Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler

Öz Yeniçeri Ocağı ile Yahudi milleti arasındaki ilişki genellikle olumsuz yönleri ile aktarılır. Oysaki bu ilişkinin karşılıklı menfaate dayanan yönleri de bulunmaktaydı. Selanik Yahudileri yüzyıllarca yeniçerilerin ihtiyacı olan çuhaları imal etmişlerdi. Bu sayede Selanik, İmparatorluğun en önemli dokuma merkezlerinden biri haline geldi. Yeniçeri Ocağı, Yahudi hekimlerden de faydalanmıştır. Yeniçeriler ile en yakın ilişkisi olan Yahudiler ocak bezirgânlarıydı. Yahudiler bir yüzyıldan daha uzun bir süre ocak bezirgânı olarak yeniçerilere hizmet ettiler. Ocak bezirgânı, yeniçerilerin nakdî ve aynî ihtiyaçları için finansman sağlamakla görevliydi. Birkaç Yahudi ailenin tekelinde kalan Ocak bezirgânlığı, Yeniçerilerin de himayesiyle, bu ailelere servet ve nüfuz kazandırmıştı. Bu yüzden Yeniçeri Ocağı’nın ilgasıyla bezirgânlık hizmetinin ortadan kalkmasının Yahudi toplumu üzerinde derin olumsuz etkisi olmuştur.

___

  • a) Arşiv Kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
  • Bâb-ı Defteri Başmuhâsebe Kalemi Defterleri (D.BŞM.d.) 05578
  • Bâb-ı Defteri Başmuhâsebe Muhallefat Halifeliği Defterleri (D.BŞM. MHF.d.) 13405.
  • Cevdet Adliye (C.ADL.) 102/6122.
  • Cevdet Askeriye (C.AS.) 42/1917, 50/2303, 198/8514, 229/9739, 504/21067, 592/24916, 1142/50743, 1142/50785.
  • Cevdet Maliye (C.ML.) 136/5826.
  • Cevdet Meclis-i Vala (C.MVL.) 244/10140.
  • Cevdet Sıhhiye (C.SH.) 2/73
  • Cevdet Zabtiye (C.ZB.) 6/297, 77/3833
  • Hattı Hümayun (HAT) 23/1173, 339/19380, 341/19477, 341/19514, 500/24529, 502/24617, 503/24759, 525/25622, 1339/52340, 1361/53628, 1363/53830, 1382/54595
  • İstanbul Ahkâm Defterleri (A.DVNS.AHK.İS.d.) 5/41/126, 5/259/787, 6/69/191, 8/175/559.
  • Mühimme Defterleri (A.DVN.MHM.d.) 227/107/328, 227/186/634.
  • b) Kitap ve Makaleler
  • Ahmed Cevdet. Tarih-i Cevdet. İstanbul, 1309.
  • Ahmed Lûtfî Efendi. Vakanüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi. Haz. Ah- med Hazerfen, C. I. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,1999.
  • Aydın, Mahir. Osmanlı Dünyasında Kira Kadınlar. Belleten, 243, (2001): 623-635.
  • Çizakça, Murat. İslam Dünyasında ve Batı’da İş Ortakları Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1999.
  • Encyclop aedia Judaica, New York 2007.
  • Franco, Moïse. Essai sur lhistoire des İsraelites de l’empire Ottoman. Paris 1897.
  • Galante, Avram. Histoire des Juifs de Turque, Tome IX. İstanbul: İsis Press, 1993.
  • Güleryüz, Naim. Türk Yahudileri Tarihi-I (20. Yüzyılın Başına Kadar). İstanbul: Gözlem Yayıncılık, 1993.
  • İpek, Nurdan. Selanik ve İstanbul’da Yahudi Bankerler. İstanbul: Yedi- tepe Yayınları, 2011.
  • Kaya, Süleyman. Yeniçeri Ocağı Bezirgânlığının Hukuki Statüsü. Birinci İktisat Tarihi Kongresi Tebliğleri-2, 81-86. İstanbul.
  • Kılıç, Musa. Osmanlı Diplomasisi Hizmetinde Yahudiler.” Türk Sos- yal ve Siyasi Hayatında Yahudiler, Editörler: İ. Erdal ve Y. Öz- ger, 91-128. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2011
  • Kitsikis, Dimitri. Türk-Yunan İmparatorluğu. Çeviren: Volkan Aytar. İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1996.
  • Kunt, Metin İ. Etnic-Regional (Cins) Solidarity in the Seventeenth Century Ottoman Establisment. IJMES, Vol. 5 (1974): 233- 239.
  • Levy, Avigdor. The Jews of the Ottoman Emp ire. Princeton: The Dar- win Press, 2003.
  • Lewis, Bernard. İslam Dünyasında Yahudiler. Çeviren: Bahadır Sina Şener. İstanbul: İmge Yayıncılık, 1996.
  • Mazower, Mark. Selanik, Hayaletler Şehri, Hıristiyanlar, Müslüman- lar ve Yahudiler (1430-1950). Çeviren: Gül Çağalı Güven. İs- tanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.
  • Mustafa Nuri Paşa. Netayic ül-Vukuat. Sadeleştiren: Neşet Çağatay, C. I-II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1979.
  • D’Ohsson, Ignatius Mouradgea. Tableau Géneral de l’Empire Otho- man, Tome VII, Paris, 1824.
  • Olson, Robert. Jews, Janissaries, Esnaf and the Revolt of 1740 in İs- tanbul: Social Upheaval and Political Realignment in the Otto- man Empire.” Imp erial Meanderins and Rep ublican By-ways: Essays on Eigteenth Century Ottoman and Twentieth Century History of Turkey, 13-31. İstanbul: The İsis Press, 1996.
  • Öğün, Tuncay. Müsâdere, DİA., C. XXXII, s. 67-68.
  • Rodrigue, Aron. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sefardiler, Türk Sosyal ve Siyasi Hayatında Yahudiler, (Çeviren D. F. Subaşı) Editör: İ. Erdal ve Y. Özger, 129-159. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncı- lık, 2011
  • Sahhâflar Şeyhi-zâde Seyyid Mehmed Esʻad Efendi. Vakʻa-nüvis Esʻad Efendi Tarihi, Hazırlayan: Ziya Yılmazer. İstanbul: Osav Yayınları, 2000.
  • Sahillioğlu, Halil. “Yeniçeri Çuhası ve II. Bayezidin Son Yıllarında Yeniçeri Çuha Muhasebesi.” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2-3, (1973-1974): (415-466).
  • Sevilla-Sharon, Moshe. Türkiye Yahudileri. İstanbul: İletişim Yayınla- rı, 1993.
  • Shaw, Stranford J. Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler. Çeviren: Meriç Sobutay. İstanbul: Kapı Yayınları, 2008.
  • Şânî-zâde Mehmed ʻAtâʻullah Efendi. Şânî-zâde Târîhi. Hazırlayan: Ziya Yılmazer, C. I-II. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın, 2008.
  • Şeni, Nora ve Sophie le Tarnec. Camondolar, Bir Hanedanın Çöküşü. Çeviren: Yaman Aksu. İstanbul: İletişim Yayınları, 2000.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti Teşkilâtında Kapıkulu Ocakları I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1988.
  • Yıldız, Gültekin. Neferin Adı Yok, Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devletinde Siyaset, Ordu ve Toplum. İstanbul: Kita- bevi Yayınları, 2009.

