Arbitraj Fiyatlama Modeli İle Türkiye’de Pay Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Göstergelerin Analizi

Bu çalışmada, Şubat 2010- Eylül 2017 dönemi için Borsa İstanbul (BIST) 30 endeksinde işlem gören payların aylık getirilerinin makroekonomik göstergelere karşı duyarlılığı Arbitraj Fiyatlama Modeli aracılığıyla incelenmiştir. Arbitraj Fiyatlama Modeli, bir finansal varlık yatırımı getirisinin birden çok faktöre dayandığını varsaymaktadır. Analiz dönemi itibarıyla BIST 30 endeksi dâhilinde devamlı olarak bulunan 28 şirketin pay getirileri ve 8 adet temel makroekonomik gösterge kullanılmıştır. Modelde kullanılan pay getirileri ve makroekonomik göstergeler için önce durağanlık testleri yapılmış ardından her bir pay getirisi için ayrı regresyon denklemleri Backward Elimination yöntemi kullanılarak tahminlenmiş, en iyi sonucu veren modeller belirlenmiştir. Sonuç olarak, Borsa İstanbul pay getirilerinin hem ulusal hem uluslararası ekonomik ve siyasi faktörlere bağlı olarak farklı derecelerde ve farklı yönlerde etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır. Arbitraj Fiyatlama Modeli'nin, Borsa İstanbul’da pay getirilerini etkileyen makroekonomik göstergelerin belirlenmesi sürecinde kullanılabileceğini söylemek olanaklıdır. Yatırımcıların, başta enflasyon oranı ve bir dönem önceki getiriler olmak üzere makroekonomik faktörleri dikkate alarak yatırım kararlarını verebilecekleri söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Borsa İstanbul, Pay Getirileri, Arbitraj Fiyatlama Modeli

The Analysis of Macroeconomic Indicators that Affect Equity Returns in Turkey with Arbitrage Pricing Model

In this study, the sensitivity of the monthly returns of the shares that have been continuously traded on the Borsa Istanbul (BIST) 30 index for the period of February 2010 - September 2017 to the macroeconomic indicators were analyzed by using the Arbitrage Pricing Model. The Arbitrage Pricing Model assumes that the return on a financial asset investment is based on multiple factors. As a result of the analysis period, the share returns of the 28 companies included in the BIST 30 index and 8 basic macroeconomic indicators were used. After examining the stationarity tests, the regression equations for each share return were estimated by using the Backward Elimination method, and the best-performing models were determined. As a result, it is understood that Borsa İstanbul share returns have different effects in different degrees and in different directions depending on both national and international economic and political factors. The Arbitrage Pricing Model can be used in the process of determining the macroeconomic indicators that affect the share returns in Borsa Istanbul. It can be said that investors can make investment decisions by taking into consideration the macroeconomic factors, especially the inflation rate and the previous returns.

Keywords:

