İlköğretim ve Ortaöğretim Yöneticilerinin Öz-Değerlerinin Betimlenmesi: Tokat İli Örneği

Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde çalışan eğitim yöneticilerinin öz değerleri nelerdir ya da eğitim yöneticilerimiz daha çok hangi değerlerle tanınmak istiyorlar gibi sorular bu araştırmanın cevap aradığı temel sorulardır. Araştırmanın amacı, ilköğretim ve ortaöğretim okul yöneticilerinin öz değerlerini betimlemek ve bulunan değerlerin yaş, kademe, kıdem gibi faktörler açısından karşılaştırılması yoluyla değerlerle yönetim literatürüne katkıda bulunmaktır. Çalışmaya kolayda örnekleme yoluyla seçilen 75 yönetici gönüllü olarak katılmıştır. Rokeach Değer Envanteri araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Sonuç olarak, okul yöneticilerinin en çok ulusal güvenlik, dürüstlük ve sözünde durma gibi değerleri; en az ise başkaları üzerinde kontrol sağlama anlamını taşıyan sosyal güç, arzuların tatmini ve kışkırtıcı deneyimler gibi değerleri tercih ettikleri bulunmuştur. İlköğretim ve ortaöğretim okul yöneticileri arasında kendi ile barışık olma (iç huzur), aşırı hareket ve hislerden kaçınmak (ılımlılık) değerlerinde istatistiksel anlamda farklılıklar bulunmuştur. Kıdem değişkeni açısından incelenmek üzere yöneticiler on yıl altı ile on yıl ve üstü kıdem durumuna göre 2 gruba ayrılmış ve iki grup arasında hayatın anlamı, bilgelik, gerçek dostluk, bağımsızlık ve cesaret değerleri açısından farklılıklar bulunmuştur. Yaş değişkeni açısından incelenmek üzere yöneticiler, 45 yaş ve altı ile 45 yaş üstü olanlar olarak 2 gruba ayrılmış ve bu gruplar zevk, sosyal düzen, hayatın anlamı, yaratıcılık, barış içinde bir dünya, kişisel disiplin ve bağımsızlık değerlerinde farklılaşmışlardır. Sonuçlar tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Değerlerle Yönetim, Örgüt Kültürü, Eğitim Yönetimi ve Değerler

The Description of Self-values Among Primary-and-High School Administrators

What are the values of the administrators who are working at institutions affiliated with the Ministry of National of Education in Turkey? With which values school administrators would like to be known? The purpose of the present study was to contribute the values literature by comparing the school administrators who were working in elementary and secondary schools in terms of values and gender, age, and tenure. Seventy five school administrators selected by convenient sampling method willingly participated in the study. The Rokeach Values Survey was used to collect the data in the study. Results showed that administrators rated national security, honesty, and being trustworthy as the highest and social power, desires, and tempting experiences as the lowest values. In addition, they differed on values in terms of the institution (e.g. elementary versus secondary), tenure (less than 10 years versus 10 years or more), and age (45 years or younger versus older than 45 years). Results were discussed and suggestions were given.

Keywords:

Administration with Values, Organizational Climate, Educational Administration and Values,

PDF

___

Aavik, T., & Allik, J. (2002). The structure of Estonian personal values: A lexical approach. European Journal of Personality, 16, 221-235.

Altun, A. S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1, 7-18.

Allport, G. W. (1937). Personality: A psychological interpretation. New York: Holt.

Bal, U. G. (2004). Çocuklar ve değerler eğitimi. Çoluk Çocuk Degisi, 45, 18-20.

Baş, T. (2004). Rokeach Value Survey’in Türkçe çevrisi. Nisan 8, 2004, http://www.kaliteofisi.com.

Begley, P. T. (1999a). Cognitive perspectives on the nature and function of values in educational administration. In Leithwood, K., Chapman, J., Corson, D., Hallinger, P., &

Hart, A. (Eds.), International handbook of educational leadership and administration, Part I. (pp. 551-588). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Begley, P. T. (1999b). Values and educational leadership. Albany: State University of New York Press.

