Laiklik Sözleşmesi Temelinde Güdümlü Muhalefet: Serbest Cumhuriyet Fırkası

1930 yılında üç ay sürmesine rağmen Serbest Cumhuriyet Fırkası olayı, Türk siyasi hayatının en önemli demokrasi tecrübelerinden birisi olarak kabul edilebilir. Türkiye'de laikliğin ideolojik olarak kurumlaşmasında bu tecrübenin önemli bir yeri vardır. İktidar sahipleri, toplumun genelinin cumhuriyetin radikal dönüşümlerini kabullenmediğini / kaldıramadığını SCF olayında açık bir şekilde görmüştür. Ayrıca bu olay, Türkiye'de laiklik meselesinin bir iktidar meselesi olduğunu göstermiştir. bu duruma bağlı olarak iktidar, kendisine karşı gelişen muhalefet hareketlerini laikliğe karşı bir tehlike ya da "mürteci" olmakla suçlayan bir retorik geliştirmiştir. bu retorik etrafında gelişen çatışma, Türk demokrasi tarihinde karşılığı olan ve aşılması güç bir ayrışma olarak kabul edilebilir. bu makalede SCF olayında irtica retoriğinin nasıl kullanıldığı ve yeni rejimde laikliğin kurumlaşması açısından taşıdığı önem tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Laiklik, Türkiye’de Demokrasi

Guided Opposition on the Basis of Secularism Contract: Free Rebublic Party

Three months of 1930, Free Republic Party event has been accepted as one of the most important democracy experience in Turkish political life. That experience has got an important role during the institutionalization of secularism in Turkey. Owners of the power had seen that during that process the general public could not accept radical transformations of the republic. In addition, this event showed that the issue of secularism was the issue of power in Turkey. Depending on the situation, power elite developed a rhetoric that opposition movements were dangerous and reactionarist. The conflict around this rhetoric has got a meaning and could be accepted as an insuperable separation in the history of Turkish democracy. In this article, it will be discussed that how rhetoric of reaction was used and the importance of it for institutionalization of secularism in new regime.

Keywords:

Free Republic Party, Secularism, Democracy in Turkey,

PDF

___

AĞAOĞLU, A. (1994) Serbest Fırka Hatıraları, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
AVŞAR, A. (1998) Bir Partinin Kapanmasında Basının Rolü: Serbest
Cumhuriyet Fırkası, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
CUMHURİYET, 11 Ağustos 1930.
CUMHURİYET, 12 Ağustos 1930.
CUMHURİYET, 28 Ağustos 1930.
CUMHURİYET, 11 Teşrinievvel 1930.
DAVISON, A. (2002) Türkiye’de Sekülarizm ve Modernlik, (Çev. Tuncay Birkan), İletişim Yayınları, İstanbul.
EMRENCE, C. (2006) 99 Günlük Muhalefet Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, İstanbul
ERTUNÇ, Ahmet C. (2005) Cumhuriyetin Tarihi, 3. Baskı, Pınar Yayınları, İstanbul.
KAHRAMAN, Hasan B. (2010) Türk Siyasetinin Yapısal Analizi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
KARPAT, K. (2011) Türk Siyasi Tarihi: Siyasal Sistemin Evrimi, (Çev. Ceren Elitez), 2. Baskı, Timaş Yayınları, İstanbul.
KOÇAK, C. (2006) İktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, İletişim Yayınları, İstanbul.
KÖKER, L. (2010) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, 12. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
KUTAY, C. (2004) Mustafa Kemal’in Önlenen Demokrasi Girişimi: Serbest Cumhuriyet Fırkası, İklim Yayınları, İstanbul.
NARLI, N. (2010) “Türkiye’de Laikliğin Konumu”, Cogito, Sayı: 1, 9. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
NİŞANYAN, S. (2010) Yanlış Cumhuriyet: Atatürk ve Kemalizm Üzerine 51 Soru, 6. Baskı, Everest Yayınları, İstanbul.
OKYAR, O. ve SEYİTDANLIOĞLU, M. (2006) Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye: Fethi Okyar’ın Anıları, 3. Baskı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
ÖZİPEK, Bekir B. (2004) “Serbest Fırka’nın Mürtecileri”, İslamcılık, (Der. Yasin Aktay), İletişim Yayınları, İstanbul.
SOYAK, Hasan R. (2006) Atatürk’ten Hatıralar, 3. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
TUNÇAY, M. (2005) Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması, 4. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
YETKİN, Ç. (2004) Atatürk’ün “Vatana İhanet”le Suçlandığı S.C.F Olayı, 3. Baskı, Otopsi Yayınları, İstanbul.
YÜKSELİMAN, N. (2002) Türk Basınında Parti Devlet Bütünleşmesi, Gelenek Yayınları, İstanbul.