CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ KAPSAMINDA BÜTÇE SÜRECİNİN ANALİZİ

Bir ülkede devlet aracılığıyla topluma kamusal mal ve hizmetlerin sunumu kamu gelirlerinin toplanmalarına ve toplanan kamu gelirleriyle kamu harcamalarının yapılmalarına olanak sağlayan yegâne belge, aynı zamanda bir nevi kanun ve süreç olan kamu bütçesi ile mümkün olmaktadır. Kamu bütçesi temelde dört farklı aşamadan meydana gelmektedir. Demokrasi ile yönetilen ülkelerde bütçenin hazırlanma aşamasında yürütme organı, onaylanma aşamasında yasama organı görev yapmaktadır. Yasama ve yürütme organında görevli aktörler ve söz konusu aktörlerin rolleri benimsenen hükümet sistemine göre farklılık göstermektedir. Bu durumdan hareketle çalışmada Türkiye’de yakın geçmişte gerçekleşen hükümet sistemi değişikliğinin bütçe süreci üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu doğrultuda Türkiye’de daha önce uygulanan parlamenter hükümet sistemi ile günümüzde uygulanmakta olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, önce kısa bir şekilde yönetimsel kapsamda, daha sonra bütçe süreci kapsamında karşılaştırılmıştır. Parlamenter hükümet sisteminde yasama ile yürütme arasındaki kuvvetler ayrılığının yumuşak, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde ise sert olmasının sonucu olarak her iki hükümet sisteminin de bütçe görüşmeleri esnasında sistemsel bazı sakıncaları olduğu anlaşılmıştır. Bu kapsamda günümüz itibariyle Türkiye’de uygulanmakta olan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yol açabileceği sistemsel tıkanıklar karşısında geçici bütçe uygulamasının meclisten geçemeyeceği durum göz önünde bulundurularak önceki yıl bütçesinin yeniden değerleme oranı nispetinde artırılmak suretiyle uygulanmasına yönelik alınan tedbire dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bütçe, Bütçe Süreci, Hükümet Sistemi

ANALYZING THE BUDGET PROCESS IN THE SCOPE OF THE PRESIDENCY GOVERNMENT SYSTEM

The presentation of public goods and services through the state in a country is possible only public budget which is a document and a kind of law and process, also makes it possible to collect public revenues and to make public expenditures by collected public revenues. The public budget consists mainly of four different stages. In the countries where is governed by democracy, the executive is involved in preparation and legislative is involved in approval of budget process. The actors in legislative and executive and the roles of the actors vary according to the adopted government system. In this study, effects about the recent change in the government system in Turkey on budget process were examined. In this regard, parliamentary government system which applied in Turkey before, compared first shortly the administrative context, then compared within the budget process with presidency government system which has applied today. As a result, the separation of the powers between legislative with executive in parliamentary government system is soft, and presidency government system has strict separation of legislative and executive, both government systems have some systemic drawbacks during the budget negotiations. In this context, attention was drawn to the measure has been taken for to increase the budget of the previous year by increasing the revaluation rate by taking account of the fact that temporary budget application cannot pass through the legislative in the face of the systemic blockages that may be caused by the presidency government system implements in Turkey.

Keywords:

Budget, Budget Process, Government System,

PDF

___

Akdoğan, A. (2011). Kamu maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
Aydın, R. (2016). Türk siyasal kültürü açısından hükümet sistemleri (parlamenter sistem ve başkanlık sistemi)’nin değerlendirilmesi. Akademik Hassasiyetler Dergisi, 3 (6), 13-41.
Bulutoğlu, K. (2004). Kamu bütçesi kamu harcamaları kamu borçları. İstanbul: Batı Türkeli Yayıncılık.
Candan, E. (2007). Türk bütçe sisteminde performans denetimi. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları, Yayın No 2007/374.
Christensen, M. D. (2012). The executive budget process: An overview, congressional research service (CVS). USA: CRS Report for Congress, Report Number R42633.
Çeliker, E. (2006). Plan ve bütçe komisyonu: Gelişimi ve yasama sürecindeki işlevi. Yasama Dergisi, (2), 5-31.
Diamond, J. (2002). The role of internal audit in government financial management: An international perspective. IMF (International Monetary Fund) Working Paper, WP/02/94.
Edizdoğan, N. (1991). Kamu bütçesi. Bursa: Ekin Kitabevi.
Erdem, K. (2017). Yarı-başkanlık sistemi: Teori, pratik ve tartışmalar. S. Gökçimen (Der.), Karşılaştırmalı hükümet sistemleri: Yarı-başkanlık sistemi (Fransa, Polonya ve Rusya örnekleri) içinde (ss. 1-24). Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No 6, TBMM Basımevi.
Feyzioğlu, B. N. (1984). Nazari tatbiki, mukayeseli bütçe. İstanbul: Filiz Kitabevi.
Gözler, K. (2009). İngiltere’de parlamento neden ve nasıl ortaya çıktı: Malî hukukun anayasa hukukundan eskiliği üzerine bir deneme. E. Akçaoğlu (Der.), Prof. Dr. Mualla Öncel’e armağan içinde (ss. 365-374). Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Yayın No 243.
Gözler, K. (2010). Anayasa hukukunun genel teorisi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Hagen, J. V. (2007). Budgeting institutions for better fiscal performance. A. Shah (Der), A primer on budgeting and budgetary institutions içinde (ss. 27-51). Washington: The World Bank Publication.
Isaksen, J., Amundsen, I. & Wiig A. (2007). Budget, state and people budget process, civil society and transparency in Angola. Bergen: Chr. Michelsen Institute (CMI) Report.
İba, Ş. (2003). Cumhurbaşkanınca yayımlanması kısmen veya tamamen uygun bulunmayan kanunların meclise geri gönderilmesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52 (3), 299-316.
Karatepe, Ş. (2013). Hükümet sistemleri ve Türkiye. Yeni Türkiye, (51), 223-235.
Kesik, A. (2005). 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bağlamında ve AB sürecinde Türk kamu iç mali kontrol sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 94-114.
Korkmaz, T. (2016). Türkiye eksenli bir hükümet sistemi analizi. Akademik Hassasiyetler Dergisi, 3 (6), 43-57.
Köse, Ö. (1999). Denetim ve demokrasi. Sayıştay Dergisi, (33), 62-85.
Köse, Ö. (2001). Parlamento adına denetim işlevi ve yüksek denetim kurumlarının parlamento ile ilişkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 40. Seri, 23-58.
Norton, A. & Elson, D. (2002). What’s behind the budget? Politics, rights and accountability in the budget process. London: Overseas Development Institute (ODI).
Pehlivan, O. (2018). Devlet bütçesi. Trabzon: Celepler Matbaacılık. Stapenhurst, R. (2004). The legislature and the budget. Washington: The World Bank Publication.
Tunç, H. & Yavuz, B. (2009). Avantaj ve dezavantajlarıyla başkanlık sistemi. TBB Dergisi, (81), 1-39.
Tunçkaşık, H. (2017). Başkanlık sistemi: teori, pratik ve tartışmalar. A. Yıldız & H. Yapıcı Kaya (Der.), Karşılaştırmalı hükümet sistemleri: Başkanlık sistemi (ABD, Arjantin, Azerbaycan, Brezilya ve Nijerya örnekleri) içinde (ss. 1-20). Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, Yayın No 7, TBMM Basımevi.
Tüğen, K. (2013). Devlet bütçesi. İzmir: Bassaray Matbaası.
Ustabulut, B. (2016). Türkiye’nin hükümet sistemi: Parlamenter sistem ve başkanlık sistemi tartışmaları. Ü. Güneş & E. Sami Yavaş (Der.), V. Türkiye lisansüstü çalışmalar kongresi bildiriler kitabı – I içinde (ss. 43-58). İstanbul.
Zengin, M. A. (2016). ABD başkanlık sisteminde fren ve denge mekanizması üzerine bir inceleme. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (28), 1-28.