Yaşar GÖK, Namık Tanfer ALTAŞ, Serhat ZAMAN

AŞKALE DEPREMLERİ VE ETKİLERİ

Hatırlanacağı üzere 25 Mart 2004 Perşembe ve 28 Mart 2004 Pazar günü Erzurum ilinin batısında yıkıcı etki yapan orta büyüklükte iki deprem meydana gelmiştir. Merkez üssü Aşkale olan depremler başta Kandilli beldesi olmak üzere çok sayıda kırsal yerleşmede hasara yol açmıştır. Depremler; 3 ilçe, 5 belde ve 129 köyde hasar oluşturmuştur. Depremlerin orta büyüklükte olmasına karşın, can ve mal kaybıyla dikkati çekmiştir. Nitekim 10 kişi hayatını kaybederken 51 kişi de yaralanmıştır. Bayındırlık Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nün tespitlerine göre Erzurum merkeze bağlı bazı köyler ile Ilıca, Aşkale ve Çat ilçelerine bağlı köylerde toplam 2054 konut, 1797 ahır ve 6 işyeri yıkılmış veya ağır hasar görmüştür. Ayrıca, Aşkale ilçe merkezi ile Kandilli ve Yeniköy beldelerinde de çok sayıda konut ve işyeri ağır hasar görmüştür. Bu çalışama ile deprem sonrası arama-kurtarma, ilk yardım ve geçici barınma çalışmaları ile depremlerin meydana getirdiği ekonomik kayıplar ile sosyal ve psikolojik etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede, deprem öncesi yerleşmeler ve konutlar hakkında da değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Afet, arama-kurtarma, deprem, geçici barınma, geleneksel konut, ilk yardım

PDF

___

Altınlı, E., 1966, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Jeolojisi. M.T.A. Derg. Sayı:67, Ankara, s.4.
Altınlı, E., 1963, Türkiye Jeoloji Haritası, 1:500.000 Ölçekli, Erzurum Paftası İzahnâmesi, M.T.A Yay. Ankara. Bozkuş, C., 1992, Çayırlı-Tercan Tersiyer Doğusunun (Tercan-Aşkale) Stratigrafisi. Türk Jeoloji Kurultayı, Ankara, s.97.
Atalay, İ., 1978, Erzurum Ovası ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi. Atatürk Üniv. Yay. No:91, Araştırma Kitapları Serisi No:81, Erzurum, s.26.
Atiker, M., 1985, Sultanhisar-Nazilli-Kuyucak (Aydın) Dolayındaki Tektonik Kontrollü Dağeteği Ovası (Piedmont) Birliklerinin Jeomorfolojik Gelişimi. Jeomorfoloji Derg. Sayı:13, Ankara, s.16.
Bayraktutan, S. M., 1985, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Temel Jeolojik Yapısı. Atatürk Üniv. Çevre Sorunları Araş. Mer. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Doğal Su Kaynakları ve Sorunları Sepozyumu, Erzurum, s.68-82.
Biricik, A.S., Ceylan, M.A., Ünlü, M., 1995, 1 Ekim 1995 Dinar Depremi, İstanbul, s.10.
Ceylan, M.A., 2003, Marmara Depreminin (17 Ağustos 1999) Yyalova Şehrine Etkileri. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
Doğan, A., Yıldırım, C., Nefeslioğlu, H.A., Emre, Ö., 2004, 25 Mart ve 28 Mart 2004 Aşkale (Erzurum) Depremleri Değerlendirme Raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Doğanay, H., 1989, Doğu Anadolu Bölgesi’ne Yönelik Toplu Konut Uygulanmasının Coğrafî Plânlama Esasları. Erzurum Örneği. Fen-Ede. Fak. Ede. Bil. Arş. Derg., Fen-Ede. Fak. Ofset Tesisleri, Sayı:17, Erzurum, s.135.
Doğanay, S., 1998, Aşkale’nin Fonksiyonel Özellikleri, Basılmamış Y. Lisans Tezi, Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enst. Coğr. Eğt. Anabilim Dalı, Erzurum.
Hoşgören, M. Y., 1975, İnegöl Havzasının Jeomorfolojisi. İst. Üniv. Yay. No:2000, Coğr. Enst. Yay. Şahin, C., 1991, Türkiye Afetler Coğrafyası. Gazi Üniv. Yay. No:72, Gazi Eğt. Fak. Yay. No:21, Ankara, s.48.
Hoşgören, M.Y., Nişancı, A., Biricik, A. S., Bilgin, T., 1984, 30 Ekim 1983 Erzurum- Kars Depremi. Atatürk Üniv. Basımevi, Erzurum, s.1,s.22. www.mta.gov.tr/deprem/erzurum
İnan, S., 1988, Orta-Üst Miyosen Kükürtlü (Erzurum) Havzasının Alüviyal Yelpazesi ve Gölsel Çökelleri. Cumhuriyet Üniv. Müh. Fak. Derg. Cilt:5, Sayı:1, Ankara, s.43.
Ketin, İ., 1983, Türkiye Jeolojisi’ne Genel Bir Bakış. İst. Tek. Üniv. Kütüphanesi, Sayı:1259, İstanbul, s.158.
Koçyiğit, A., 1977, Deprem. Yeryuvarı ve İnsan, Türk Jeoloji Kurultayı. Cilt:2, Sayı:1, Ankara, s.10.
Koçyiğit, A., Öztürk, A., İnan, S., Gürsoy, H., 1985, Karasu Havzasının (Erzurum)Tekno Morfolojisi ve Mekanik Yorumu.Cumhuriyet Üniv. Mühendislik Fak. Derg. Cilt:2, Sayı:1, Ankara, s.11.
Sever,R., 1996, Aşkale Yöresinin Fiziki Coğrafya Etütü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enst. Coğr. Eğt. Anabilim Dalı, Erzurum.
Sevindi, C., 1995, Kandilli Kasabasının Coğrafî Etüdü. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
Şaroğlu, F., Yılmaz, Y., 1994, Doğu Anadolu’da Neotektonik Dönemdeki Jeolojik Evrim ve Havza Modelleri.M.T.A Derg. Sayı:107, Ankara, s.74.
Şengör, C.,A., M., 1996, Kuzey Anadolu Fay’ının Keşfi. Bilim ve Teknik Dergisi. Cilt:388, Ankara, s.9.
Tozlu, S., 2000, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, Erzurum Tarihinde Depremler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 22-23 mayıs 2000 Bildiriler, Globus Dünya basımevi, İstanbul, s.94.
Yalçınlar, İ., 1973, Doğu Anadolu’nun Jeolojik Temel Strüktürleri, İst. Üniv. Coğr. Der. Sayı:18-19, Cilt:10, İstanbul, s.40,s.46.