Teknoloji, Yönetim ve Mekân: Gözetim, Denetim, Mahremiyet ve Mekânsal Yapılandırmayla Pratiklerinin Kurumsallaşması

Teknoloji ile yaşamın her alanını etkileyecek, ekonomik, bireysel, toplumsal, siyasal, yönetsel ve mekânsal, değişim ve dönüşümler yaşanmakta ve izleri her yerde görülebilecek şekilde geleneksel olarak kabul edilenin yerine yeni ilişki ağları ve yeni yapılanmalar gelmektedir. Çalışmanın konusunu da, enformasyon teknolojisi devrimi sonrası geleneksel devletin dönüşümüyle; teknoloji, birey, toplum, yönetim ve mekân ilişkisi birlikteliğinde teknoloji odaklı yaklaşımlarla, gözetim, denetim, mahremiyet ve mekânsal yapılandırmayla pratiklerinin kurumsallaşması oluşturmaktadır. Bu bağlamda, ilgili kavramsal ve tarihsel dönüşümler, disipliner toplum, denetim toplumu, gözetim toplumu, okunaklılık ve basitleştirme, görünürlük, kodlanmış numara ve harf dizeleri, nesneleşme, sistemde sayısal bedenleşme, gücün gözü, gözün yapay zeka ile birleşmesi, yeni kavramlar ve uygulamalar, en temel şekliyle coğrafi ve kent bilgi sistemleri, e-devlet, e-belediye, e-kimlik, Mernis, Mobese benzeri uygulamalar ve tartışmalara değinilmektedir. Literatür taraması yönteminin kullanıldığı çalışma, sınırlılıkları ile beraber, hızla değişen süreçte, çalışma konusu kapsamına bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşılmasında, güncel çalışmalara katkı sağlayabilmek amacıyla yazılmaktadır. Çalışmada ortaya konmuş bilgi ve bulgular, gözetim, denetim, mahremiyet ve mekânsal yapılandırmayla pratiklerinin kurumsallaşması özelinde irdelenmekte ve bu kapsamda bir bütünlük içinde düşünülerek, süreçte önem verilmesi gerekenlere dikkat çekilerek sona ermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Teknoloji, Yönetim, Mekân, Gözetim, Denetim, Mahremiyet

Technology, Administration and Space: Institutionalization of Surveillance, Control, Privacy and Spatial Structuring

With technology; economic, individual, social, political, administrative and spatial changes and transformations that affect every aspects of life are experienced and new networks and new structures are replaced by traditionally acccepted ones. The issue of the study is the institutionalization of the practices of surveillance, control, privacy and spatial structuring with technology-oriented approaches and in association with individual, society, administration and space, along with the transformation of the traditional state after the information technology revolution. In this context, relevant conceptual and historical transformations, disciplinary society, control society, surveillance society, legibility and simplification, visibility, coded sequences of numbers and letters, objectification, numerical forming in the system, eye of power, merging of the eye with artificial intelligence, new concepts and applications, and also in the most basic form of geographical and urban information systems, e-government, e-municipality, e-identity, Mernis, Mobese-llike applications and discussions are mentioned. The study, in which the literature review method is used, is written in order to contribute to the current studies in a holistic approach to the scope of the study with its limitations and in a rapidly changing process. The information and results that set forth in the study are examined in terms of institutionalization of the practices of surveillance, control, privacy and spatial structuring, and in this context, by thinking within a integrity, concluded with drawing attention to what needs to be given importance in the process.

Keywords:

Technology, administration, Space, Surveillance, Control, Privacy,

PDF

___

Adjukiewichz, K. (1994). Felsefeye giriş: Temel kavramlar ve kuramlar (Çev. A. Cevizci). Ankara: Gündoğan Yayınları.
Adler, P. S. (2008). Technological determinism (TD). In S.Clegg and J.R. Bailey (Eds.), International encyclopedia of organization studies (pp. 1536-1539). Los Angles: Sage Publication.
Antalya İl Emniyet Müdürlüğü. (2018). KGYS Nedir?. Erişim adresi: http://www.antalya.pol.tr/Sayfalar/kgys-nedir.aspx
Aselsan. (2017, Kasım). KGYS Kent güvenlik yönetim sistemi ve plaka tanıma sistemi projesi. Erişim adresi: https://www.aselsan.com.tr/tr-tr/basin-odasi/Brosurler/Guvenlik-Sistemleri/KGYS_TR.pdf Avuç içi damar izi uygulaması fişleme midir?. (2013, 8 Aralık). Erişim adresi: https://www.haberturk.com/
Baker, U. (2001). F-Tipi, mernis ve internet: Hapishanenin içi ve dışı. Birikim, 142-143, 17-22. Erişim adresi: http://www.korotonomedya.net/
Baştan, S. ve Ökmen, M. (2004). Yerel yönetimlerde bilgi ve iletişim altyapısı ile ilgili temel sorunlar. A. Yılmaz ve M. Ökmen (Ed.), Kuramdan uygulamaya kamu yönetimi içinde (s. 183-216). Ankara: Gazi Kitapevi.
Bauman, Z. (2016, January 25). “Zygmunt Bauman: Social media are a trap”, Interview by R. Querol, El Pais, Retrieved from https://elpais.com/elpais/2016/01/19/inenglish/1453208692_424660.html
Bauman, Z., & Lyon, D. (2013). Liquid surveillance: A conversation. Cambridge: Polity Press.
Bensghir, T. K. (2008). E-Devlet kuramsal ve kavramsal çerçeve. N. F. Kunduracı (Ed.), E-devlet semineri içinde (s. 53-71). Ankara: T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Yayını.
Bensghir, T. K. ve Akay, A. (2006). Bir kamu politika aracı olarak coğrafi bilgi sistemleri (CBS): Türkiye’de belediyelerin CBS uygulamalarının değerlendirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 15(1), 31-46. Erişim adresi: http://www.academia.edu/
Castells, M. (2006). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür ikinci cilt – kimliğin gücü (Çev. E. Kılıç). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür birinci cilt – ağ toplumunun yükselişi (Çev. E. Kılıç). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Caughill, P. (2018, February 1). Combining al with cctv will make it easier for police to catch criminals. Futurism. Retrieved from https://futurism.com/combining-ai-cctv-make-easier-police-catch-criminals/
Chandler, D. (1995). Technological or media determinism. Aberystwyth Universirty. Retrieved from https://www.researchgate.net
Chinese school installs facial recognition cameras to monitor students. (2018, May 17). Retrieved from https://venturebeat.com/
Culkin, J. M. (1967). A schoolman’s guide to Marshall McLuhan. The Saturday Review, March 18, 51-53, 70-72. Retrieved from http://www.unz.com
Çalhan, H. S. ve Karkın, N. (2010, Mayıs). E–Devlet ve E–Katılım için bilgi katılım sistem modeli: SİBİYO. 5. Kamu Yönetimi Sempozyumu KAYSEM-5: Türk Kamu Yönetiminin Yapısal ve İşlevsel Sorunlarında sunulan bildiri, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Çaycı, A. E. ve Çaycı, B. (2017). Dijital iletişim çağında teknolojinin açığa çıkardıkları: Gözetim ve mahremiyet. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication TOJDAC, 7(1), 37-46. doi: 10.7456/10701100/004
Çoban, B. (2009). Yeni panoptikon, gözün iktidarı ve Facebook. Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10, 1-18. Erişim adresi: http://www.academia.edu/
Çoban, B. (2016). Gözün iktidarı üzerine. B. Çoban ve Z. Özarslan (Ed.), Panoptikon: Gözün iktidarı içinde (s. 110-138). İstanbul: Su Yayınları.
Çoban, E. (2005). Ülkemizin yeni bilgi ve güvenlik konsepti mobese. Polis Dergisi, 45, 21-27. Erişim adresi: http://www.polisdergisi.pol.tr/
Deleuze, G. (1992). Postscript on the societies of control. The MIT Press, 59, 3-7. Retrieved from https://www.jstor.org/
Dolgun, U. (2005). Çalışma yaşamında gözetim. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 49, 507-539. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/
Dolgun, U. (2011). İnternet ve demokrasi. Sosyoloji Konferansları, 44, 221-236. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/
Efe, F. (2013). Kent bilgi sistemlerinin oluşturulmasında verilerin disiplinlerarası araştırma ve analizlere uygun kurgulanması: E-Kent modeli. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 127-161. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/
Erdal, M. (2004). Elektronik devlet E-Türkiye ve kurumsal Dönüşüm. İstanbul: Filiz Kitabevi.
Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2010). Öteki kuram: Kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Ankara: Erk Yayınları.
