Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Kadınların Siyasal Hakları: Türkiye’de Seçme-Seçilme Haklarına İlişkin Tartışmalarda Sömürgecilik Sonrası Söylemin İzleri

Öz Ulus-devlet inşa süreçlerinde kadınların siyasal haklarına yönelik iki temel tutum gözlenir. Bunlardan ilki, kadınların vatandaşlıktan dışlandıkları ve kamusal mevcudiyetlerinin sınırlandırıldığı yaklaşımdan beslenirken; ikincisi, kadınları erkeklerle eşit vatandaşlar olarak kabul eder. Bu çalışma, 1934 yılındaki genç Türkiye siyasetinde egemen olan yaklaşımın, daha çok sömürgecilik sonrası kurulan ulus-devletlerde gözlenen, kadınların eşit vatandaşlar olarak kabul edildiği yaklaşıma yakınlığını ortaya koyarken, bu yaklaşımın çoğunlukla, kadınların hak mücadelelerini görmezden gelen ve onları ulus-devlet inşa sürecinden dışlayan “kadınsız” bir bağlamda gerçekleştiğine işaret etmektedir. Makale, Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme haklarının tanındığı tarih olan 5 Aralık 1934’teki meclis tartışmalarını incelemekte ve bu tartışmalara hâkim olan söylemleri mercek altına almaktadır. Nihayetinde çalışma, Türkiye’de ulus-devletin inşa ettiği toplumsal cinsiyet rejimine meşruiyetini sağlayan söylem ile sömürgecilik sonrası söylem arasındaki benzerliklere ışık tutmaktadır.

___

Agozino, B. (2014). Revolutionary African women: A review essay of the women’s war of 1929: A history of anti-colonial resistance in Eastern Nigeria. The Journal of Pan African Studies, 7 (3), 282-293.

Alpaslan, E. (2013). 1923-1950 dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Maraş milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri. Yayın- lanmamış Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.

Anderson, B. (1991). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. London: Verso.

Anderson, B. (2007). Hayali cemaaatler. İstanbul: Metis Yayıncılık.

Bayrak, B. (2007). Meclis tutanakları ışığında Türk Medeni Kanunu değişikliği. Hukuk Gündemi, 8, 53-56.

Chadya, J. M. (2003). Mother politics: Anti-colonial nationalism and the woman question in Africa. Journal of Women’s History, 15 (3), 153-157.

Chatterjee, P. (1994). Whose imagined community? Mapping The Na- tion (ss. 214-225). London: Verso.

Chaudhuri, M. (1999). Gender in the making of the Indian Nation-Sta- te. Sociological Bulletin, 48, 113-133.

Connell, R. W. (1987). Gender and power: Society, the person and sexual politics. Cambridge: Polity Press.

Cook, J. A., & Fonow, M. M. (1990). Knowledge and women`s inte- rests: Issues of epistemology and ethodology in feminist rese- arch. Feminist research method: Exemplary reading in the soci- al sciences (ss. 69-93). London: West Press.

Durakbaşa, A. (2000). Halide Edib, Türk modernleşmesi ve feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları.

Enloe, C. (1989). Bananas, beaches and bases - Making feminist sen- se of international politics. Berkeley: University of California Press.

Gazioğlu, E. (2010). Mobilizing for women’s organizations women activists’ perceptions of and women’s organizations in Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of York, Centre For Women’s Studies.

Enloe, C. (2013). Feminizm, milliyetçilik ve militarizm. Vatan millet kadınlar (ss. 189-212). İstanbul: İletişim Yayınları.

Kaminsky, A. (2007) Another site of globalization: “Woman” as symbol of nation and diaspora in Martin (Hache). Gender and globalization in Latin America : 10th anniversary of the nordic network haina (1996-2006) (ss. 165-170). Göteborg University Press: Göteborg.

Jaggar, A. M. (2008). The social sciences. Just methods: An interdis- ciplinary feminist reader (ss. 34-39). London: Paradigm Publis- hers.

Leonhardt, A. (2013). Between two jailers: Women ‘s experience during colonialism, war, and independence in Algeria. Anthos, 5 (1), 42-54. Erişim tarihi: 12 Haziran 2015, http://pdxscholar.library. pdx.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=anthos

Mayer, T. (2000). Gender ironies of nationalism: Setting the stage. Gender ironies of nationalism: Sexing the nation (ss. 1-22). London: Routledge.

McClintock, A. (1995). Imperial leather: Race, gender and sexuality in the colonial contest. London: Routledge.

McDowell, L. (1999). Gender, identity and place: Introducing feminist geographies. Minneapolis: University of Minnesota Press.

McClintock, A. (1993). Family feuds: Gender, nationalism and the fa- mily. Feminist Review, 44, 61-80.

Omar, K. (2004). National symbolism in constructions of gender: Transformed symbols in post-conflict states. Seton Hall Journal of Diplomacy and International Relations, 49-67.

Phillips, A. (1995). Demokrasinin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayıncılık.

Riedner, R. (2013). Lives of in-famous women: Gender, political eco- nomy, nation-state power, and persuasion in a transnational Age. JAC: A Journal of Rhetoric, Culture & Politics, 33, 645-670.

Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin cinsiyeti - Erkekler devlet kadınlar, aile kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.

Sezer, A. (1998, Özel sayı). Türkiye’deki ilk kadın milletvekilleri ve meclisteki çalışmaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV: 42, 889-905.

Unanimous. (1776) Declaration of Independence. American Cong- ress. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015, http://www.constitution.org/ us_doi.pdf

Ünal, S. (2014). Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazanma- sı ve basın. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 9 (7), 525-559.

Vickers, J. (2008). Gendering the hyphen: Gender dimensions of mo- dern nation-state formation in Euro-American and Anti- and post-colonial contexts. Gendering the nation-state Canadian and comparative perspectives (ss. 21-45 ). Vancouver: UBC Press.

Westkott, M. (1990). Feminist criticism of the social sciences. Femi- nist research method: Exemplary reading in the social sciences (ss.58-69). London: West Press.

Yaramış, F. (2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi I. Döneminde (23 Nisan 1920-1 Kasım 1922) çıkarılan adli, sosyal, kültürel ka- nunlar ve bu kanunların müzakerelerinde muhalefet. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.

Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılap Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın birliği. İstanbul: Metis Yayıncılık.

Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İstanbul: İleti- şim Yayınları.

12.1934 Tarihli Meclis Tutanakları

TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.

TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 82.

TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.

TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.

TBMM ZC, C.1, İ. 7, ss. 322- 344.

12.1934 Tarihli Mektup

TBMM ZC, c.25, İ. 4, s. 90.

Akademik İncelemeler Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü