SİYAH PELERİNLİ KIZ’DAN KARA PEÇELİ CADI’YA: FEMİNİST MASAL İNCELEMESİ

Sosyolog Pınar Selek çocukluk yıllarında dinleyici olarak dâhil olduğu masal dünyasında daha sonra kız kardeşine masal anlatarak masal söyleyicisi olarak devam etmiş ve feminist masal örnekleri olan Su Damlası, Yeşil Kız ve Siyah Pelerinli Kız adlı masal kitaplarıyla edebiyat dünyasına masal yazarı olarak giriş yapmıştır. Makalede incelenen Siyah Pelerinli Kız, küçük yaştaki bir kızın ataerkil bir toplumda kendine yer edinerek yaşayabilmesi için kendisine dayatılan rollere başkaldırmasının konu edildiği bir masal olmanın da ötesinde, cinsiyet rollerini topyekûn eleştiren, bekâr anne olan bir kadının toplum tarafından yalnızlaştırılmasıyla başlayıp toplum dışına itilmesini ve bu sürecin sessiz tanıklarını -bir arada yaşamanın eril kodlarına da dikkat çekerek- eleştiren bir masaldır. Siyah Pelerinli Kız aynı zamanda para karşılığı zorla evlendirme de para karşılığı çocuk yaşta zorla evlendirilmeye de, 'çocuk gelin' meselesine de “çocuktan gelin olmaz” diyerek göz kırpan, “ya perisin ya cadı” ikiliğine sıkıştırılmaya çalışılan kadınlara ikilikleri yıkmanın mümkünlüğü üzerine ipuçları veren bir masal olarak açıkça yeni feminist masal örneklerindendir. Masalda Siyah Pelerinli Kız’ın Kara Peçeli Cadı’ya dönüşümü ve Yosun adlı masal kahramanın Yosun Peri’ye yolculuğu ekseninde aslında iki farklı hikâyeye sahip olan kadının ortak başkaldırılarına da tanıklık ediyoruz. Erkek egemen sistemi, eril ideolojiyi, toplumsal normları eleştirmenin yanı sıra ‘feminist kız kardeşlik’ ilkesi de masalda kendine böylece yer buluyor.

Anahtar Kelimeler:

Pınar Selek, Masal, Feminist Eleştiri, Peçe, Pelerin

FROM THE BLACK CLOAKED GIRL TO THE BLACK VEILED WITCH: AN ANALYSIS OF A FEMINIST TALE

Sociologist Pınar Selek, had found herself in the world of tales as a listener, at first. Then, she had told tehse tales to her sister. She started her career as a tale writer with the tales; Su Damlası, Yeşil Kız ve Siyah Pelerinli Kız (A Drop of Water, Green Girl, and The Girl with the Black Cloak) which are examples of feminist tale. The subject of this paper, The Girl with the Black Cloak is about a young girl who defies the gender roles imposed upon her in order to survive in a patriarchal society. But beyond this, the tale severely criticises gender roles; isolation and outcasting of a single mother by society and masculinised life with the silent witnesses of this outcast. The Girl with the Black Cloak is one of the examples of new feminist tale, for certain as it gives clues about how to demolish enforced binaries such as “ a woman is either a fairy or a witch” in a society in which people keep their silence and ignore child brides who are forced into marriages for consideration money. In the tale, the reader witnesses the mutual rebellion of two characters with different stories; the transformation of the girl with the black cloak into the witch with the black veil and the journey of a character named Yosun to Yosun Fairy. “Feminist sisterhood doctrine” also takes place in the tale in addition to the criticism of male dominated society, masculinised ideology and social norms.

Keywords:

Pınar Selek, Tale, Feminist Criticism, Veil, Cloak,

PDF

___

Bacchilega, C. (1997). Postmodern fairy tales: gender and narrative strategies. Philadelphia: Pennsylvania Press.
Bayat, F. (2015). Türk mitolojik sistemi-1. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Bock, P. K. (2001). İnsan davranışlarının kültürel temelleri. Serpil Altuntek (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
Eflatun. (1971). Devlet. Sabahattin Eyüboğlu (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Ergun, P. (2004). Türk kültüründe ağaç kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
Fromm, E. (1990). Rüyalar, masallar, mitoslar. Arıtan, A. ve Ökten, K.H.(Çev.). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
Harries, E. W. (2001). Twice upon a time: women writers and the history of the fairy tale. New Jersey: Princeton University Press.
Irzık, S. ve Parla, J. (Der.). (2009). Kadınlar dile düşünce: Edebiyat ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: İletişim Yayınları.
Jung, C.G. (1997). Analitik psikoloji. Ender Gürol (Çev.). İstanbul:Payel Yayınevi.
Kaygan, M. (2016). Masalın yeni dili: Pınar Selek'in seçilmiş üç masalı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Morris, P. (2000). Literature and feminism: an introduction. USA: Blackwell.
Rooney, E. (2006). The cambridge companion to feminist literary theory. UK: Cambridge University Press.
Sancar, S.(2014). İdeolojinin serüveni: yanlış bilinç ve hegemonyadan söyleme. Ankara: İmge Kitabevi.
Sarup, M. (1997). Post-yapısalcılık ve postmodernizm. Abdülbaki Güçlü (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Selek, P. (2012). Siyah pelerinli kız. İstanbul: Özyürek Yayınevi.
Sezer, M. Ö. (2014). Masallar ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Şirin, M. R. (2007). Masal atlası. Ankara: Kök Yayıncılık.
Tolkien, J.J.R.(1999). Peri masalları üzerine. Serap Erincin (Çev.). İstanbul: AltıKırkbeş Basın Yayın.
Weedon, C. (1992). Feminist practice and poststructuralist theory. USA: Blackwell.
Yağcıoğlu, S. (1994). Dil, ideoloji ve sosyal sınırlar. Edebiyat Eleştirileri, 4. 88.
Zipes, J. (1994). Fairy tale as myth / myth as fairy tale. Lexington: University Press of Kentucky.
Zipes, J. (2002). Breaking the magic spell: radical theories of folk and fairy tales. Lexington: University Press of Kentucky.
Zipes, J. (2009). Relentless progress: the reconfiguration of children's literature, fairy tales and storytelling. USA: NewYork.