Cumhuriyet Dönemi İlkokul (İlköğretim 1. Kademe) Sosyal Bilgiler ve Onun Kapsamına Giren Ders Programlarında Bir Değer Olarak "Barış"ın Yeri

Şiddet, insanlığın varoluşundan bu yana insanların hayatında var olan bir fenomendir. Ülkeler veya milletler arasında olabileceği gibi, okul ve aile gibi küçük topluluklarda ortaya çıkan türleri de mevcuttur. İnsanın doğasında var olan bu şiddeti, en aza indirmenin bir yolu da barış eğitimine yönelik programlar hazırlamaktır. Barış eğitiminin verilmesi için en uygun derslerden biri de sosyal bilgiler dersidir.Bu çalışmada, cumhuriyet döneminde (1924, 1926, 1936, 1948, 1962 taslak, 1968, 1998 ve 2004) hazırlanan sosyal bilgiler programlarında barış ve onun kazandırılmasına yardımcı olan dayanışma, yardımseverlik, sevgi, saygı, hoşgörü, farklılıkları takdir etme gibi muadil değerlere yer verilip verilmediği araştırılmıştır. Yer verildi ise bunun nasıl yapıldığı sorularını betimlemeye yönelik doküman analizi yapılmıştır.Araştırma sonucunda tüm programlarda barış ve onun muadili değerlere farklı boyut ve yaklaşımla yer verildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Barış eğitimi, Değer, Eğitim programı, Sosyal bilgiler dersi

Place of “Peace” as a Value in Primary School Social Studies Curricula and the Courses in the Scope of Social Studies in Turkish Republican Period

Violence has been a phenomenon in people’s lives existing since the beginning of the mankind. There also exist types of violence between countries or nations as well as in small communities such as schools and families. One way of reducing the violence inherited in nature of people at a minimum level is also preparing programs including peace education. Peace education can be considered as a set of values including solidarity, benevolence, love, respect, tolerance, appreciation for diversity. An individual having necessary values for peace will not have in trouble communicating with other people and constructing knowledge, skills and attitudes by not hurting people around him. Therefore, peace education has taken place in the education literature in order to regulate human relations. One of the most appropriate courses for peace education is Social Studies. Because knowledge is constructed better in social studies in which hand, heart and head are configured together. Interdisciplinary approach in social studies was firstly taken into account in 1968. Before that date, content of the course were given in the courses such as history, geography, Country Information and Moral Issues (Musahabat-ı Ahlakiyye ve Malumat-ı Vataniyye), Citizenship Studies, Society and Country Stu- dies, and Family Studies. Therefore, these courses were considered within the scope of social studies. In this study, it was investigated whether Social Studies curricula prepared in the Turkish Republican period (1924, 1926, 1936, 1948, 1962 draft, 1968, 1998 and 2004) include peace and its equivalent values which help to be acquired peace such as solidarity, benevolence, love, respect, tolerance, appreciation for diversity. This study aimed to describe how such values had taken place in the curricula. For that purpose, historical method was chosen in this study. Because historical method is used to investigate past events and facts occurred over time or to investigate the relationship between a problem and past. In this context, obtained curricula were analyzed by document analysis for content analysis. These curricula were examined in terms of whether peace and its equivalent values were included and “how” they were mentioned in general purposes, contents, and specific objectives of curricula. Results showed that peace and its equivalent values were included in all curricula with different dimensions and approaches. Particularly in 1924 curricula, purposes related to how children should behave outside of the home and at schools rather than within the family had been given significance in Country Information and Moral Issues (Musahabat-ı Ahlakiyye ve Malumat-ı Vataniyye). As the course name imply by focusing on moral teaching, all social studies programs until 1968 mostly had given place for peace and its equivalent values. In addition, it was investigated that content of the Family Studies course in 1926 and 1936 curricula were included values for children to make them healthy individuals both in family and outside of the family. Whereas, value of peace was effectively included into two learning domain in the 2004 curricula.

Keywords:

Peace Education, Value, Curriculum, Social Studies.,

PDF

___

Arslan, M. (2000). Cumhuriyet dönemi ilköğretim programları ve belli başlı özellikleri. Milli Eğitim Dergisi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 144: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/146/aslan.htm : Erişim tarihi: 01.12.2008

Ayan, S. (2007). Aile içinde çocuğa yönelik şiddet (Sivas ilköğretim ikinci kademe öğrencileri üzerine bir inceleme). Yayımlanmamış doktora tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.

Coşkun, S. (2008). Çocuk ve barış: Çocuklar nasıl bir dünya istiyor? Mustafa Safran- Dursun Dilek (Ed.), 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi içinde (286-301). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.

Erdem, A. R. (2007). An important factor of culture of education faculties: Values (a case study of the Education Faculty of PAU). Eurasian Journal of Educational Research. 26, 95–108.

Ergün, M. (1985). Karşılaştırmalı eğitim. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim BilimleriBölümü: http://www.egitim.aku.edu.tr/kegitim.pdf : Erişim tarihi: 5 Mayıs 2009

İlk mekteplerin müfredat programı (1926). Birinci Tab. İstanbul: Milli Matbaa.

İlk, orta tedrisat mektepleri müfredat programı (1338). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Umur-ı Maarif Vekâleti.

İlkmektep müfredat programı (1930). Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti. İstanbul: Devlet Matbaası.

İlkokul programı (1936). T.C. Kültür Bakanlığı. İstanbul: Devlet Basımevi.

İlkokul programı (1948). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

İlkokul programı (1969). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

İlkokul programı taslağı (1962). MEB İlk Öğretim Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Bürosu Yayınları. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

İşler, H. (2006). Savaş karşısında felsefi tavır alış. Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi Kaygı, 6, 37-41.

Kahraman, H. (2000). Aile yaşamlarında şiddet olan ergenlerin ana-babalarıyla olan ilişkilerini ve kendilerini değerlendirilmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Tekışık Web Ofset Tesisleri: Ankara.

Keskin, Y. (2002). II. Meşrutiyet’ten günümüze kadar uygulanmış olan sosyal bilgiler öğretim programlarının analizi ve karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı.

Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı.

LaSeur M. (2005). Francelia Butler’s contribution to peace education: Peace games a curriculum for teaching peace through play. Yayımlanmamış doktora tezi. University of Texas at Austin, Faculty of the Graduate school, USA.

Pace R., & Podesta A. (1999). Teaching peace with Dr. Seuss. Kappa Delta Pi Record. 35(3), 118–121.

Safran, M. & Ata, B. (1996). Barışçı tarih öğretimi üzerine çalışmalar; Türkiye’de tarih ders kitaplarında Yunanlılara ilişkin öğrenci görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 11-26.

Uz, Ç. (1989). Aile içindeki şiddetin çocuk üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yılmaz, H. (2007). Ortaöğretim din kültür ve ahlak bilgisi dersi ünite konuşlarının barış eğitimi açısından değerlendirilmesi. R. Kaymakcan, S. Kenan, H.

Hökelekli, Z. Ş. Arslan & M. Zengin (Ed.) Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu içinde (s. 697–714). İstanbul: DEM Yayınları.