TARİHSEL SÜREÇTE DÜNYADA VE TÜRK TOPLUMUNDA KADIN ALGISI VE HAKLARININ GELİŞİMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
ÖZ Yaratılıştan bu yana yeryüzünde insanlığın varlığını sağlayan ana unsur kadınlardır. İnsanların yaklaşık yarısını oluşturan ve insanlığa ilk eğitimini veren bu ana unsur, tarihi çağlardan bu yana toplumsal yaşamda hak ettiği yeri alamamıştır. Her toplumun kadın algısı; kendi inançları, gelenekleri ve yaşam biçimi doğrultusunda şekil almıştır. Zamanla kökleşen bu algı, toplumların diline, yapıtlarına, tutum ve davranışlarına yansımıştır. Olumsuz cinsiyet algısı nedeniyle bazı toplumlarda, kız çocukları ile kadınlara ayrımcılık ve şiddetin her türlüsü uygulanmıştır. Bireysel, ailesel ve toplumsal alanda birçok zararlı etkilere neden olan bu ayrımcılık ve şiddet; az veya çok her toplumda kadını ötekileştirip, toplumsal yaşamdan uzaklaştırmıştır. Dünyada son asırlarda meydana gelen sosyal, siyasal, askerî ve ekonomik gelişmeler neticesinde ortaya çıkan yeni ihtiyaçları gidermek amacıyla kadın hakları, kamuoyunun gündemine girmiştir. Bu çalışmada önce, bazı toplumların geçmişte kız çocukları ile kadınlara karşı takındıkları tutum ve davranışlara değinilmiştir. Müteakiben kadın hakları konusunda bazı uluslararası kuruluşlar tarafından alınan önemli kararlar ve çalışmalar ele alınmıştır. Bu bağlamda özellikle Türk toplumu ile Cumhuriyet döneminde kadınlara sağlanan temel haklar ile kadına karşı şiddetle ilgili önemli yasal çalışmalar ve bazı istatistiksel veriler değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Kadın Hakları, Toplumsal Cinsiyet, Şiddet, Gelenekler, Evlilik, Kölelik, Türkler, Uluslararası Kuruluşlar
UNE ÉVALUATION SUR LE DÉVELOPPEMENT DE LA PERCEPTİON ET LES DROITS DES FEMMES DANS LE MONDE ET LA SOCIÉTÉ TURQUE DANS LE PROCESSUS HISTORIQUE
ABSTRACT Depuis la création, les femmes sont l'élément principal qui assure l'existence de l'humanité sur terre. Cet élément principal qui donne la première éducation aux êtres humains et qui constitue environ la moitié du peuple, n'a pas pu prendre l'endroit où qu' on a été mérité dans la vie sociale depuis les temps historiques. La perception de femme de chaque société; ont pris forme dans la direction de leurs croyances, traditions et style de vie. Cette perception, ancrée dans le temps avait été répercuté sur le langage, les œuvres, les attitudes et les comportements des sociétés. En raison de la perception négative du genre, dans certaines sociétés, toutes les formes de discriminations et de violence ont été appliquées aux filles et aux femmes. Cette discrimination et violence; qui causent de nombreux effets néfastes sur les domaines individuels, familiaux et sociaux avaient marginalisé plus ou moins les femmes dans chaque société et l'avaient éloigné les femmes de la vie sociale. Les droits des femmes étaient entrés dans l'ordre du jour de l'opinion publique afin de répondre aux nouveaux besoins découlant des développements sociaux, politiques, militaires et économiques qui ont eu lieu au cours des siècles derniers dans le monde, Dans cette étude premièrement, on avait touché aux attitudes et aux comportements de certaines sociétés envers les filles et les femmes dans le passé. Puis, on avait examiné les décisions prises et les travaux effectués sur les droits des femmes par des grandes organisations internationales. Ensuite dans ce contexte on avait tenté d'évaluer la société Turque et les droits fondamentaux accordés aux femmes pendant la période républicaine, ainsi que des travaux juridiques importants et des statistiques sur la violence contre les femmes.
