12061

CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA TÜRKİYE'NİN GÜNEY SINIRINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN KAÇAKÇILIK FAALİYETLERİ

Türk Dil Kurumuna göre kaçakçılık “Bir devletin yasalarına karşı gelerek yapılan ticaret, gizli olarak, sezdirmeden kaçırma işi”dir. Kaçakçı ise yine aynı kurumun yaptığı tanımlamaya göre; “Vergi vermeden, yasalarca alım satımı yasak edilen nesneleri yurda sokma, yurttan çıkarma, gizlice alıp satma ve bundan bir kazanç sağlama” ve ya “yasal olmayan gizli yollardan ve herhangi bir vergi ödemeden ülke dışından ülkeye mal sokulması” eylemini yapan şeklinde tanımlamaktadır. Söz konusu eylem bir ülkeye gayri yasal yollardan bir ticari malın getirilmesi kadar; aynı zamanda insan taşınması şeklinde de olabilmektedir. Kaçakçı insan taşıdığı vakit şüphesiz onun gözünde insan da bir ticari meta haline gelmektedir. İnsanın yasal olmayan tüm eylemleri gibi kaçakçılıkta tarih boyunca dünyada insanın var olduğu hemen her yerde ve dönemde yaygın bir eylem olarak gerçekleşmiştir. Günümüzde de devam eden bir eylem olmayı sürdürmektedir.Anadolu yarımadası iki kıtayı birbirine bağlayan biz cazibe merkezi olarak her çeşit ticari faaliyetin merkezi olduğu gibi kaçakçılık açısından da bir merkez olmaktan kurtulamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de tıpkı kendisinden önceki Osmanlı Devleti gibi topraklarında ve sınırlarında kaçakçılığı önleyebilmek için kurulduğundan beri resmi olarak çaba harcamaktadır. Bu makale de Cumhuriyet’in ilk dönemi resmi belgelerinden hareketle Türkiye’nin güney sınırı ve çevresinde kaçakçılık faaliyetleri ele alınacaktır. Bu süreçte devletin bölgede kaçakçılığı önlemek için aldığı önlemlerden hareketle sözü geçen dönemde Türkiye’de kaçakçılık olgusunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Gaziantep, Kaçakçı, Kaçakçılık, Ticaret

SMUGGLING ACTIVITIES PERFORMED IN TURKEY'S SOUTHERN BORDER IN THE EARLY YEARS OF THE REPUBLIC

According to the Turkish Language Institute, smuggling is "a trade done contrary to the law of a state, the act of transferring secretly, surreptitiously". The same institution defines the smuggler as a person who commits "the act of secretly importing, exporting, buying and selling goods illegal to be traded and benefiting the same without paying any tax", or the act of "importing goods into the country through illegal secret routes and without paying any taxes". The act in question can be committed in the form of bringing commercial goods into country illegally or as human trafficking. When the smuggler traffics humans, it is certain that in his eyes, human becomes a commodity. Like all illegal acts of human beings, smuggling has also always been a common practice in almost every place and period in the world where human beings existed throughout history. Today it is still an act committed continuously. The Republic of Turkey, has been a state where smuggling has been committed throughout its history (and undoubtedly today as well) due to its geography. Being a center of attraction that connects the two continents, Anatolian peninsula could not escape from becoming a center for smuggling as it is a center for any commercial activities. Since the day it was founded, Republic of Turkey has been officially fighting against smuggling on its territory and borders just like its predecessor, the Ottoman Empire. This paper aims to evaluate the phenomenon of smuggling in Turkey during the early Republican period, on the basis of the official documents from the era in question, the smuggling activities in south of Turkey and its surroundings and the measures taken by the state to prevent smuggling in the region.

Keywords:

Turkey, Gaziantep, Smuggler, Smuggling, Trade,

PDF

___

Araştırma Eser ve Makaleler
Akçiçek, E.(2017). Sıtma üzerine düşünceler ve anılar. Ş. Köse, Ç. Büke, F. Çakmak, E. & Akçiçek (Ed), Tarihsel Süreçte Anadolu’da Sıtma içinde (ss. 673-678). Ankara: Gece Kitaplığı.
Arıkan, Z.(1991). Osmanlı İmparatorluğu’nda ihracı yasak mallar(memnu meta), Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan.içinde (ss. 279-306). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
Aydemir, Ş. S. (1999). İkinci Adam(1884-1938). Remzi Kitapevi.
Bulut, E. Ç. (2015). Devletin taşradaki eli: Umumi müfettişlikler. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (21), 83-110.
Genç, M.(2012). Yed-i Vahid. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, 43, 378-383.
Gözcü, A. & Çakmak, F.(2014). Osmanlı toplumunda tütün merkezli çatışma alanı: kolcular ve ayıngacılar. Vakıf M., İ.E. Akçiçek (Ed.), Mucizeden Belaya Yolculuk Tütün içinde (ss. 217-243). İstanbul: Tarihçi Kitapevi.
İktisat Terimleri Sözlüğü(2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
İnancık, H. (2012). İmtiyaz. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 22, 245-252.
Kahya, Y. (2015). Suç Teorileri Işığında Türkiye’de Kaçakçılık Olgusu: Toplumsal Nedenleri, Boyutları ve Algısı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (3), 159-178.
Küçükşahin, A. (2005). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu PKK Terörüne Hazırlayan Nedenler. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 1 (2), 63-94.
Kütükoğlu, M. S. (1988). Ahıdname. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 1, 536-540.
Kütükoğlu, M. S. (2012). Tezkire. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, 41, 73-74.
Ortaylı, İ. (2012). Kadı. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, 24, 69-73.
Öğüt, T. & Akkaş, E. (2016). Suriye Toprak Reformunun Türkiye’ye Yansımaları: Pasavan Rejimi Krizi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (71), 127-163.
Öncel, B. (1983). Bir Beyaz Gömleklinin Dramı. İstanbul: Güryay Matbaacılık.
Özgen, H. N. (Aralık 2011). Sınırda Kaçakçı Olmanın Antropolojik Tarihi. NTV Tarih, 24-27.
Öztürk, S. (2016). İsmet Paşa’nın Kürt Raporu. 7. Bs. İstanbul: Doğan Kitap.
Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları(1920-1945).1, 3. Bs., Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Şenoğuz, P. H. (2015). Sahanın Gölgeleriyle Baş Etmek: Türkiye-Suriye Sınırındaki Kilis’te Kaçakçılık Anlatıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 1-17.
Yamaç, M. (Aralık 2018). “Fransız Diplomatik Belgelerinde Türkiye-Suriye Sınır Sorunu (1918-1940). Belleten, 82 (295), 1153-1174.
Yıldırım, İ. (2001). Cumhuriyet Döneminde Demiryolları (1923-1950). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
Arşivler
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi(BCA), 030.10.264.783.30.,/24.10.1938
BCA, 030.10.105.685.9
BCA, 030.10.116.808.18
BCA, 030.10.180.245.14
BCA 030.10.180.244.6.4
BCA, 030.10.128.920.7/14.6.1930
BCA, 030.10.00.00.128.920.9./17.6.1930
BCA, 030.10.180.243.20/17.06.1931
BCA, 030.10.180.243.21./22.7.1931
BCA, 030.10.180.244.6./5.12.1931
BCA, 030.10.116.808.18/12.12.1931
BCA, 030.10.00.00.180.244.7./23.12.1931
BCA, 030.10.180.244.10.,/29.9.1932
BCA, 030.10.24.136.2./19.03.1933
BCA, 030.10.105.684.33/16.10.1933
BCA, 030.18.01.02.48.64.13/20.9.1934
BCA, 030.10.180.245.4./14.07.1936
BCA, 030.10.180.245.17/25.11.1939
BCA, 490.01.1005.880.4/6.01.1940
BCA, 030.10.180.246.1/17.9.1940
BCA, 030.10.99.641.27/26.11.1945
BCA, 030.10.180.243.1/29/01.1930
BCA, 030.10.00.00.180.244.12-13
BCA, 030.10.00.00.180.244.13
BCA, 030.10.00.00.180.244.6-16
BCA, 030.10.00.00.180.245.16
BCA, 030.18.01.02.87.52.2/10.6/1939
Gazeteler
(1929, 13 Mart), Akşam
(1929, 20 Şubat), Akşam
(1929, 29 Mart), Akşam
(1931, 15 Haziran), Cumhuriyet
(1931, 21 Mayıs), Cumhuriyet
(1931, 24 Temmuz), Cumhuriyet
(1931, 30 Mayıs), Cumhuriyet
(1934, 1 Kanunisani), Cumhuriyet
(1934, 20 Kanunisani), Cumhuriyet
(1934, 21 Kanunisani), Cumhuriyet
(1934, 21 Mayıs), Cumhuriyet
Resmi Yayınlar
“1126 numaralı kanunun tadilini istilzam eden esbap”, TBMM Zabıt Ceridesi, D: 3, C: 12, 75. Birleşim (2 Haziran 1929).
“Gümrük Muhafaza Memurlarının Askerî Teşkilâta Göre Tensiki Hakkında Kanun”, Kanun No: 1841, Resmi Gazete, Sayı: 1858 (27 Temmuz 1931)
“İzale-i Şekavet Kanunu”, Kanun No: 356, Resmi Ceride, No: 37 (25 Teşrinievvel 1339).
“Kaçakçılığın Men Ve Takibi Hakkında (1/1194) Numaralı Kanun Lâyihası Ve Dahiliye, Maliye, Adlîye, Müdafaa-i Millîye Ve Bütçe Encümenleri Mazbataları”, TBMM Zabıt Ceridesi, D: 2, C: 33, 80. Birleşim (22 Haziran 1927).
“Kaçakçılığın Men ve Takibi Hakkında Kanun”, Kanun No: 1510, Resmi Gazete, Sayı: 1216 (15 Haziran 1929)
“Kaçakçılığın Men ve Takibi Hakkındaki Kanunun 65 inci Maddesine Tevfikan Teşkil Edilecek Askerî ve Adlî İhtisas Mahkemelerinin Mıntıkaları ile Kaza Daireleri Hakkında Kararname”, Kararname No: 12145, Resmi Gazete, Sayı: 2012 (26 Kanunusani 1932)
“Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun”, Kanun No: 1918, Resmi Gazete, Sayı: 2000 (12 Kanunusani 1932)
“Kaçakçılığın Men’i ve Takibi Hakkında Kanun”, Kanun No: 1126, Resmi Ceride, Sayı: 629 (10 Temmuz 1927)
“Türk Ceza Kanunu”, Kanun No: 765, Resmi Ceride, Sayı: 320 (13 Mart 1926)