Chusmir, L. H. (1991). Gender and situational differences in managers’ values: A look at work and home lives. Journal of Business Research, 23 (4), 325-335.

Crosby, L. A., & Bitner, M. J. (1990). Organizational structure of values. Journal of Business Research, 20 (2), 123-134.

Çetin, Ş. (2004). Değişen değerler ve eğitim. Milli Eğitim Dergisi, 161, 5-16.

Doğanay, A., & Sarı, M. (2004). İkinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 39, 356-383.

Dollinger, S. J., Leong, F. T. L., & Ulicni, S. K. (1996). On traits and values: With special reference to openness to experience. Journal of Research in Personality, 30 (1), 23-41.

Erçetin, S. S. (2001). With which values are elementary schools administered in Turkey? East Lansing, MI: National Center for Research on Teacher Learning. (ERIC Document Reproduction Service No. ED346082).

Eren, E. (2004). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım A.Ş.

Furnham, A. (1987). Values and vocational choice: A study of value differences in medical, nursing, and psychology students. Social Science & Medicince, 26 (6), 613-618.

Heaven, P. C. L. (1993). Human values and personality dimensions: A test of social values ınventory. Personality and Individual Differences, 15 (3), 307-312.

Ivancevich, J. M., & Matteson, M. T. (1996). Organizational behavior and management. Chicago: McGraw-Hill.

İmamoğlu, E. O., & Aygün, K. Z. (1999). 1970’lerden 1990’lara değerler: Üniversite düzeyinde gözlenen, zaman, kuşak ve cinsiyet farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi, 14, 1-22.

Kelly, T. A. (1990). The role of values in psychotherapy: A critical review of process and outcome effects. Clinical Psychology Review, 10 (2), 171-186.

Kızılçelik, S., & Erjen, Y. (1992). Açıklamalı sosyolojik terimler sözlüğü. Konya: Günay Ofset.

Kluckhohn, C. (1951). Values and value orientations in the theory of action: An exploration in definition and classification. In T. Parsons, & E. Shils (Eds.). Toward a general theory of action (pp. 388-433). Cambridge, MA: Harvard University Press.

Law, L. Y. S., Walker, A., & Dimmock, C. (2003). The influence of principals’ values on their perception and management of school problems. Journal of Educational Administration, 41 (5), 498-523.

Özgüven, E. (1994). Psikolojik testler. Ankara: Yeni Doğuş Matbaası.

Petersen, W. O. (1997). Principals’ values: Coming to shared purposes through a values-laden sense of identity? Paper presented at the annual meeting of the Eastern Educational Research Association, South Carolina.

Reynolds, B. K. (1984). A cross-cultural study of values of Germans and Americans. International Journal of Intercultural Relations, 8 (3), 269-278.

Rokeach, M. (1968a). Beliefs, attitudes, and values. San Francisco: Jossey-Bass.

Rokeach, M. (1968b). A theory of organization and change within value-attitude systems. Journal of Social Issues, 24, 13-33.

Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: Free Press.

Sağnak, M. (2003). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değerlere ilişkin algıları ile kişisel değerleri arasındaki uyum düzeyleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.

Sağnak, M. (2004). Örgütlerde değerler yönünden birey örgüt uyumu ve sonuçları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 37, 72-95.

Sağnak, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin değer uyum düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5 (1), 207-228.

Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In Z. Zanna (Ed.). Advances in experimental social psychology (vol. 25, pp. 1-65). New York: Academic Press.

Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550-562.

Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1990). Toward a theory of the universal psychologicalstructure of human values: Extensions and cross-cultural replications. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 878-891.

Şişman, M. (2002). Etkili okullar. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Walker, A., & Dimmock, C. (Eds.). (2002). School leadership and administration. The cultural Context. New York: Routledge-Falmer.