Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Değer Algılarının Betimsel Bir Analizi

Öz Bu araştırmanın genel amacı, üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin değerleri nasıl algıladıklarını metaforlar yoluyla belirlemektir. Araştırma nitel yaklaşımın olgubilim (fenomonoloji) deseninde yapılmıştır. Veriler üç farklı bilim ve sanat merkezinde destek eğitimi gören 89 üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciden elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: i. Öğrenciler metaforlarında en çok anne, öğretmen, anne-baba, ağaç, Atatürk, karınca, Allah, ayrılmaz parçalar (iki elmanın yarısı, et-tırnak vb.), arkadaşlık, çiçek, Hz. Muhammed, fakirlik, güneş, Mevlana, kardeşlik ve su kavramlarını kullanmışlardır. ii. Öğrencilerin en çok metafor ürettikleri değerler şefkat, doğayı sevme, dostluk, doğru sözlülük, liderlik, merhamet, bağışlayıcılık ve kanaatkârlık; en az metafor ürettikleri değerler ise minnettarlık, zamanı etkin kullanma, cesaret, tüm hayata ilgi duyma, ayırt etme, sebatkârlık, iyimserlik ve vatandaşlıktır. iii. Üst sınıflarda öğrenim gören öğrenciler aşağı sınıflardaki öğrencilerden değerler için daha iyi metafor üretebilmektedir. Sınıf düzeyine paralel olarak metafor üretme oranı da yükselmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrenci, Değerler, Metafor, Fenomonoloji

A Descriptive Analysis of Gifted and Talented Students’ Perception of Value

Keywords:

Gifted and talented students, Values, Metaphor, Phenomenology,

PDF

___

Akarsu, F. (2004). Üstün yetenekliler. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Akin, T. et al. (1995). Character education in Americas school. Spring Valley, CA.: Innerchoice Publishing.
Alport, G.W. (1937). Personality: A psychological interpretation. New York: Holt.
Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, (Ed.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Baykoç D. N. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitimlerinde bilim sanat merkezlerinin kuruluşu ve işleyişinde yapılması gereken düzenlemeler. A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, M. R. Şirin, (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 69-73, İstanbul.
Beck, C. T. (1997). Humor in nursing practice: A phenomenological study. Interna- tional Journal of Nursing Studies, 34(5), 346-352.
Berger, R. (2003). An ethic of excellence: Building a culture of craftsmanship with students. Portsmouth, NH: Heinemann.
Berkowitz, M.W. & Hoppe, M.A. (2009). Character education and gifted children. High Ability Studies, 20(2), 131142.
Berkowitz, M.W. & Bier, M.C. (2005). What works in character education: A re- searchdriven guide for educators. Washington DC: Character Education Partnership.
Bilsky, W. & Schwartz, S.H. (1994). ValuesPersonality. 8, 163-181.
Bilsky, W. & S.H. Schwartz (1994). ValuesPersonality. 8, 163-181. and personality. European Journal of and personality. European Journal of
Binet, A. & Simon, Th. (1908). Le developpement de Iintelligence chez les enfants. LAnnee Psychologique,14,1-94.
Can, Ö. (2008). Dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Cortazzi, M. & Jin, L. (1999). Bridges to learning: Metaphors of teaching, learning and language. L. Cameron & G. Low, (Ed.), Researching and applying meta- phor (ss.149-176). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Csikszentmihalyi, M. & Robinson, R. E. (1986). Culture, time and the development of talent. R. J. Steinberg ve J. E. Davidson, (Ed.), Conceptions of giftedness (ss. 264-284). New York: Cambridge University Press.
Cutts, E. & N. Moseley, (2001). Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi. (İ. Ersevim, Çev). İstanbul: Özgür Yayınları (1997).
Çağlar, D. (2004). Üstün zekâlı çocukların özellikleri. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Dabrowski, K. (1996). Multilevelness of emotional and instinctive functions. Lub- lin: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Davaslıgil, Ü. (2004). Üstün çocuklar. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
DeMause, L. (1994). The history of childhood. New York: Harper.
Demirel, Ö. (2004). Eğitimde program geliştirme. (7. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık
Dilmaç B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dilmaç, B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Durmuş. Ç. (1996). Değerlerin meslek grupları açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Ekşi, H. (2003). Temel İnsani Değerlerin Kazandırılmasında Bir Yaklaşım: Karak- ter Eğitimi Programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96.
Elbot, C. & Fulton, D. (2008). Building an intentional school culture: Excellence in academicsand character. Thousand Oaks. CA: Corwin Press.
Enç, M. (2005). Üstün beyin gücü. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Erden, M. & Akman, Y. (1999). Eğitim psikolojisi (Gelişim-Öğrenme-Öğretme). Ankara: Arkadaş Yayınları.
Feldhusen, J. F. (1986). A Conception of giftedness. R. J. Steinberg ve j. E. David- son, (Ed.), Conceptions of Giftedness (ss.112-127). New York: Cambrige University Press.
Feldhusen, J. F. (1997). Educating teachers for work with talented youth. N. Colan- gelo ve G. A. Davis (Ed.), Handbook of gifted education. (2. Baskı). Boston: Allyn ve Bacon.
Gökdere, M. & Çepni, S. (2003). Üstün yetenekli çocuklara verilen değerler eğitiminde öğretmenin rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(2), 93-107.
Gross, M. (1998). The me behind the mask: Intellectually gifted students and the search for identity. Roeper Review, 20 (3), 167-174.
Grusec, J. E. & Goodnow, J. J. (1994). Impact of parental discipline methods on the childs internalization of values: A reconceptualization of current points of view. Developmental Psychology, 30(1), 4-19.
Guba, Egon. G. & Yvonna S. L. (1989). Fourth generation evaluation. California: Sage Publications.
Gündüz, T. (2010). Üstün zekâlı çocuklarda ahlâk gelişimi ve eğitimi. İstanbul Üni- versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1) 157-177.
Halstead, J. M. (1996). Values and values education in schools. J. M. Halstead ve M. J.Taylor, (Ed.), Values in Education and Education in Values (ss.3-13). Oxon: Routledge Falmer.
Heenan, J. A. (2007). Case for teaching objective values. www.teachingvalues.com/ valuecasestudy.html (Erişim: 11 Mayıs 2011).
Hökelekli, H. & Gündüz, T. (2004). Üstün yetenekli çocukların karakter özellikleri ve değerler eğitimi. A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, M. R. Şirin, (Ed.), Üstün yetenekli çocuklar bildiriler kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
İşcan, C. D. (2007). İlköğretim düzeyinde değerler eğitimi programının etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri En- stitüsü.
Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar / hayat, anlam ve dil. (G. Yavuz, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık. (1999).
Lovecky, D. (1993). The quest for meaning: Counseling issues with gifted children and adolescents. L.K. Silverman, (Ed.), Counseling the gifted and talented (2947).Denver: Love.
Lovecky, D. (1994). Identity development in gifted children: Moral sensitivity. Ro- eper Review, 20(2), 9095.
Loye. D. (1990). Moral sensitivity and the evolution of higher mind. World Futures: The Journal of General Evolution, 30(1-2) 41-52.
Manaster, G. J. & Powell, P. M. (1983). A framework for understanding gifted ado- lescents psychological maladjustment. Roeper Review, 6, 70-73.
Moran, S. & Gardner, H. (2006). Extraordinary achievements: A developmental and systems analysis. D. Kuhn, R. Siegler, W. Damon, R. Lerner (Ed.), Hand- book of child psychology. Volume 2 (6th ed.) (905949). Hoboken, NJ: J. Wiley and Sons.
Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (G. Bulut, Çev.). İstanbul: BZD Yayıncılık.
Piechowski, M.M. (1991). Emotional development and emotional giftedness. N. Colangelo , G.A. Davis (Ed.). Handbook of gifted education ( 285306). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Powney, J. C., Schlapp, M. A., Glissov, U., Johnstone, P. & Munn, P. (2004). Un- derstanding values education in the primary school. UK: University of Glasgow.
Raths, L.E., Harmin, M. & Simon, S.B. (1966). Values and teaching: Working with values in the classroom. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill Books Inc.
Renzulli, J. S. (1999). What is thing called giftedness and how do we develop it? A twenty-five year perspective. Journal for the Education of Gifted. 23(1), 3-54.
Roeper, A. (1988). Should educators of the gifted and talented be more concerned with world issues? Roeper Review, 11, 1213.
Roeper, A. (1990). Educating children for life: The modern learning community. Monroe, NY: Trillium.
Robinson, N. M. & Noble, K. D. (1991). Social-emotional development and adjust- ment ot gifted children. M. C. Wang. M. C. Reynolds, ve H. J. Walberg (Ed.). Handbook of special education: Research and practice. Volume 4: Emerg- ing programs (pp. 57-76). New York: Pergamon Press.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
Schwartz, S.H. & Bilsky, W. (1987). Towards a psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology. 53, 550-562.
Saban, A. (2009). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. 21.04.2011, www.tebd.gazi. edu.tr/arsiv/2009_cilt7/sayi_2/281-326.pdf
Schetky, D. H. (1981). A psychiatrist looks at giftedness: The emotional and social development of the gifted child. G/C/T, I8, 2-4.
Selçuk, Ziya. (2010). Gelişim psikolojisi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, öğrenme ve öğretim (Kuramdan uygulamaya). An- kara. Gönül Yayıncılık.
Shiff, R. (1979). Art and life: A metaphoric relationship. S. Sacks, (Ed.), On meta- phor. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Shuell, T. J. (1990). Teachingtice, 29, 102-108. and learning as problem solving. Theory into Prac-
Silverman, L.K. (1994). The moral sensitivity of gifted children and the evolution of society. Roeper Review, 17(2), 110117.
Sönmez, V. (1994). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. (Altıncı Baskı). An- kara: Pegem Yayıncılık.
Stake, R. E. (1995). The art of case study research. Colifornia: Sage Publications.
Sternberg, R.J. (2008). The WICS approach to leadership: Stories of leadership and the structures and processes that support them. The Leadership Quarterly, 19(3), 360371.
Sünbül, A. M. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri (5. Baskı). Konya: Eğitim Yayınevi.
Şirin,A.(1983). Gençlerin değerler sıralaması üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Terrassier, J.C. (1985). Dyssynchrony-uneven development J. Freeman (Ed.). The psychology of gifted children (ss. 265-274). New York: John Wiley.
Tirri, K. & Pehkonen, L. (2002). The moral reasoning and scientific argumenta- tion of gifted adolescents. The Journal of Secondary Gifted Education, 13, 120129.
Tolan, S. (1989). Special problems of young highly gifted children. Understanding Our Gifted. 1(5),7-10.
Topçuoglu, A. (1999). Üniversite gençliğinin değerleri. Ankara: Vadi Yayınları.
UNESCO. (2005). Living values education. 24.04.2001, www.livingvalues.net
Witty, P. (1963). Üstün yetenekli çocuklara nasıl yardımcı olabilirsiniz? (İ. Özgentaş, Çev.), Ankara: E.M.H.M.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma teknikleri. An- kara, Seçkin Yayınları.