___

APA KILIÇ M (2015). Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi, 10(2), 143 - 164.
Chicago KILIÇ MUSA Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi 10, no.2 (2015): 143 - 164.
MLA KILIÇ MUSA Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi, vol.10, no.2, 2015, ss.143 - 164.
AMA KILIÇ M Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi. 2015; 10(2): 143 - 164.
Vancouver KILIÇ M Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler. Akademik İncelemeler Dergisi. 2015; 10(2): 143 - 164.
IEEE KILIÇ M "Yeniçeri Ocağı ve Yahudiler Arasındaki İlişkiye Dair Bazı Tespitler." Akademik İncelemeler Dergisi, 10, ss.143 - 164, 2015.
Akademik İncelemeler Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler

Şeriyye Sicillerine Göre Hicri 1137 (1724-25) Yılı İstanbulunda Osmanlı Konutu /Menzili

Hüseyin Necdet ERTUĞ

Toplumsal Güvenlik, Kimlik, Bütünleşme Bağlamında Avrupa Şüpheciliği: Cameron Dönemindeki Avrupa Şüpheciliğinin İçerik Analizi

Nergiz ÖZKURAL KÖROĞLU, Sinem YÜKSEL ÇENDEK

Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Kadınların Siyasal Hakları: Türkiyede Seçme-Seçilme Haklarına İlişkin Tartışmalarda Sömürgecilik Sonrası Söylemin İzleri

Elif TERZİ GAZİOĞLU

Toplumsal Güvenlik, Kimlik, Bütünleşme Bağlamında Avrupa Şüpheciliği: Cameron Dönemindeki Avrupa Şüpheci-liğinin İçerik Analizi

Nergiz KÖROĞLU ÖZKURAL, Sinem ÇENDEK YÜKSEL

Şeriyye Sicillerine Göre Hicri 1137 (1724-25) Yılı İstanbul'unda Osmanlı Konutu / Menzili

Hüseyin ERTUĞ

Modern Milliyetçilik Kuramları Açısından 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Fikir Akımları

Yavuz ÇİLLİLER

İnönü Muharebeleri’nden Sonra Anadolu’daki Yunan Harekâtı ve İoannis Metaksas’ın Öngörüleri

Murat KÖYLÜ

Türk Tarihi ve Gürcü Tarihi Kaynaklarına Göre Rus Yönetiminin Uyguladığı Politika Sonucu Gürcü Muhacirlikleri (19- 20.Yüzyıllar Arasında)

Malkhaz CHOKHARADZE, Mehmet KESKİN

19. Yüzyılda Çokkültürlü İmparatorluktan Ulus-Devlete Geçişte Sürgün ve Göç: Malakanlar Örneği

Mete KAYNAR, Gökhan AK

Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Kadınların Siyasal Hakları: Türkiye’de Seçme-Seçilme Haklarına İlişkin Tartışmalarda Sömürgecilik Sonrası Söylemin İzleri

Elif GAZİOĞLU TERZİ