Cahiliye Şiirinde Kadın İmgesi

Arapların arşivi (dîvânü’l-ʻarab) olarak kabul edilen, sahip olduğu güçlü anlatım ve İslâm öncesi döneme ait barındırdığı sosyal ve kültürel malumat sebebiyle tarih boyunca istişhâd kaynağı olarak önemini muhafaza eden Cahiliye şiiri, o dönem kadını hakkında da aydınlatıcı bilgiler sunmaktadır. Cahiliye kadınının toplum içerisindeki konumuna dair çok sayıda çalışma olmasına rağmen konuyu şiirler üzerinden ele alarak ahlaki vasıfları ve güzellik algısı bağlamında Cahiliye kadını imajını işleyen çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu yazıda Cahiliye şairlerinin şiirlerinden hareketle o dönemdeki kadın imajı, kadının ahlaki vasıfları, güzel bir kadında aranan nitelikler ve Araplar nezdinde ideal kadın modeli gibi hususlarda tespitler yapılmaya çalışılacak, ortaya çıkan sonucun Kur’an mesajındaki yansıması araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Cahiliye Şiiri, Kur’an, Kadın, Huri, İmge

The Image of Woman in Jahiliyyah Poetry

Jahiliyyah poetry is regarded as the archive of Arabs (diwan al-‘Arab) and has maintained its importance as a source of linguistic attestation throughout history due to its effective way of expression, exclusive wordings and meanings as well as social and cultural knowledge related to the pre-Islamic period by providing enlightening information about the women of that period. Aside from those notables who enjoyed exceptional status, it is widely accepted that women were not commonly respected and were by and large voiceless in substantial issues such as political affairs in the Jahiliyyah society, even though they significantly lessened the burden of both their families and society by engaging in various works and activities such as wet-nursing, medicine, spinning, weaving, ordnance manufacturing, sheep herding as well as household chores and childbearing. This perspective on women could be a consequent of the facts that nobody would eat, drink and even share the same house with women during their menstruation period; they had no right of succession; they would not be accepted as a family member unless they were capable of conceiving; along with female children being buried alive. Although many studies have been conducted on the respective roles of women in society during Jahiliyyah period, the studies that treat the image of Jahiliyyah woman within the scope of moral qualities and perception of beauty through poetry are few and far between. Based on Jahiliyyah poetry, this paper deals with the image of woman in the pre-Islamic period, it will focus on the moral qualities of woman, the qualifications of a beautiful woman and the ideal woman model for Arab people. The results of this study are further examined in terms of their likeness to the Qur’an’s message.

Keywords:

