TÜP BEBEK TEDAVİSİ ALMIŞ KADINLARIN DİNÎ BAŞA ÇIKMA SÜREÇLERİ VE DİNÎ YAŞANTILARI ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmanın temel amacı, kadınların tüp bebek tedavisi sürecinde yaşadıkları zorluklarda dinî başa çıkma sürecini ve kullandıkları dinî başa çıkma yöntemlerini ortaya çıkarmaktır. Ayrıca makale, bu süreçte kadınların dinî/manevî eğilimlerini, yaşantılarını ve Allah tasavvurlarının da bundan etkilenip etkilenmediğini de konu edinmektedir. Nitel bir araştırmayı içeren makalede veriler, mülakat yöntemine uygun olarak, yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Amaçlı örneklem modellerinden kartopu yöntemi ve buna ilaveten üç kez tüp bebek tedavisi görmüş olma şartı eklenerek ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Buna göre örneklem, İstanbul’da yaşayan on iki kadından oluşmuştur. Araştırma bulgularına göre, tüp bebek tedavisi gören kadınlar, yaşadıkları durumu Allah’ın bir imtihanı olarak görmektedir ve hem olumlu hem de olumsuz dinî başa çıkma etkinliklerini kullanmaktadırlar. Bu süreçte dua etme ve namaz kılma sıklıklarının ve hayatı sorgulamaya dair anlam arayışlarının arttığı, olumlu dinî başa çıkma kullananların Allah tasavvurlarında “merhamet” ismini öne çıkarırken, olumsuz dinî başa çıkma içerisinde olanların daha çok “kudret/güç” tasavvurunu öne çıkardıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Tüp Bebek Tedavisi, Popüler Dindarlık, Şükür, Dua, Kader

A Qualitative Study On the Process of Religious Life and Religious Coping of the Women Who Had IVF Treatment

The aim of study is to find out the women’s process of religious coping and activities for handling with difficulties in IVF treatment. The subject of article which includes a qualitative study on women under IVF treatment is religious/spiritual life of the women in this process and if their God imagination is affected by this or not. The data has been collected via interview method through half-structured form. Criterion sampling method is used with the snowball method from the models of oriented sample additional to the condition of IVF treatment for 3 times. The sample consists of 12 women in Istanbul. According to the findings, it is seen that the women who had IVF treatment to have a baby, see this situation as a test by God, and they use the positive and negative activities of religious coping. It is seen that frequency of prayers and salah and search for meaning to question the life increase. While the ones who use positive religious coping put forward the name of “Mercy” for imagination of God, the ones who are in negative religious coping put forward “Strenght/Power” concept.

Keywords:

