1950'Lİ YILLARDA TÜRKİYE'NİN ORTADOĞU POLİTİKASININ BASINDAKİ YANSIMALARI

Demokrat Parti (DP) dönemi siyaset, ekonomi, toplum ve dış politika alanlarında en çok tartışılan dönemlerden biridir. Bu dönemde özellikle hükümet-basın ilişkilerinde ve Türkiye’nin Ortadoğu politikasında önemli krizler ve meydan okumalarla karşılaşılmıştır. 1950’li yılların başından itibaren göreceliberal bir basın politikası uygulayan DP hükümeti, on yılın ikinci yarısında daha baskıcı bir politika izlemiştir. Benzer şekilde on yılın ilk yarısında görece başarılı bir Ortadoğu siyaseti güden hükümet, dönemin ikinci yarısında bölgede önemli krizler ve meydan okumalarla karşılaşmıştır. Literatürde bu dönemdeki hükümet-basın ilişkileri üzerine çalışmalar bulunsa da Ortadoğu siyaseti özelinde basını inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, basının Türkiye’nin Ortadoğu politikası ile ilgili duruşunu analiz ederek hükümet ve basın arasındaki gelgitleri ortaya koymaktır. Seçili gazete ve dergiler çalışmanın birincil kaynaklarını oluşturmaktadır. Bu çalışmada ulaşılan sonuç basının hükümete karşı duruşu ne olursa olsun DP'nin Batı yanlısı ve komünizm karşıtı Ortadoğu politikasını bazı istisnai durumlara rağmen desteklemiş olduğudur

Anahtar Kelimeler:

Basın, Demokrat Parti, Soğuk Savaş, Ortadoğu, Ulusal Çıkar

REFLECTIONS OF TURKEY'S MIDDLE EAST POLICY ON THE PRESS IN THE 1950s

Democrat Party (DP) era is one of the contested periods in terms of politics, economy, society and foreign policy in Turkey. Particularly, the government-press relations and Turkey’s Middle East policy especially in the late 1950s consist serious challenges and crises. Initially, the DP government conducted a liberal press policy, but in the second half of the decade government-press relations strained. Similarly, Turkey’s Middle East policy can be regarded as a success story in the first half of the decade, while Turkey faced serious crises and challenges in the region in the second half. Despite several studies on government-press relations in the 1950sin the literature, there is a shortage of specific studies analyzing positions of the press towards DP’s Middle East policy. As a result, this paper aims to fill this gap and analyze the positions of the press regarding Turkey's Middle East policy throughout the decade in order to show divergence and convergence between the government and the press. Selected newspapers and journals published in this period will be used as primary sources. This paper concludes that the press in Turkey, regardless of their positions towards the government, supported DP's pro-Western and anti-communist Middle East policy despite some exceptions.

Keywords:

Press, Democrat Party, Cold War, Middle East, National Interest,

PDF

___

Arap birliği. (5 March 1955). Akis, p.10.
Avcıoğlu, H. (21 September 1957). Ortadoğu’daki yeni hava. Akis, p.17.
Avcıoğlu, D. (23 November 1957). Araplar ve biz. Akis, pp.16-17.
Aydemir, Ş. S. (2007). Menderes’in dramı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Baş, A. (2012). 1957 Suriye krizi ve Türkiye. History Studies, 4 (1), 89-109.
Coşar, Ö.S. (30 July 1956). Süveyş işgal mi edilecek? Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (19 August 1956). Türkiye ve Süveyş. Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (10 October 1957). Birleşmiş Milletlere bizi şikayet. Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (13 February 1958). Irak-Ürdün birleşmesi. Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (15 July 1958). Irak’da çıkan isyan. Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (16 July 1958). Lübnan’a çıkarma. Cumhuriyet, p.5.
Coşar, Ö.S. (23 July 1958). Irak’a yürümek. Cumhuriyet, p.5.
Çakır, H. & Yavalar, D.E. (2017). Demokrat parti iktidarı ve basın, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (3): 257-270.
Çakmak, D. (2010). Forum dergisi 1954-1960. İstanbul: Libra Yayıncılık.
Daver, A. (30 October 1951). Ortadoğu’nun müdafaası. Cumhuriyet, p.1.
Deniz, Ö. (2019). Basın özgürlüğünün yüzyılı. İstanbul: Kriter Yayınları.
Ecevit, B. (16 July 1958). İflas eden politika. Ulus, p.3
Ecevit, B. (17 July 1958). Çıkartma ve sonrası. Ulus, p.3
Emeç, S.R. (17 October 1951). Ortadoğu. Son Posta, p.1.
Emeç, S.R. (27 February 1955). Bir diplomasi şaheseri. Son Posta, p.1.
Emeç, S.R. (28 July 1956). Yeni çıbanbaşı: Süveyş. Son Posta, p.1.
Emeç, S.R. (2 November 1956). Vahim günler. Son Posta, p.1.
Emeç, S.R. (28 August 1957). Suriye çıbanı. Son Posta, p.1.
Emeç, S.R. (19 July 1958). Üçlerin tebliği. Son Posta, p.1.
Emre Kaya, A.E. (2011). Demokrat parti döneminde basın-iktidar ilişkileri, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1 (39): 93-118.
Eroğul, C. (2003). Demokrat parti: Tarihi ve ideolojisi. Ankara: İmge Kitabevi.
Erol, R.S. (5 November 1956). Ortadoğu davaları. Son Posta, p.1.
Esmer, A.Ş. (18 October 1951). Pakta katılmamız meselesi. Ulus, p.3.
Esmer, A.Ş. (23 October 1951). Ortadoğu’nun emniyeti. Ulus, p.3.
Esmer, A.Ş. (7 April 1954). Pakistan paktı. Yeni Ulus, p.3.
Esmer, A.Ş. (26 August 1956). Konferans ve sonrası. Ulus, p.3.
Esmer, A.Ş. (16 October 1957). Suriye’nin yeni hamisi. Ulus, p.3.
Esmer, A.Ş. (4 February 1958). Birleşik arap cumhuriyeti. Ulus, p.3.
Fenik, M.F. (20 October 1952). Londra dönüşü. Zafer, p.2.
Fenik, M.F. (25 February 1955). Bağdat Paktı’nın imzası. Zafer, p.1.
Foreign Relations of the United States (FRUS). 1955-57 v.13. i.13 /v.16.i.8 / /1958-1960 v.12.i.9
İki iken bir oldu. (15 February 1958). Akis, p.10.
Kabacalı, A. (2000). Başlangıcından günümüze Türkiye’de matbaa, basın ve yayın. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
Koloğlu, O. (2015). Osmanlı’dan 21.yüzyıla basın tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
Kürkçüoğlu, Ö. (1972). Türkiye’nin Arap Ortadoğusuna karşı politikası 1945-1970. Ankara: SBF Yayınları.
Mısır Suriye birliği. (15 February 1958). Forum, p.8
Nadi, N. (4 April 1954). Hayırlı bir pakt. Cumhuriyet, p.1.
Nadi, N. (26 January 1955). Türkiye, arab alemi ve Mısır. Cumhuriyet, p.1.
Oran, B. (2006). Türk dış politikası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ortadoğu: Rusya’dan ikaz. (21 September 1957). Akis, p.16.
Ortadoğuda son olaylar. (15 July 1958). Forum, p.6.
Öngel, A. (2017). Demokrat parti Dönemi basın ve iktidar İlişkileri (1950-1960). (Unpublished MA thesis). Istanbul Commerce University, Social Sciences Institute, Istanbul.
Public Record Office (PRO). FO 130181. RK 10316 / 121793. VR 1091 / 128242.VY 10344 / 131338. JE 10344
Sander, O. (2016). Türk-Amerikan ilişkileri 1947-1964. Ankara: İmge Kitabevi.
Sever, A. (1998). The compliant ally? Turkey and the West in the Middle East 1954-58, Middle Eastern Studies, 34 (2): 73-90.
Soysal, M. (1 September 1958). Türkiye’nin son Ortadoğu siyaseti ve batılılaşma temposundaki yavaşlama. Forum, pp.10-12.
Suriye olayları. (1 October 1957). Forum, p.7.
Süveyş: Buhran devam ediyor. (8 September 1956) Akis, p.10.
Süveyş meselesi. (15 August 1956). Forum, p.11.
Toker, M. (22 February 1958). Bağdatsız Bağdat paktı. Akis, p.5.
Toker, M. (12 July 1958). Arap politikamız. Akis, p.5.
Toker, M. (19 July 1958). Hatalar zincirinin yeni halkası. Akis, p.5.
Toker, M. (1991a). Demokrasimizin İsmet Paşa’lı yılları: DP yokuş aşağı 1954-1957. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Toker, M. (1991b). Demokrasimizin İsmet Paşa’lı yılları: Demokrasiden darbeye 1957-1960. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Topuz, H. (2014). Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Türk-Irak paktının akisleri. (1 April 1955). Forum, p.7.
Yalçın, H.C. (18 February 1954). Türk-Pakistan anlaşması. Yeni Ulus, p.1
Yeşilbursa, B. K. (2005). The Baghdad Pact: Anglo-American defense policies in the Middle East 1950-1959. London: Frank Cass.
Yeşilbursa, B. K. (1999). Turkey’s participation in the MEC and its admission to NATO 1950-52, Middle Eastern Studies, 35 (4): 70-100.
Yıldız, N. (1996). Demokrat parti iktidarı ve basın, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51 (1): 481-505.
Zürcher, E. J. (2013). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.