Jahiliyyah Poetry, Qur’an, Women, Houri, Image,

PDF

___

• Abduşşâfî, Mustafa (2004). Dîvânu İmriilkays. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Altuntaş, Mehmet (2016). “Cahiliye Dönemi Evlilikleri ve Muallaka Şiirlerinde Anlatılan Hayatın Kur’ân Açısından Değerlendirilmesi”. Turkish Studies. C. 11, S. 5: 45-68.
• el-Âmidî, Ebu’l-Kâsım Hasan b. Bişr (1991). el-Mu’telif ve’l-Muhtelif fî Esmâi’ş-Şuarâi ve Künâhum ve Elkâbihim ve Ensâbihim ve Ba‘zi Şi‘rihim. Tah. Fritz Krenkow. Beyrut: Dâru’l-Cîl.
• el-ʻAskerî, Ebû Hilal Hasan b. Abdillah (ty). Cemheratu’l-Emsâl. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• el-Bağdâdî, Abdulkadir b. Ömer (1997). Hizânetu’l-Edeb ve Lubbu Lubâbi Lisâni’l-‘Arab. Tah. Abdusselam Muhammed Harun. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî.
• el-Câhiz (1423). el-Beyân ve’t-Tebyîn. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl.
• el-Câhiz, Ebû Osman Amr b. Bahr el-Leysî (1419). el-Buhalâ. Beyrut: Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl.
• Çetin, Nihad M. (2011). Eski Arap Şiiri. İstanbul: Kapı Yayınları.
• ed-Dabbî, el-Mufaddal b. Muhammed b. Yaʻlâ b. Salim (tarihsiz). el-Mufaddaliyyât. Tah. Ahmed Muhammed Şakir-Abdusselam Muhammed Harun. Kahire: Daru’l-Meârif.
• Dayf, Şevki (tsz.). Târîhu’l-Edebi’lʻArabî el-ʻAsru’l-Câhilî. Kahire: Dâru’l-Meʻârif.
• Demircan, Adnan (2004). “Câhiliyye Araplarında Kız Çocuklarını Gömerek Öldürme Âdeti”. İstem Dergisi. C.2, S.3: 9-29.
• Ebû ʻUbeyd, Abdullah b. Abdülaziz el-Endelusî (tarihsiz). Simtu’l-Leâlî fî Şerhi Emâlî’l-Kâlî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Ebû ‘Ubeyde, Ma‘mer b. el-Musennâ (1998). Şerhu Nekâizi Cerîr ve’l-Ferazdak. Tah. Muhammed İbrahim Hûr-Velid Mahmud Halis. Abu Dabi: el-Mecma‘u’s-Sekâfî.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır (ty). Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Yayıncılık.
• Eminoğlu, Ali (2010). Şekil ve Muhteva Yönünden el-Mu‘allakatu’s-Seb‘. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• el-Esma‘î, Ebû Said Abdülmelik b. Karîb (1993). el-Esma‘iyyât. Ahmed Muhammed Şakir-Abdusselam Muhammed Harun. Mısır: Dâru’l-Me‘ârif.
• el-Ezdî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen (1987). Cemheratu’l-Luğa. Tah. Remzi Münir Ba‘lbekkî. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn.
• el-Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed el-Herevî (2001). Tehzîbu’l-Luğa. Tah. Muhammed Ivaz Mur‘ib. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l‘Arabî.
• Fâ‘ûr, Ali (1987). Dîvânu’l-Ferazdak. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Günaltay, Şemseddin (2013). İslam Öncesi Araplar ve Dinleri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Harb, Talâl (1996). Dîvânu’ş-Şenferâ ve Yelîhi Dîvânâ es-Süleyk b. es-Süleke ve Amr b. Berrâk. Beyrut: Dâru Sâdır.
• el-Hûfî, Ahmed Muhammed (1972). el-Ğazel fi’l-ʻAsri’l-Câhilî. Kahire: Dâru Nahdati Mısr.
• el-Hûfî (ty.). el-Mer’e fi’ş-Şiʻri’l-Câhilî. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-ʻArabî.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî (1423). eş-Şiʻru ve’ş-Şuʻarâ. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
• Jeng, Huey Tsyr (1998). Dîvânu ‘Âmir b. et-Tufeyl. Amman: Dâru’l-Beşîr.
• el-Kaysî, Nuri Hamûdî-Hâtim Salih ed-Dâin (1977). Dîvânu Maʻn b. Evs el-Müzenî. Bağdat: Matbaatu Dâri’l-Câhız.
• Kara, Ömer (2002). Kur’anda Metafizik Bir Âlem: Cennet. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Kızıklı, Zafer (2012). “İslam Öncesi Arap Edebiyatına Genel Bir Bakış”, XII. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu Bildiriler. Edirne: Trakya Üniversitesi Yayınları.
• el-Kuraşî, Ebû Zeyd Muhammed b. Ebi’l-Hattâb (tsz.). Cemheratu Eş‘âri’l-‘Arab fi’l-Câhiliyyeti ve’l-İslam. Tah. Ali Muhammed el-Bicâdî. Mısır: Nahdatu Mısr.
• el-Merzubânî, Ebû Ubeydillah Muhammed b. İmran (1982). Muʻcemu’ş-Şuʻarâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• el-Merzûkî, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed el-Isfahânî (2003). Şerhu Dîvâni’l-Hamâse. Tah. Ğarîd eş-Şeyh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Nassâr, Hüseyin (1957). Dîvânu ‘Abîd b. el-Ebras. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî.
• Öğmüş, Harun (2013). Cahiliye Döneminde Araplar -Cahiliye Şiirine Göre İslam Öncesi Arap Toplumu ve Kur’an’ın Getirdiği Değişim-. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Öztürk, Mustafa (2016). Cahiliyeden İslamiyet’e Kadın. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• eş-Şeybânî, Ebû Amr (2001). Şerhu’l-Muʻallakâti’t-Tisʻ. Tah. Abdülmecid Hemmû. Beyrut: Müessesetü’l-Aʻlemî.
• et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr (2000). Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli’l-Kur’ân. Tah. Ahmed Muhammed Şakir. Muessesetu’r-Risâle.
• et-Tebrîzî, Ebû Zekeriya Yahya b. Ali eş-Şeybânî (tsz.). Şerhu Dîvâni’l-Hamâse, Beyrut: Dâru’l-Kalem.
• ez-Zevzenî, Ebû Abdillah Huseyn b. Ahmed (2002). Şerhu’l-Mu‘allakâti’s-Seb‘. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî.
• ez-Ziriklî, Hayreddin b. Mahmud (2002). Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn.