1991837

68 ÖĞRENCİ OLAYLARI VE ÜNİVERSİTELERDE POLİTİK ŞİDDET

Öz Dünyada ve Türkiye'de, 1968 diye bir dönemden bahsederken kastedilen aslında bir yıldan ziyade bir dönemin sembolik ismidir. Bu sebeple 68 hareketleri derken kısaca 1968 yılında zirveyi yaşayan ama etki alanı açısından 1966-1971 yıllarını kapsayan, başını üniversite gençliğinin çektiği, dünya genelinde siyasal ve toplumsal hareketlilik yaratan bir dönemi anlamak gerekir. 1968 yılı, tüm dünya gençlerinin ve özellikle de toplumun en ilerici ve dinamik unsurları olan üniversite gençliğinin sokaklara döküldüğü yıldır. Düşünen, okuyan, sorgulayan üniversite gençliği, yaşadığı dönemin siyasi ve sosyal sorunlarına kayıtsız kalmamış, dolayısıyla 1968 yılı, Dünya ve Türkiye tarihi için önemli bir dönüm noktası olmuştur. 1961 Anayasasının ülke genelinde oluşturduğu geçici özgürlük ortamından yararlanan üniversite gençliği, örgütlenmeye başlamış ve eğitimle ilgili taleplerini öğrenci guruplarının da desteğini alarak protesto gösterileriyle dile getirmeye çalışmışlardır. Öğrencilerin başlarda eğitim ile ilgili olan bu talepleri, hükümet yetkilileri tarafından kabul görmeyince, öğrenciler bu kez ülkedeki yönetim anlayışını ve ülkenin siyasal sistemini sorgulamaya başlamışlardır. Bu da öğrenciler arasında fikri ayrılıklara ve bölünmelere sebep olmuş neticede farklı görüşlerde birçok öğrenci gurubu ortaya çıkmıştır. Başlarda sakin birer protesto gösterisi olarak başlayan olaylar, zamanla yerini karşıt gurupların çatışma ve şiddet gösterilerine bırakmıştır. 68 olaylarının şiddet bilançosu oldukça ağır olmuş, Türk Silahlı Kuvvetlerinin hükümete verdiği 12 Mart Muhtırasına kadar geçen sürede sağ ve sol görüşlü öğrenci guruplarından onlarca ölü, yüzlerce yaralı verilmiştir. Bu bilgiler ışığında ele alınan bu çalışmayla, dünyada yaşanan 68 olaylarının, Türkiye’de nasıl bir etki oluşturduğunu ortaya koymak ve üniversitelerde yaşanan politik şiddeti, bu şiddeti ortaya çıkaran sebepleri ve bu şiddetin siyasal ve toplumsal sonuçları, yaşanan olaylar ele alınarak açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şiddet, Üniversite, Gençlik, 68 Olayları, Sosyalizm, Milliyetçilik

PDF

___

Çetinkaya H. (2010), 68’den 78’e Sancılı Yıllar Kuşatılmış Sokaklar, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları
Çilengir S. (2011), Düşünce ve Pratiklerin Uluslararası Dolaşımı: 1968-1970 Yılları Arasında Türkiye’de Üniversite İşgalleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Devlet Gazetesi, (14 Temmuz 1969) S.15
Eren M. (2012), Kanlı Pazar, 1960’lar Türkiye’sinde Milliyetçiler, İslamcılar ve Sol, İstanbul: Kalkedon Yayınları
Erten A.B. (2007), “Türkiye’de 68”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol, 8, , İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 834-846
Feyizoğlu T. (2005), Fırtınalı Yıllarda Ülkücü Hareket, İstanbul: Ozan Yayıncılık
Gündüz I. (2009), 68 Mayısında Paris, İstanbul: Parşömen Yayınları
Höke E. (1989), 1960’lardan 1980’e Gençlik ve Mücadelesi, İstanbul: Simge Yayınevi
Kabacalı A. (2007), Türkiye’de Gençlik Hareketleri, İstanbul: Gürer Yay.
Karadeniz H. (1995), Olaylı Yıllar ve Gençlik, İstanbul: Belge Yayınları
Kızık M. (2011), Küresel İsyan 68, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları
Kışlalı A. T. (1974), Öğrenci Ayaklanmaları, , Ankara: Bilgi Yayınevi
Korkmaz E. (1992), Kafa Tutan Günler 68 Güncesi, İstanbul: Arba Yayınları
Kürkçü E. (1998), Hala Bir “68 Kuşağı” Var Mı?, Cogito, S. 14, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Lavabre M.C., H.Rey (1998), “1968 Hareketleri”, Sokakta ve Duvarda 1968, Ankara: Öteki Yayınevi
Soner Ş.(2008), Bizim 68’liler, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları
Tufan T.(2012b), Deniz Gezmiş Fırtınalı Yıllar, İstanbul: Nokta Kitap Tufan T. (2012a), İbrahim Kaypakkaya’nın Hayatı ve Fikirleri, İstanbul: Nokta Kitap
Ülkücü Komando Kampları AP Hükümetinin 1970’te Hazırlattığı MHP Raporu, İstanbul: Kaynak Yayınları
Yalçın H. (2008), 68’in Sırrı, İstanbul: Kaynak Yayınları
Yıldırım A. (1997), FKF Dev-Genç Tarihi, Ankara: Doruk Yayınları
1969 Yılı Cumhuriyet, Milliyet ve Tercüman Gazeteleri Koleksiyonları.
Cumhuriyet, (20.09.1969)
Cumhuriyet, (23.09.1969)
Cumhuriyet, (24.09.1969)
Cumhuriyet, (15.12.1969)
Milliyet, (02.01.1969)
Milliyet, (20.09.1969)
Milliyet, (21.09.1969)
Milliyet, (24.09.1969)
Milliyet, (15.12.1969)
Tercüman, (20.09.1969)
Tercüman, (24.09.1969)
Tercüman, (15.12.1969)