Bir Eğitim Değeri Olarak Eleştirel Düşünme

Yirmi birinci yüzyılda toplumlar, bireylerin yaşam boyu öğrenmeleri için gerekli temel beceriler olan bilgiye ulaşma, bilgiyi dağıtma ve bilgiyi paylaşma gibi özellikleri kazanmalarını beklemektedirler. Bu niteliklerin etkili ve verimli gerçekleştirilmesi için bilgi toplumunda düşünme, özellikle de eleştirel düşünme önemli bir eğitim değeri olarak gösterilmektedir. Eleştirel düşünme, düşünme hakkında düşünme yeteneğidir. Eleştirel düşünen biri olmak kolay değildir. Zaman ve çaba gerektirir. Eleştirel düşünmenin öğretilebilmesi için uygun süreçlerin ve ortamların hazırlanması gerekir. Eleştirel düşünmenin öğretim adımlarının neler olduğu ve gelişmesinin önündeki engellerin fark edilmesi eğitim açısından önem taşımaktadır. Eleştirel düşünenler gerçeğe ve güçlü akıl yürütmeye tutkundurlar. Eleştirel düşünemeyen kişiler, kendilerini ve öğrendiklerini yenileme gereksinimini duymazlar. Eleştirel düşünmek, sadece var olan durumu eleştirip öylece bırakmak değil; çözümleri, alternatişeri ortaya koymak, örneklemektir.Eleştirel düşünme becerilerini kazanmış bir öğrenci ile, hiç edinmemiş ya da sınırlı düzeyde edinebilmiş öğrencilerin, bilgi içeriğine, örgütlenmesine, olaylara, kendisine bakışı ve değerlendirme biçimleri arasında önemli farklılıklar vardır. Eleştirel düşünme becerilerini kazanmış ve kendi öğrenme işlemleri üzerinde sorumluluk alabilen öğrenciler sonuç olarak daha etkili bir biçimde düşünüp öğreneceklerdir. Eğitim kurumlarında, düşünme becerileri ve eleştirel düşünmeyle ilgili seminerler verilerek öğretmenler ve eğitim sorumluluğu taşıyanlar aydınlatılmalıdır. Bu çalışmanın amacı eleştirel düşünmenin önemli bir eğitim değerine dönüşmesine yol açan tekno-kültürel değişimi irdelemek, bu konuya literatür çerçevesinde bir bakış açısı getirmektir.

Anahtar Kelimeler:

Değer, Eğitimde Program Geliştirme, Düşünme, Eleştirel Düşünme

Critical Thinking as an Educational Value

In the 21st century, societies expect, in order for people to attain the information or knowledge necessary to them, that people will gain fundamental skills and transfer and share knowledge in a lifelong learning process. Therefore, thinking, in particular critical thinking, is an important educational value. Critical thinking is the ability to think about thinking. It is not easy to be a critical thinker. To be so requires time and effort. The teaching of critical thinking requires the preparation of appropriate processes and learning environments. It is important that the steps of critical thinking be recognized and that one is aware of the obstacles involved in teaching critical thinking. Critical thinkers are addicted to the truth and logical reasoning. Non-critical thinkers do not need to involve themselves in self-examinations. Critical thinking is not critizing the situation, it is also the development of new methods of problem solving and creating alternatives. Individuals who possess critical thinking skills are different from those who do not possess such skills in terms of content and organization of knowledge, and perception of self. Such thinking requires appropriate processes and circumstances. Students who possess critical thinking skills and who carry the responsibility of their learning, think more effectively and learn more efficiently. Teachers, and those interested in education, need to be aware of critical thinking and critical thinking sk›lls in schools and other educational institutions. The purpose of this research is to examine the techno-cultural changes which help critical thinking change into educational values.

Keywords:

Values, Curriculum Development in Education, Thinking, Critical Thinking,

PDF

___

Bakioğlu, A., & Hesapçıoğlu, M. (1997). Düflünmeyi öğretmekte öğretmen ve okul yöneticisinin rolü: düşünmek. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 49-75.

Beyer, K. (1991). Barry teaching thinking skills: a handbook for elementary school teachers. Boston, USA: Allyn and Bacon.

Bloom, B. (1979). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (Çev. D. A. Özçelik). Ankara: MEB.

Browne, M. N. (2000). Distinguishing features of critical thinking classrooms. Teaching in Higher Education, 5 (3), 301-310.

Costa, L. A., & Lower, F. L. (1989). Techniques for teaching thinking. Pacific Grove: Midwest Publications.

Cüceloğlu, D. (1994). İyi düşün doğru karar ver (5.Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.

Demirel, Ö. (1999). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Drucker, P. F. (1994). Kapitalist ötesi toplum (Çev. B. Çorakçı). İstanbul: İnkılâp Yayınları.

Ennis, H. R. (1986). A taxonomy of critical thinking skills: Theory and practice. New York, USA: Freeman.

Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking. Journal of Educational Media. Vol. 24, issue 1, 43, 12.

Gega, P. C. (1986). Science in elementary education. Canada: John Wiley & Sons, inc.

Gibson, C. (1998). Teaching stratejies (Orlich Harder Collection: A Guide To Better Instruction). Fifth Edition, USA 306-315.

Hannel, G. I. & Hannel, L. ( 1998). 7 steps to teach critical thinking. Education Digest, September, 1-5.

Kazancı, O. (1979). Lise fen programlarının eleştirici düşünme gücünün gelişmesindeki rolü. Yayımlanmamış doçentlik tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Leming, S. J. (1998). Some critical thoughts about the teaching of critical thinking. Social Studies, Vol 89, issue 2, 61-67.

Lipman, M. (1988). Critical thinking–what can it be? Educational Leadership, September, 38-43.

Main, J., & Eggen, P. (1990). Devoloping critical thinking through science. Critical Thinking Press & Software, Pacific Grove: Midwest Publications.

Norris, P. S. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership, 42, 8, 40-45.

Onosko, J. J. (1991). Barriers to the promotion of higher-order thinking. Theory and Research in Higher Education, 19, 4, 341-366.

Özden, Y. (2000). Öğrenme ve öğretme. Ankara: PegemA Yayınları.

Paul, R. A., Binker, J. A., Jensen, K., & Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook: 4th- 6th grades a guide for remodelling lesson plans in language arts, social studies & science. Rohnert Park, CA: Foundation for Critical Thinking Sonoma State University.

Paul, W. R. (1984). Critical thinking: fundamental to education for a free society. Educational Leadership, 1, (42), 5-14.

Sezal, İ. (2001). Eğitimin dünü, bugünü, yarını: Bir düşünce egzersizi. Bilgi Toplum Dergisi-BT. 3, 9-15.

Şahinel, S. (2001). Eleştirel düşünme becerileri ile tümleşik dil becerilerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Toffler, A. (1992). Yeni güçler yeni şoklar (Çev. B. Çorakçı). İstanbul: Altın Kitaplar.

Victor, E., & Kellough, R. D. (1997). Science for the elemantary and middle school. New Jersey: Prientice Hal Inc.

Vygotsky, L. S. (1986). Thought and language. Cambridge: Harvard University Pres.