlu bir örgüt kültürü yaratmada etik ilkelerin bir örgütte hayata geçmiş olmasının önemi her geçen gün daha da hissedilir derecede artmakta olduğu görülmektedir. Hele birde son zamanlarda yönetici yerine liderlik kavramının öne çıkması ile artık örgütlerde yönetici yerine lider anlayışına geçilmiş olup ve  Lider - örgüt arasında ilişki yapılan birçok araştırmada kendisini göstermiştir. Araştırmacının dikkatini çeken örgüt kültürü-liderlik-etik kavramları araştırılmış, bu konularla ilgili araştırmalar ve çalışmalar incelenmiştir. Liderlik yapıları içerisinde birçok liderlik yaklaşımları olduğu görülmüş olup, bu yaklaşımlardan özellikle 2000'li yıllarda değer yapısının öne çıkması ile etik liderlik kavramı popüler olmuştur. Günümüzde etik liderlik kavramı ve diğer kavramlarla ilişkisi halen çalışılmaya araştırılmaya devam etmektedir.Etik liderlik ve örgüt kültürü gibi bu iki önemli kavram arasındaki ilişki ve bunların yordayıcılığına dayalı olarak alanda, araştırmacının ulaşabildiği kaynaklar çerçevesinde herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın genel amacı,  öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerine etkisini belirlemektir. Bu araştırmada sonucunda elde edilen bulgular; örgütün etkililiğini ve verimininarttırması, örgüt sağlığının korunması ve gelişmesinin sağlaması, iş görenlerin örgüte bağlılığının ve iş doyumunu arttırması, örgütsel adalet algılarının kuvvetlenmesi, etik değerlerin önemi ve etkisinin algılanması için ışık tutabilecek bulgulara ulaşmasını sağlama açısından önemlidir. Bu sayede alanda bir bilimsel boşluğu doldurmayı, bulgulara dayalı sonuçlar ve öneriler getirerek alana katkı yapmayı amaçlamaktadır.  Yöntem: Araştırma betimsel nitelikte ilişkisel tarama modelinde bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, Düzce ilinde ve ilçelerinde 2013-2014 Eğitim-Öğretim yılında 323 okulda  görev yapan 3302 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Etik liderlik ve alt boyutları bağımsız değişkeni yordayıcı değişken olarak,  örgüt kültürü ve alt boyutları bağımlı değişkeni yordanan değişken olarak alınmış, bu değişkenleri ne kadar yordandığına bakmak için regrasyon analizi yapılmıştır.Bu araştırmada okul yöneticilerinin etik liderlik özelliklerini belirlemek için Etik Liderlik Ölçeği (ELÖ) ve örgüt kültürü düzeylerini belirlemek içinde Örgüt Kültürü Ölçeği (ÖKÖ) kullanılmıştır. ELÖ güvenirlik analizi için öncelikle Cronbach Alpha (α) katsayısını kullanmıştır. Aynı zamanda Cronbach Alpha (α) iç tutarlılık katsayısını hem ölçeğin tümü hem de alt boyutlar için ayrı ayrı hesaplamış ve güvenirliğin bir ölçütü olarak belirlemiştir. Ölçeğin toplamında güvenirlik katsayı olarak Cronbach Alpha (α) değerini .98 olarak bulmuştur. Ölçeğe ilişkin dört alt boyuta ilişkin güvenirlik analizinde Cronbach Alpha (α) değerleri sırasıyla iletişimsel etik .96, iklimsel etik .91, karar vermede etik .91 ve davranışsal etik .94 olarak bulunmuştur. ÖKÖ güvenirlik analizi için Cronbach Alpha (α) iç tutarlılık katsayısını hem ölçeğin tümü hem de alt boyutlar için ayrı ayrı hesaplamış ve güvenirliğin bir ölçütü olarak belirlemiştir. Ölçeğin toplam güvenirlik katsayısını .94 bulmuştur. Dört alt boyutun kendi içlerinde hesaplanan güvenirlik katsayıları; Demokratik yönetim ve katılım alt boyutunda .89; İşbirliği,destek ve güven alt boyutunda .88; Okul-çevre ilişkisi alt boyutunda .79 ve Bütünleşme ve aidiyet alt boyutunda ise .82 olarak bulmuştur. Bu bulgular bize her iki Ölçeğinin güvenirliğinin olduğunun bir göstergesidir. Bulgular: Araştırmada elde edilen bulgulara göre etik liderlik ve örgüt kültürü arasında neredeyse yüksek düzeyde pozitif  yönde ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Regrasyon analizi sonucunda etik liderliğin örgüt kültürünün güçlü bir açıklayıcısı olduğu görülmüştür. Sonuç ve Önermeler: Araştırmada elde edilen sonuçlara göre yöneticilerin etik liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasında pozitif yönde anlamlı ilişkisi olduğu ve etik liderliğin örgüt kültürünün güçlü bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Yöneticiler ne kadar yüksek oranda etik liderlik davranışları sergilerlerse, öğretmenlerin örgüt kültürü algılarının da o düzeyde artış gösterebileceği söylenebilinir. Uygulayıcılara okullarda,  öğretmenler  arasında  sosyal  ve  dağıtımsal  adaletin sağlanması, ödül ve cezaların adil şekilde dağıtılması gibi uygulamaların şeffaf bir şekilde yapılıp denetlenebilmesi sağlanabilir. 

Influence of School Managers’ Ethical Leadership Behaviors on Organizational Culture: Teachers’ Perceptions¹

Problem Statement: Frequently researched, organizational effectiveness is influenced by leadership, organizational culture and climate, organizational commitment, and job satisfaction; additionally, for effective, sustainable management, ethical leadership, which also influences organizational culture, is emphasized. To our knowledge, no previous studies exist on the relationship (and predictiveness) between ethical leadership and organizational culture. Therefore, this study’s general purpose was to identify the influence of school managers’ ethical leadership behaviors on organizational culture as perceived by teachers. Purpose of the Study: The general purpose of this study is to identify the influence of ethical leadership behaviors of school managers on organizational culture as perceived by teachers. It thus aims to fill a scientific gap in this field and make a contribution by sharing results and suggestions based on our findings.Method: Based on the relational screening model, this descriptive study’s participants were 3302 teachers serving in 323 schools in the city of Duzce and its districts during the 2013–2014 school year. The Ethical Leadership Scale (ELS) and the Organizational Culture Scale (OCS) were used as data collection tools. Ethical leadership (and its sub-dimensions)was considered the independent variable, while organizational culture (and its sub-dimensions)was the predicted dependent variable. Regression analysis was performed to discover to what extent these variables were predicted. Findings: We found a fairly high level of positive significant correlation between ethical leadership and organizational culture. Regression analysis showed that ethical leadership is a strong predictor of organizational culture. Conclusion and Recommendations: We found a moderate-to-high positive significant correlation between ethical leadership and organizational culture. Regression analysis showed that ethical leadership strongly predicts organizational culture. Our findings revealed a positively significant correlation between ethical leadership behaviors and organizational culture; ethical leadership is a strong predictor of organizational culture. The more ethical leadership behaviors managers display, the more teachers’ perceptions of organizational culture positively increase. Recommendations are to implement social and distributional justice among teachers and the fair distribution of awards and punishments, along with transparent inspection.

___

  • Aslan, S., & Sendogdu, A. (2012, October 12). The mediating role of corporate social responsibility in ethical leader's effect on corporate ethical values and behavior. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 58, 693-702. Retrieved January 14, 2015 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S 1877042812045090
  • Aydin, M. (2010). Educational administration. Ankara: Hatipoglu Publishing.
  • Baron, R. A., & Greenberg, J. (2000). Leadership in organizations, Behavior in organizations. Prentice-Hall Inc. Seventh Edition: New Jersey, 442-477.
  • Basaran, I. E. (2004). Human relations management. Ankara: Nobel Publishig.
  • Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
  • Buyukozturk, S. (2012). Data analysis for the social sciences handbook. Ankara: Pegem Academy Publishing.
  • Chen, A.S.-Y., & Hou, Y.-H. (2016). The effects of ethical leadership, voice behavior and climates for innovation on creativity: A moderated mediation examination. The Leadership Quarterly, 27(2016), 1–13
  • Dhar, R. L. (2016, December). Ethical leadership and its impact on service innovative behavior: The role of LMX and job autonomy. Tourism Management, 57, 139-148. Retrieved December 28, 2016 http://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S0261517716300814
  • Elci, M., Sener, I., & Alpkan, L. (2012). The impact of ethical leadership and leadership effectiveness on employees’ turnover intention: The mediating role of work related stress. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58(2012), 289 – 297
  • Eisenbeiss, S.A. (2012). Re-thinking ethical leadership: An interdisciplinary integrative approach. The Leadership Quarterly (23) 791–808.
  • Firat, N. (2007). Okul kulturu ve ogretmenlerin deger sistemleri [School culture and teachers' value systems.] Yayinlanmis Doktora Tezi (PhD. Thessis). Izmir: Dokuz Eylul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • Haq, S. (2011). Ethics and leadership skills in the public service. Procedia Social and Behavioral Sciences,(15) 2792–2796
  • Hoy, K., & Miske, C. (2010). Educational administration: Theory, research and practice. Translate Editor: Selahattin Turan. Ankara, Nobel Publishing.
  • Kaya, A., Balay, R., & Gocen, A. (2012).The level of teachers’ knowing, application and training need on alternative assessment and valuation techniques. International Journal of Human Sciences [Online], (9)2, 1229-1259.
  • Kelidbari, H.R.R., Fadaei, M., & Ebrahimi, P. (2016, September 12). The role of ethical leadership on employee performance in Guilan University of medical sciences. Procedia - Social and Behavioral Sciences 230 (2016) 463 – 470. Retrieved November 27, 2016 http://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S1877042816311594
  • Lunenburg, F.C., & Ornstein, A.C. (2013). Educational administration. Translate Editor: Gokhan Arastaman 6.edition. Ankara: Nobel Publishing.
  • Mintzberg, H. (2014).The structuring of organizations. Translate Editor: Ahmet Aypay. Ankara: Nobel Publishing
  • Ozbag, G.K. (2016, November 24).The role of personality in leadership: Five factor personality traits and ethical leadership. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 235(2016), 235–242. Retrieved November 27, 2016 http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042816315531
  • Riggio, R. E., Zhu, W., Reina, C., & Maroosis, J. A. (2015). Virtue-based measurement of ethical leadership: The Leadership Virtues Questionnaire. Correction to Riggio et al.(2010).
  • Robbins, S.P., & Judge, T.A. (2013). Orgaznizational behavior. Translate Editor: Inci Erdem. Ankara, Nobel Publishing
  • Stouten, J., van Dijke, M., Mayer, D. M., De Cremer, D., & Euwema, M. C. (2013, October). Can a leader be seen as too ethical? The curvilinear effects of ethical leadership. The Leadership Quarterly, 24(5), 680-695. Retrieved January 17, 2015 https://www.researchgate.net/profile/David_Mayer2/publication/259142017
  • Sisman, M. (2011). Organizations and cultures. Ankara: Pegem Publishing.
  • Tsoukas, H., & Chia, R. (2013). Research in the sociology of organizations-philosopy and organization theory. Translate Editor: Ibrahim Anil. Ankara, Nobel Publishing.
  • Walumbwa, F. O., Mayer, D. M., Wang, P., Wang, H., Workman, K., & Christensen, A. L. (2011). Linking ethical leadership to employee performance: The roles of leader–member exchange, self-efficacy, and organizational identification. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 115(2), 204-213.
  • Yazicioglu, Y. & Erdogan, S. (2004). SPSS applied scientific research methods. Istanbul: Detay Publishing.
  • Yilmaz, E. (2006). Okullardaki orgutsel guven duzeyinin okul yoneticilerinin etik liderlik ozellikleri ve bazi degiskenler acisindan incelenmesi. [To Investigate the effect of school managers' ethical leadership levels on the organizational trust level and to test whether the organizational trust level in schools differentiate with respect to some variables or not.] Yayimlanmis Doktora Tezi (PhD. Thessis.) Konya: Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu.
  • Yukl, G.A. (2002). Leadership in organizations (5thed.). National college for school leadership, Upper.