Hz. Mevlâna Düşüncesinde Barış Kavramının Sûfî Psikolojisi Açısından Tahlili

Sûfî gelenek, mânevî yaşamın merkezi olarak kalbi görür ve nefs ve ruhun kalbi ele geçirmek, kendi arzu ve isteklerini kalbe yerleştirmek için mücadele ettikleri gerçeğini kabul eder. Söz konusu bu mücadeleyi gerçekleştirmenin amacı nefsânî ve ruhânî arzu ve isteklerin insan benini ele geçirme arzusudur. Bu durumun yol açabileceği içsel kaosa karşı sûfî yaşam tarzının önerdiği model nefse karşı mücâhede etmek ve ruhî müşâhedeyi kazanmaktır. Böylece içsel barış sağlanır, bireysel ve sosyal planda sağlıklı davranış kalıpları elde edilir. Bu çerçeveden bakıldığında yaşadığı dönemden itibaren günümüze kadar Doğu ve Batı dünyasında etkisini sürdürmüş olan Mevlâna Celaleddin Rumî’nin barış değer yargısının oluşmasındaki katkısı yadsınamaz bir durum arz etmektedir. Dönemindeki siyasi ve sosyal olayların karmaşıklığı karşısında Hz. Mevlâna barıştan yana tavır almış, sosyal anlamda barışın gerçekleşebilmesi için içsel barış ortamının sağlanması gerektiğine vurgu yapmıştır. Biz de bu tebliğimizde Hz. Mevlâna düşüncesinde bireysel ve sosyal barışın sağlanmasının ilkelerini kısaca ele aldık.

Psychological Analysis of The Concept of Peace in Terms of Sufi Psychology İn Mevlana Thought

The Sufi tradition sees the heart as the center of spiritual life and accepts the fact that it seeks to capture the heart of the soul and the soul and struggle to place their desires in the heart. In other words, the intention of realizing this struggle is the desire to capture human beings of intentional or spiritual desires and wishes. The model proposed by the Sufi lifestyle against internal chaos that this condition may cause is to struggle against the human soul and win spiritual obedience. Thus, inner peace is ensured, and healthy behavioral patterns are obtained on the individual and social plan. From this perspective, the contribution of the Mevlana Celaleddin-i Rumî, which has been influential in the Eastern and Western world since the day he lived, to the peaceful justice of the day and day is undeniable. In the face of the complexity of the political and social events of his time, Mevlana has taken the side of the peace side and emphasized that an inner peace environment should provided in order for peace to be realized in social sense. In this paper, we will consider the principles of providing individual and social peace in the mind of Mevlana in psychological terms.

___

  • Açıkel, Yusuf, ‘Nefsini Bilen Rabbi’ni Bilir’ Hadis mi, Kelam-ı Kibar Mı?’, Süleyman Demirel Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, c. V, (1998): s. 173-200.Ayten, Ali, ‘Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma’, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. XXXVII, (2009): s. 111-128.Çağrıcı, Mustafa, ‘Adâlet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. I, s. 341-343.- ‘İhsan’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000), c. XXI, s. 544-546.- ‘Kibir’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002), c. XXV, s. 562-563.Frager, Robert, Kalp, Nefs, Ruh, çev. İbrahim Kapaklıkaya, İstanbul, Gelenek, 2005.Hucvîrî, Ali b. Osman Cüllâbî, Keşfu’l-mahcûb, Hakikat Bilgisi, trc. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1996.Işıtan, İbrahim, ‘Sadreddin Konevî’ye Göre Sûfî Psikolojisi, Konevî Düşüncesinde Sûfi Kişilik Yapısının Temel Dayanakları’, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, c. I, (2012): s. 2, s. 171.- Sûfî Psikolojisi, Sülemi’ye Göre Sûfî Benlik Dönüşümü, Ankara, Divan, 2014.- ‘Kuşadalı İbrahim Halvetî’ye Göre Mânevî Şahsiyet Gelişimi’, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, c. 5, s. 6, (2015): s. 1705-1706.Kara, Mustafa, ‘Fenâ’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995), c. XII, s. 333-335.- ‘Hikmet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. XVII, s. 518-519.Karataş, Cafer, ‘Muhyiddin İbn Arabî’ye Göre İnsan-ı Kâmil’ Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, c. VII, s. 7, (1998): s. 453-465.Kasapoğlu, Abdurrahman, ‘Kur’an’da Adalet Psikolojisi - Adaleti Engelleyen Psiko-Sosyal Faktörler’, Hikmet Yurdu, c. V, s. 10, (2012): s. 61-106.Kelâbâzî, Ta’arruf, Doğuş Devrinde Tasavvuf, ter. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1992.Konur, Himmet, ‘Mesnevî’de Mürîd-Mürşid İlişkisi’, Tasavvuf, c. XIV, (2005): s. 149-157.Kuşeyrî, Abdulkerim, Kuşeyrî Risalesi, çev. Süleyman Uludağ, İstanbul, Dergâh, 1991.Müftüoğlu, Ömer, ‘Güven Ortamının Bir Toplum İçin Önemi ve Bunu Engelleyen Faktörler’, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. V, s. 2, (2005): s. 143-159.Rûmî, Mevlâna Celâleddîn, Mesnevî, çev. Adnan Karaismailoğlu, İstanbul, Akçağ, 2004.Tûsî, Ebû Nasr Serrâc, El-Lüma’, İslâm Tasavvufu, çev. Hasan Kâmil Yılmaz, İstanbul, Altınoluk, 1996.Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Marifet, 1996.- Gaflet’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1996), c. XIII, s. 283-284.- ‘Hicab’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. XVII, s. 430-431.- ‘Müşâhede’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006), c. XXXII, s. 152-153.- Ruhsat’, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2008), c. XXXV, s. 210.Yüksel, Emrullah, ‘İlâhî Fiillerde Hikmet’, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, c. VIII, (1988): s. 43-76.