Ahmet Nalçacı, Elif Meral, İbrahim Fevzi ŞAHİN

Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme ile Medya Okuryazarlıkları Arasındaki İlişki-Correlation between Critical Thinking and Media Literacy of Social Sciences Pre-service Teachers

Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme ile medya okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2014-2015 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenen 1, 2, 3 ve 4. sınıfta öğrenim gören toplam 284 sosyal bilgiler öğretmen adayından oluşturmaktadır. Araştırmada veriler California Eleştirel Düşünme Eğilimleri ölçeği (Kökdemir, 2003) ve Medya Okuryazarlık Düzey Belirleme ölçeği (Karaman & Karataş, 2009) kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, Pearson Çarpım Momentler Korelâsyon Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, öğretmen adaylarının sahip oldukları eleştirel düşünme eğilimlerinin medya okuryazarlıklarını %.04 düzeyinde yordadığı sonucu elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Medya okuryazarlığı, Eleştirel Düşünme, Öğretmen Adayı

Anahtar Kelimeler:

Medya okuryazarlığı, Eleştirel Düşünme, Öğretmen Adayı

Correlation between Critical Thinking and Media Literacy of Social Sciences Pre-service Teachers

This study aimed at analyzing the correlation between critical thinking and media literacy of Social Sciences pre-service teachers. The population of the study was pre-service teachers studying at Atatürk University Kazım Karabekir Education Faculty in 2014-2015 academic year. The sample which was determined via criterion sampling method consisted of 284 Social Sciences 1st, 2nd, 3rd and 4th grade pre-service teachers.The data of the study were gathered through California Critical Thinking Disposition Inventory adapted by Kökdemir (2003) and Media Literacy Level Scale developed by Karaman & Karataş (2009). In analyzing data, frequency, percentage, mean, standard deviation, Pearson-product moment correlation and Multiple Linear Regression were used. The findings showed that the critical thinking tendency of pre-service teachers predicted their media literacy at %0.04 level. Key Words: Media Literacy, Critical Thinking, Pre-Service Teachers

PDF

___

Altun, A. & Çakmak, E. (2013). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programında medya okuryazarlığı eğitimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 237-254.
Apak, Ö. (2008). Türkiye, Finlandiya ve İrlanda ilköğretim programlarının medya okuryazarlığı eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Arseven, A., Dervişoğlu, F. & Arseven, İ. (2015). Tarih öğretmen adaylarının sorgulama becerileri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 32, 171-185.
Arslan, H. (2014). Eleştirel medya okuryazarlığı kapsamında çocuk odaklı haber ve programlar üzerine bir değerlendirme. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 71-79.
Başbay, M. (2013). Epistemolojik inancın eleştirel düşünme ve üstbiliş ile ilişkisinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(169), 250-262.
Bilici, İ. E. (2014). Medya okuryazarlığı ve eğitimi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
Can, Ş. & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. NWSA- Education Sciences, 10(2), 66-83.
Çepni, O., Palaz, T. & Ablak, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının medya ve televizyon okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Turkish Studies, 10(11), 431-446.
Demir, M.K., Tutkun, T., Şahin, Ç. & Genç, S.Z. (2014). Sosyal bilgiler etkinliklerinin eleştirel düşünmeye uygunluğu. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 217-229.
Eldeliklioğlu, J. & Özkılıç, R. (2008). Eleştirel düşünme eğitiminin PDR öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29).
Ersoy, E. ve Başer, N. (2011). İlköğretim ikinci kademede eleştirel düşünmenin yeri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-10.
Fraenkel, J.R., Wallen, N.E. & Hyun, H. H. (2012). How to design & evaluate research in education (8th Edt.). London: McGraw Hill.
Genç, S. Z. (2007). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kuram Uygulama Eğitim Bilimleri, 7(3), 727-754.
Gök, B. & Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 29-51.
Gömleksiz, M. N. & Duman, B. (2013). Medya okuryazarlığı dersi kazanımlarının gerçekleşme düzeyine ilişkin öğrenci ve okul yöneticilerinin görüşleri. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), 265-278.
Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1),57-74.
Gündüz-Kalan, Ö. (2011). Medya okuryazarlığı ve okul öncesi çocuk: ebeveynlerin medya okuryazarlığı bilinci üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi. İletişim Fakültesi Dergisi, 39, 59-73.
Güven, İ. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve medya okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 787-800.
Karadeniz-Bayrak, B. (2014). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 439-456.
Karaman, M. K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(1), 326-350.
Karaman, M. K. & Karataş, A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri. Elementary Education Online, 8(3), 799- 808.
Koçak, B., Kurtlu, Y., Ulaş, A. & Epçaçan, C. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme düzeyleri ve okumaya yönelik tutumları arasındaki ilişki. Ekev Akademi Dergisi, 61, 211-228.
Korkmaz, Ö. & Yeşil, R. (2011). Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 112-126.
Korkmaz, Ö. & Yeşil, R. (2009). Öğretim kademelerine göre öğrencilerin eleştirel düşünme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-28.
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),10(1), 1-13.
Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kurt, A. A. & Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: kavramsal bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 20-34.
McMillan, J.H. & Schumacher, S. (2014). Research in education: Evidence-based inquiry (7th Edition). London: Pearson.
Ocak, G. & Yıldırım, R. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin medya okuryazarlığı dersi etkinliklerine yönelik tutumları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 23-37.
Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-17.
Özensoy, A. U. (2012). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersiyle ilgili öğrencilerin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 187-202.
Özsevgeç, T. & Altun, E. (2015). Fen bilimleri öğretmenlerinin eleştirel düşünmeye yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 66-95.
Seferoğlu, S.S. & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
Som, S. & Kurt, A. A. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin medya okuryazarlık düzeyleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(1), 104-119.
Şahin Ç. & Tüzel S. (2011). Media’s representation of real world according to candidate teachers’ opinions. Education and Science, 36(159), 127-140.
Şahin, A. (2014). Öğretmenler öğretmen adayları ve medya ile bağlı olan herkes için eleştirel medya okuryazarlığı. Ankara: Anı Yayıncılık
Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 1(2), 69-89.
Şenlik, N. Z., Balkan Ö. & Aycan, Ş. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerileri: Muğla üniversitesi örneği. C.B.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-76.
Şenşekerci, E. & Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43.
Türnüklü, E. B. & Yeşildere, S. (2005). Problem, problem çözme ve eleştirel düşünme. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 107-123.
Tüzel, S. (2013). Okul ile öğrenci yaşamı arasındaki duvarları yıkmak: Popüler medyayı sınıfa taşımak. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı. Cilt 1, 13-39, İstanbul, Çocuk Vakfı Yayınları.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yılmaz, Ö. & Özkan, B. (2013). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri ve okul öncesi öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması. Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(1), 178-183.
Yüksel, N. S., Sarı-Uzun, M. & Dost, Ş. (2013). Matematik Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayı, 1, 393-403.