Borsa Istanbul, Equity Returns, Arbitrage Pricing Model,

PDF

___

Akkum, T., & Vuran, B. (2005). Türk sermaye piyasasındaki hisse senedi getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin Arbitraj Fiyatlama Modeli ile analizi. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 20(233), 28-45. doi: 10.3848/iif.2005.233ek.3256
Altay, E. (2003). The effect of macroeconomic factors on asset returns: A comparative analysis of the German and the Turkish Stock Markets in an APT framework (Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, 48, 1-36). Retrieved from https://econwpa.ub.uni-muenchen.de/econ-wp/fin/papers/0307/0307006.pdf
Chen, N. (1983). Some empirical test of the Theory of Arbitrage Pricing. The Journal of Finance, 38(5), 1393-1413. doi: 10.2307/2327577
Chen, N., Roll, R., & Ross, S. A. (1986). Economic forces and the stock market. The Journal of Business, 59(3), 383-403. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/2352710
Chidothi, D., & Sheefeni, J. P. S. (2013). The relationship between inflation and stock prices in Zambia. Asian Journal of Business and Management, 1(4), 185-192. Retrieved from https://ajouronline.com/index.php/AJBM
Cihangir, M., & Kandemir, T. (2010). Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli aracılığıyla saptanmasına yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 257-296. Erişim adresi: http://iibfdergi.sdu.edu.tr/
Coşkun, Y., & Seven, Ü. (2016). Finansal piyasalarda etkinlik analizi. A. Gündoğdu (Ed.), Finansal Piyasalar ve Kurumlar: Teori ve Türkiye Uygulamasına Güncel Bakış içinde (s. 289-319). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Çetin, A. C., & Bıtırak, İ. A. (2015). Türkiye ekonomisinde makro ekonomik değişkenlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Arbitraj Fiyatlandırma Modeli ekseninde bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(12), 1-19. Erişim adresi: http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/sduvd
Demir, Y., & Yağcılar, G. G. (2009). İMKB’de işlem gören banka hisse senetlerinin getirilerini etkileyen faktörlerin Arbitraj Fiyatlama Modeli ile belirlenmesi. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 1(2), 36-51. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/uaifd
Demireli, E. (2018). Arbitraj Fiyatlama Modeli. T. Münyas (Ed.), Finansal Yönetim ve Portföy Yönetim Teorisi içinde (s. 387-394). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Erol, İ., & İleri, A. (2013). What determines REIT returns in Turkey? An application of time-varying Arbitrage Pricing Model in an emerging REIT market. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 28(331), 9-32. doi: 10.3848/iif.2013.331.3781
Fama, E. F., & Schwert, G. W. (1977). Asset returns and inflation. Journal of Financial Economics, 5(2), 115-146. https://doi.org/10.1016/0304-405X(77)90014-9
Firth, M. (1979). The relationship between stock market returns and rates of inflation. Journal of Finance, 34(3), 743-49. Retrieved from https://www.jstor.org/
Groenewold, N., & Fraser, P. (1997). Share prices and macro economic factors. Journal of Business Finance & Accounting, 24(9), 1367-1383. https://doi.org/10.1111/1468-5957.t01-1-00168
Gültekin, M. N., & Gültekin, B. N. (1987). Stock return anomalies and the tests of the APT. The Journal of Finance, 42(5), 1213-1224. Retrieved from https://www.jstor.org/
Günay, S. (2012). Arbitraj Fiyatlama Teorisi (APT) ve Arbitraj Fiyatlama Teorisinin İMKB’de geçerliliğinin test edilmesi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 49(563), 59-72. Erişim adresi: http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/
Jaffe, J., & Mandelker, G. (1976). The ‘Fisher effect’ for risky assets: An empirical investigation. Journal of Finance, 31(2), 447-458. Retrieved from https://www.jstor.org/
Çelik, M. K., & Kurtaran, A. T. (2016). Arbitraj Fiyatlandırma Teorisinin faktör analizi ile Borsa İstanbul’da test edilmesi: BİST30 endeksi için bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 346-362. http://dx.doi.org/10.11611/JMER853
Lintner, J. (1965). The valuation of risk assets and the selection of risky investments in stock portfolios and capital budgets. The Review of Economics and Statistics, 47(1), 13-37. Retrieved from https://www.jstor.org/
Mei, J. (1993). A semiautoregression approach to the Arbitrage Pricing Theory. The Journal of Finance, 48(2), 599-620. Retrieved from https://www.jstor.org/
Nelson, C. R. (1976). Inflation and rates of return on common stock. Journal of Finance, 31(2), 471-483. Retrieved from https://www.jstor.org/
Reilly F. K., & Brown, K. C. (1999). Investment analysis and portfolio management (6th ed.). Houston: SouthWestern Educational Publishing.
Roll, R., & Ross, S. A. (1980). An empirical investigation of the Arbitrage Pricing Theory. The Journal of Finance, 35(5), 1073-1103. Retrieved from https://www.jstor.org/
Ross, S. A. (1976). The Arbitrage Theory of capital asset pricing. Journal of Economic Theory, 13(3), 341-360. https://doi.org/10.1016/0022-0531(76)90046-6
Sevinç, E. (2014). Makroekonomik değişkenlerin, BİST-30 Endeksinde işlem gören hisse senedi getirileri üzerindeki etkilerinin Arbitraj Fiyatlama Modeli kullanarak belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 49(2), 271-292. Erişim adresi: http://www.dergipark.gov.tr/ibr
Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1964.tb02865.x
Yeşildağ, E. (2016). Makroekonomik faktörlerin Borsa İstanbul’daki endeks getirilerine etkisinin Arbitraj Fiyatlama Modeli ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 28(3), 51-76. Erişim adresi: http://sbedergi.sdu.edu.tr/
Yiğiter, Ş. Y., & Akkaynak, B. (2017). Modern portföy teorisi: Alternatif yatırım araçları ile bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 285-300. Erişim adresi: http://www.dergipark.gov.tr/ksusbd