Keywords:
Droits des femmes, Genre social, Violence, Traditions, Mariage, Esclavage, Turcs, Organisations internationales,
___
- 112 Acil çağrı Merkezleri Kuruluş, Görev ve Çalışma Yönetmeliği, T.C. Resmî Gazete No.: 290002, 16 Mayıs 2014.
- 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, T.C. Resmî Gazete No.: 28239, 20.03.2012.
- 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama Yönetmeliği, T.C. Resmî Gazete No.: 28532, 18.01.2013.
- 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu, T.C. Resmî Gazete No.: 29690, 20.04.2016.
- Akduman, İrem, “Aile İçi Şiddet Bağlamında Takipçi Taciz”, Suç Önleme Sempozyumu, 7-8 Ekim 2011, Bursa, Bursa Emniyet Müdürlüğü Yayınları No. 1, 2012.
- Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2014.
- Atatürk, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2012.
- ATO Raporu 2, 2004, http://www.turkhukuksitesi. com/showthread.php? T=3504.
- Bakım, Sevi, ''Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Kararları Çerçevesinde Cinsiyet Ayrımcılığı'', Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, Sayı: 3, 2016.
- Belek Erşen, Umut, ''Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve Denetim Mekanizması'', Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2016.
- Benazus, Hanri, Bir Millet Böyle Doğdu Türk Kadınının Uyanışı, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 2005.
- Berbercan, Mehmet Turgut, ''Türk Yazı dilinin Tarihî Dönemleri ve Orta Türkçenin Yeri Meselesi'', Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl: 7, Sayı: XVII, Mart 2014.
- Birleşmiş Milletler Dünya Ekonomik Forumu Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu, 2017., http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf.
- Bulut, Sedef, ''Türkçülerin Penceresinden Osmanlı'da Kadın Meselesi ve Orta Asya Referansı'', Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 10, s. 313-336.
- CEDAW Komitesinin Nihai Yorumları (2016), (CEDAW/TUR/CO/7), http://www.un.org.tr/humanrights/images/pdf/CEDAW-Komitesinin-Nihai-Yorumlari.pdf.
- Çakır, Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, İstanbul, 2013.
- Çüçen, A. Kadir, İnsan Hakları, MKM Yayıncılık, Bursa, 2012.
- Dikmen, Mehmet (Ed.), Osmanlıca- Türkçe Sözlük, Türdav, İstanbul, 2011.
- Doğan, Murat, “Türk Medeni Kanunu’nun Evliliğin Genel Hükümleri Bakımından Getirdiği Yenilikler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, Sayı: 4, 2003.
- Durmuş, Mustafa, Tomris'ten Rabiaya, Hermes, Ankara, 2017.
- Duroğlu, Sibel, Türkiye'de ilk Kadın Milletvekilleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
- Dünya Tarihi Ansiklopedisi, Milliyet, İstanbul, 1991.
- Ekinci, Necdet (Çev.), Türkiye'de Yunan Vahşeti, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya, 2006, s. 37.
- Eraslan, Levent, ''Tarihsel Perspektiften Öğretmenlik Mesleği'', https://leventeraslan. files.wordpress.com/2015/11/levent- eraslan-makale-4.pdf.
- Erkan, Vehbi Umut ve Merhacı, Selin Özden, Türk Medeni Kanunu ve ilgili Mevzuat Madde Gerekçeleri İsviçre Medeni Kanunu, Almanca ve İngilizce İlgili Madde Metinleri, Savaş Yayınevi, Ankara, 2015.
- Ertan, Temuçin Faik, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hukuk Reformuna Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Abdurrahman Çaycı’ya Armağan, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, Ağustos 1995.
- Evlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, T.C. Resmî Gazete No.: 30258, 02.12.2017.
- Grolier International Amaricana Encyclopedia, Medya Holding A.Ş., İstanbul, 1993.
- Gülensoy, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2011.
- Gültepe, Necati, Türk Kadın Tarihine Giriş, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2013.
- Gümüş, Adnan, “Şiddet Türleri”. Toplumsal Bir Sorun Olarak Şiddet Sempozyumu, Ankara, Eğitim Sen Yayınları, 2006.
- Günay, Hüseyin, “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Yargısal Uygulamalar”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Kolluğun Rolü ve Önemi Konferansı, Jandarma Okullar Komutanlığı Ankara, 2012.
- Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, www.tdk.gov.tr/
- Gündüz, Ahmet ''Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi'', The Journal of Academic Social Science Studies, Ankara, Volume 5, Issue 5, October 2012.
- Güneş, Mehmet, "Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili’’ Gazi Akademik Bakış, C. 8 Sayı: 15, Eylül 2015.
- İlal, Ersan, ''Magna Carta'' İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 34, Sayı 1-4, 1968.
- İstatistiklerle Kadın 2016, Haber Bülteni, Türkiye İstatistik Kurumu, Sayı 24643, 07.03.2017, http://www.tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24643.
- Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu 2016 Yılı Raporu, http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/ 2786/ kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2016-yili-raporu.
- Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu 2017 Veri Raporu, http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/ veriler/2845/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2017-veri-raporu.
- Karadoğan, Umut ''Meşrutiyet Döneminde Hukuksal ve Toplumsal Alanda Kadın Algısı, Nisa Hapishaneleri Örneği'', Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5 (17), 2018.
- Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lûgat-it-Türk, Çev. Atalay, Besim, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2013.
- Korkmaz, Murat; Demiray, Emine, Sevil, Ümran vd.; Dünyada, Türkiye’de Kadın ve Şiddet, Nobel Akademik Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2015.
- Meydan, Sinan, 1923 Kuruluş Ayarlarına Dönmek, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2017.
- Milletlerarası Ahvali Şahsiye Komisyonu Genel Kurulunun 16 Numaralı Tavsiye Kararı, 1976, http://www.ciec1.org/SITECIEC/PAGE_Recommandations/.
- Özön, Nijat, Türk Sineması Tarihi 1896-1960, Doruk, İstanbul, 2013.
- Öztürk, Necla, ''Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Öneriler'', İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, Sayı: 1 Yıl: 2017.
- Parlatır, İsmail, ''Osmanlı Sosyal Hayatından Köleliğin Kaldırılışı'', http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/26/1029/12462.pdf.
- Sami, Şemseddin, Kamus-ı Türkî, Hazırlayan Paşa Yavuzaslan, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2015.
- Sever, D. Çiğdem, “Kadına Karşı Ev içi Şiddette Devletin Sorumluluğu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Opuz v. Türkiye Kararı”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, Sayı 2, 2012.
- T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 21, C. 76, Yasama Yılı: 4, Birleşim 24, 22.11.2001.
- T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 24, C. 15, Yasama Yılı: 2, Birleşim 76, 08.03.2012.
- T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2012-2015, Ankara, 2012.
- T.C. Anayasası, T.C. Resmî Gazete No.: 17863 Mükerrer, 09 Kasım 1982.
- Tellioğlu, İbrahim, ''İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine'', Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], Sayı 55 Kış, Erzurum, 2016.
- The Global Gender Gap Report 2017, https://www.weforum.org/reports/the-global-gender-gap-report-2017.
- The Journal of Academic Social Science Studies, Ankara, Volume 5, Issue 5, October 2012.
- Türkçe Sözlük, Dil Derneği, Ankara, 1999.
- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, 6701 Sayılı Kanun, T.C. Resmî Gazete No.: 29690, Tarih: 20.04.2016.
- Uzun, Hakan, ''Yazdığı Eserlerde Atatürk'ü Tanımak ve Anlamak: M. Kemal Atatürk'ün Karlsbad Hatıraları'', Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 59, Güz 2016.
- Velidedeoğlu, Meriç, ''Göksel Dinler Kadınlara Nasıl Bakıyor'', http://dergipark.gov.tr/download/article-file/7125.
- Yaraman, Ayşegül, Türkiye'de Kadınların Siyasal Temsili Dişiliksiz Siyaset, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2015.
- Yücel, İrfan, Peygamberimizin Hayatı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Korza Yayın Basım, Ankara, 2105.
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Ege Üniversitesi