Öz Bu makalede Birinci Dünya Savaşı’nda Bitlis’te Müslümanların ve Ermenilerin çektiği sıkıntılar, üç aşama/hal halinde anlatılmaktadır. Birinci aşama, Rusların ilk taarruzları sırasında Müslümanlara yaptıkları katliamlardır. İkinci aşama, 1915 ortalarında yerli Ermenilerin çektiği sıkıntılardır. Bilindiği gibi, Rusların geri çekilmesi üzerine bölgedeki Ermeniler korunmasız kaldılar. Bu süreçte Müslümanların saldırılarına maruz kaldılar ve göçe zorlandılar. Üçüncü hal ise, 1916 başlarında Rusların yeniden saldırıya geçmeleriyle başladı. 1916 başlarından itibaren Bitlis üzerinden güneye ilerlemeyi planladılar; ancak planları istedikleri gibi gitmedi. Bitlis’te düzenli ordularla milis güçlerinin ittifak ettiği büyük bir direnişle karşılaştılar. Rus-Ermeni birlikleri Bitlis’i geçebilmek için büyük katliamlar yaptılar. Müslüman ahalinin yaşadığı yerlerde kadın, çocuk ve ihtiyarlardan oluşan grupları toplu olarak katlettiler. Rus Ermeni kuvvetleri yeniden Müslüman ahaliye zulmetmeye başladılar. Bu süreç Rusya’da Bolşevik devriminin belirtilerinin görülmeye başlamasına kadar devam etti.  Ermenilerin Ruslarla birlikte hareket ederek eski komşuları olan Müslümanlara zulmetmesi Müslümanlar arasında Ermenilere karşı büyük nefretlerin oluşmasına zemin hazırladı. Daha sonraki olaylarda bu nefretlerin büyük payı oldu.