Flaherty, D. H. (1989). Protecting privacy in surveillance societies: The Federal Republic of Germany, Sweden, France, Canada, and the United States. Chapel Hill and London: The University of North Carolina Press.
Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected interviews and other writings 1972-1977, C. Gordon (Ed.). New York: Pantheon Books.
Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu (Çev. M. A. Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi.
Foucault, M. (2007). İktidarın gözü seçme yazılar: 4 (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gauld, R., Gray, A., & McComb, S. (2009). How responsive is E-Government? Evidence from Australia and New Zealand. Government Information Quarterly, 26(1), 69-74. doi: 10.1016/j.giq.2008.02.002
Giddens, A. (2008). Ulus devlet ve şiddet (Çev. C. Atay). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Giddens, A. (2010). Mahremiyetin dönüşümü (Çev. İ. Şahin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Giddens, A. (2016). Modernliğin sonuçları (Çev. E. Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gohd, C. (2018, March 2). Al cameras are here. Here are three ways we could use them. Futurism. Retrieved from https://futurism.com/ai-cameras-use/
Habermas, J. (2015). Kamusallığın yapısal dönüşümü (Çev. M. Sancar ve T. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
Habermas, J. (2016). “İdeoloji” olarak teknik ve bilim (Çev. M. Tüzel). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Haggerty, K. D. (2011). Tear down the walls: On demolishing the panopticon. In D. Lyon (Eds.), Theorising surveillance: The panopticon and beyond (pp. 23-45). London and New York: Routledge.
Huxley, A. (2016). Edebiyat ve bilim (Çev. Ü. Özünlü). Ankara: Epos Yayınları.
Innis, H. A. (2006). İmparatorluk ve iletişim araçları (Çev. N. Törenli). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Jay, M. (2014). Diyalektik imgelem: Frankurt okulu’nun tarihi ve çalışmaları 1923-1950 (Çev: S. Doğan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Kanlı, İ. B. ve Kaplan, B. (2018). Kentsel güvenliğin sürdürülebilirliğinde ileri teknolojilerin kullanılması: Coğrafi bilgi sistemleri [Özel Sayı]. TESAM Akademi Dergisi, 143-186. doi: 10.30626/tesamakademi.419248
Köktürk, E. (2002). E-Belediye ve kent bilgi sistemleri. Erişim adresi: http://www.erolkokturk.net/ FileUpload/ks85423/File/2002-04_e-belediye_ve_kent_bilgi_sistemleri.pdf
Kranzberg, M. (1986). Technology and history: Kranzberg’s laws. Technology and Culture, 27(3), 544-560. doi: 10.2307/3105385
Laplace, P. S. (1902). A philosophical essay on probabilities. London: Chapman & Hall. [Adobe Acrobat reader Sürümü]. Retrieved from https://bayes.wustl.edu/Manual/laplace_A_philosophical_essay_ on_probabilities.pdf
Lyon, D. (1994). The electronic eye: The rise of surveillance society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Lyon, D. (2005). Surveillance society: Monitoring everyday life. Buckingham and Philadelphia: Open University Press.
Lyon, D. (2007). Surveillance, power and everyday life. In R. Mansell, C. Avgerou, D. Quah, & R. Silverstone (Eds.), Oxford handbook of information and communication technologies (pp. 449-467). Oxford: Oxford University Press.
Martin, B. (1998). Information liberation: Challenging the corruptions of information power. London: Freedom Press.
Marx, G. T. (2005). Surveillance and society. In Ritzer, G. (Ed.), Encyclopedia of Social Theory Volume II (pp. 816-821). New York: Routledge.
Marx, G. T. (2010). Ethics for new surveillance. In J. Goldman (Ed.), Ethics of spying: A reader for the intelligence professional Vol:2 (pp. 73-102). Maryland: Scarecrow Press.
Marx, K. (1986). Kapital cilt 1: Kapitalist üretimin eleştirel tahlili – sermayenin üretim süreci (Çev. A. Bilgi). Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K. (2013). Grundrisse 2: Ekonomi politiğin eleştirisinin temelleri (Ham Taslak) 1857-1858 (Çev. A. Gelen). Ankara: Sol Yayınları.
Mathiesen, M. (1997). The viewer society: Michel Foucault’s ‘panopticon’ revisited. Theoretical Criminology, 1(2), 215-233. doi: 10.1177/1362480697001002003
McLuhan, M. (1962). Gutenberg galaxy: The making of typographic man. London: University of Toronto Press.
McLuhan M. (1964). Understanding media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill.
Moreno, E. A., & Traverso, D. B. (2010). E-Goverment and citizen participation in Chile: The case of ministries websites. In C. G. Reddick (Ed.), Politics democracy and e-goverment: Participation and service delivery (pp. 39-55). New York: Information Science References. doi: 10.4018/978-1-61520-933-0.ch003
Odabaş, Z. Y. (2017). Bilgi diyeti: Sosyolojik değerlendirme. H. Odabaş ve M. A. Akkaya (Ed.), Bilişim teknolojilerinin bilgi merkezlerine ve hizmetlerine etkileri içinde (s. 25-48). İstanbul: Hiperyayın.
Okçu, M., Akman, E. ve Acar, O. K. (2013, Mayıs). Bir E-Devlet uygulaması olarak kent bilgi sistemi: Mevcut durum ve yeni yönelimler. Kaysem-8 Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler ve Kentsel Politikalar Sempozyumunda sunulan bildiri, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi. Erişim adresi: http://www.academia.edu/
Okmeydan, S. B. (2017). Postmodern kültürde gözetim toplumunun dönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘sinoptikon’ ve ‘omniptikon’a. AJIT-e Online Academic Journal of Information Technology, 8(30), 45-69. doi: 10.5824/1309-1581.2017.5.003.x
Öge, S. (2005). Düzen mi düzensizlik (kaos) mi? Örgütsel varlığın sürdürülebilirliği açısından bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 284-304. Erişim adresi: http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/
Parayil, G. (2002). Conceptualizing technological change: Theoretical and empirical explorations. Lanham and Oxford: Rowman & Littlefield Publishers.
Pimenta, E. D. M (2011). Low power society: Continuous hyperconsumption and the end of the middle class in a hyperurban planet. Retrieved from http://www.emanuelpimenta.net/lowpower/download/english.html
Pirinne, H. (2014). Medieval cities: Their origins and the revival of trade. Oxford: Princeton University Press.
Pirenne, H. (2015). Economic and social history of medival europe. London and New York: Routledge.
Postman, N. (1994). The disappearence of childhood. New York: Random House.
Postman, N. (1995). “Neil Postman on cyberspace”, Interview by C. H. Gault, PBS. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=49rcVQ1vFAY
Runciman, D. (2016). Politika (Çev. A. C. Altunkanat). İstanbul: Domingo.
Scott, J. C. (2008). Devlet gibi görmek: İnsanlık Durumunu geliştirmeye yönelik projeler nasıl başarısız oldu (Çev. N. Erdoğan). İstanbul: Versus Kitap.
Scott, J. C. (2016). Toplum gibi görmek (Çev. S. Torlak). İstanbul: Zoom Kitap.
Sennett, R. (2014). Otorite (Çev. K. Durand). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Shou, Z. (2018, June 29). Facial recognition comes to university. China Daily. Retrieved from http://www.chinadaily.com.cn/
Smith, D. A. (1993). Technology and the modern world-system: Some reflections. Science, Technology, & Human Values, 18(2), 186-195. Retrieved from https://www.jstor.org/
Sucu, İ. (2011). Gözetim toplumunun karşı ütopya yüzü: İktidar güçleri ve ötekiler. Atatürk İletişim Dergisi, 2, 125-140. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/atauniiletisim
Şat, N. (2012). Yerel yönetimlerde e-devlet uygulamaları. M. Z. Sobacı ve M. Yıldız (Ed.), E-devlet-kamu yönetimi ve teknoloji ilişkisinde güncel gelişmeler içinde (s. 235-262). Ankara: Nobel Yayınları.
Tiles, M., & Oberdiek, H. (1995). Living in a technological culture: Human tools and human values. London and New York: Routledge.
Toktaş, S. A., Binark M., Dikmen, E. Ş., Fidaner, I. B., Küzeci, E. ve Özaygen, A. (2012). Türkiye’de dijital gözetim: T.C. kimlik numarasından e-kimlik kartlarına yurttaşın sayısal bedenlenişi. İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği.
Uçkan, Ö. (2003). E-devlet, e-demokrasi ve e-yönetişim modeli: Bir ilkesel öncelik olarak bilgiye erişim özgürlüğü. Aylık Strateji ve Analiz E-Dergisi, 5, 1-19.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu. (2012). Dünya ticaret ve finans merkezine doğru İstanbul kent güvenliği. Ankara: Ames Matbaacılık.
Wen, X. (2018, June 19). Beijing subways to get bio-ıd system. China Daily. Retrieved from http://www.chinadaily.com.cn/
Wenxi, L. (2018, February 2). Picture-matching glasses help identify criminals. China Plus. Retrieved from http://chinaplus.cri.cn/
Veblen, T. (1914). The instinct of workmanship, and the state of the industrial arts. New York: B. W. Huebsch.
Veblen, T. (2001). The Engineers and the Price System. Kitchener: Batoche Books. (Orijinal work published 1921)
Yıldız, M. (2003). Elektronik (E)-devlet kuram ve uygulamasına genel bir bakış ve değerlendirme. M. Acar ve H. Özgür (Ed.), Çağdaş Kamu Yönetimi-1 içinde (s. 304-327). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Yüz tanıma sistemi ile alışveriş. (2018, 15 Şubat). Erişim adresi: https://p.dw.com/p/2sknP
21 Airport facial recognition adoption examples. (2018, February 1). Retrieved from https://biometrictoday.com/