IVF Treatment, Popular Religiosity, Gratitude, Prayer, Predestination,

PDF

___

Aydın, A. R., “İnanma İhtiyacı ve Dinî Ritüellerin Psikolojik Değeri”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2009, IX (3), ss.87-‐‑99.
Aktürk, F. S., Türk toplumunun yardımcı üreme tekniklerine bakışı, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyon, 2006.
Andrews, S. L., Psychological effects of spiritually integrated therapy for infer-‐‑ tile women, (Unpublished doctoral dissertation), Bırmıngham/Alabama. 2013, Erişim Tarihi: 11.02. 2016. http://www.mhsl.uab.edu/dt/2015r/Andrews_uab_0005D_11012.pdf.
Armaner, N., Din psikolojisine giriş I, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1980.
Arslan, M. Türk popüler dindarlığı (Çorum Örneği), Dem Yayınları, İstan-‐‑ bul, 2004.
Aşcı, Ö., Beji, N. K, “İnfertilite danışmanlığı”, İ.Ü.F.N. Hem. Dergi, 2012, 20(2), ss. 154-‐‑159.
Ayten, A., Tanrı’ya sığınmak-‐‑ dinî başa çıkma üzerine psiko-‐‑sosyal bir araştırma-‐‑, İz Yayıncılık, İstanbul, 2010.
Ayten, A., Göcen, G., Sevinç, K., Öztürk, E. E. “Dinî başa çıkma, şükür ve hayat memnuniyeti ilişkisi”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2012, 12(2), ss. 45-‐‑79.
Bahadır, A., İnsanın anlam arayışı ve din, İnsan Yayınları, İstanbul, 2002.
Cirhinlioğlu, F. G. ve Ok, Ü. (2010). “İnanç ve dünya görüşü biçimleri ile intihara yönelik tutum, depresyon ve yaşam doyumu arasındaki ilişkiler”. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 1-‐‑ 8.
Cousineau, T. M., Domar, A. D. “Pyschological impact of infertility”. Best Practice and Research Clinical Obstetrics and Gynaecology, 2007, 21(2), 293-‐‑308.
Demir, Ö. (2012) “İnsanın çocukla ve çocuksuz imtihanı: Tüp Bebek”, İn-‐‑ san ve Hayat Dergisi, http://insanvehayat.com/insanin-‐‑cocukla-‐‑ve-‐‑cocuksuz-‐‑ imtihani-‐‑tup-‐‑bebek/ErişimTarihi:05.02.2016.
Domar, A. D., Penzias, A., Dusak, J. A., Magna, A., Merari, D., Nielsen, B., Paul, D., “The stress and distress of infertility: Does religion help women cope?, Sexuality, Reproduction”, Menopause, 2005, 3(2), 45-‐‑51.
Döndüren, H. Delilleriyle Aile İlmihali, Altınoluk Yay., İstanbul, 1995.
Ekşi, A., “İslam hukuku açısından doğum öncesi cinsiyet seçimi”, İstan-‐‑ bul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 2013, ss.85-‐‑118.
Ekşi, H., Başaçıkma, Dînî Başaçıkma ve Ruh Sağlığı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Bursa, 2001.
Fido, A., Zahid, M. A., “Coping with infertility among Kuwaiti women: Cultural perspectives”, International Journal of Social Psychiatry, 2004, 50(4),294– 300.
Greila, A., McQuillanb, J., Benjaminsc, M., Johnsond, D. R., Johnsond, K. M., Heinz, C. R., “Specifying the effects of religion on medical helpseeking: The case of infertility”, Social Science and Medicine, 2010, 71(4), 734–742.
G. Göcen, Pozitif psikolojiden din psikolojisine köprü: Şükür, Dem Yayınları, İstanbul, 2012.
Hürriyet Gazetesi, (25.11.2015),http://www.hurriyetaile.com/bebek/yeni-‐‑ dogan/turkiyenin-‐‑ilk-‐‑tup-‐‑bebegi-‐‑anne oldu_20434.html)
Karaca, F. “Kader Algısı-‐‑Ruh Sağlığı İlişkisi Üzerine Empirik Bir Araştırma (Farklı Kader Algılarının Psikoterapik Değeri Üzerine)”, İslami Araştırmalar Dergisi, 2006, 19(3), 479-‐‑489.
Karaman, H., Çağrıcı, M.; Dönmez, İ. K.; Gümüş, S., Kur’an Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir, I-‐‑V, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2003-‐‑2004.
Kavlak, O., Saruhan, A. “İnfertil kadınlarda yalnızlık düzeyi ve bunu et-‐‑ kileyen faktörlerin incelenmesi”, Ege Tıp Dergisi, 2002, 41 (4), 229-‐‑232.
Kayıklık, H., “Psikolojik Açıdan İnanç, İman ve Şüphe”, AÜİFD, 2005, XLVI, sayı I, ss. 133-‐‑155.
Kendall, J., “Psychosocial effects of infertility”. Practice Nursing, 2008, 19(2), 91-‐‑ 93.
Keskin, G, Gümüş, A. B., “İnfertilite: Umutsuzluk perspektifinden bir inceleme”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2014, 5(1), 9-‐‑16.
Kılıç, S., “Çocuk sahibi olmak için dinsel-‐‑sihirsel bir uygulama: Irk atma ocağı (Takmak Köyü-‐‑Elif İskeçe Örneği)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 2012, 63, 297-‐‑310.
Kırca, N., Pasinlioğlu, T. “İnfertilite tedavisinde karşılaşılan psikososyal sorunlar”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2013, 5(2), 162-‐‑178.
Koçyiğit, O. T., “İnfertilite ve sosyo-‐‑kültürel etkileri”, İnsan Bilimleri Der-‐‑ gisi, 2012, 1(1), 27-‐‑37.
Köse, A, Küçükcan T., Doğal âfetler ve din marmara depremi üzerine psiko-‐‑ sosyolojik bir inceleme, İSAM Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara, 2000.
Köse, A., Ayten, A. “Bâtıl inanç ve davranışlar üzerine psiko-‐‑sosyolojik bir analiz”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2009, IX, sayı: 3, ss.45-‐‑ 70.
Köse, A., Ayten, A., Türbeler popüler dindarlığın durakları, Timaş Yay., İs-‐‑ tanbul, 2010.
Kress, A. An exploration of spirituality among women experiencing infertility. (Unpublished doctoral dissertation). California School of Professional Psycho-‐‑ logy at Alliant International University. San Diego, 2005.
N. Kula, Deprem ve dinî başa çıkma, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, 1, 234-‐‑255.
Mahajan, N. N., Turnbull, D. A., Davies, M. J., Jindal, U. N., Briggs, N. E., & Taplin, J. E., “Adjustment to infertility: The role of intrapersonal and interper-‐‑ sonal resources/vulnerabilities”. Human Reproduction, 24(4), 2009, ss.906-‐‑912.
Mehmedoğlu, A. U., Tanrı’yı tasavvur etmek, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2011.
Miller l. “Health care clinicians'ʹ compliance with conducting spiritual as-‐‑ sessments and providing spiritual care to infertile women”, Unpublished docto-‐‑ ral dissertation Walden University, 2015.
Obeidat, H. M., Hamlan, A. M., Callister, L. C., Missing motherhood: Jordanian women’s experiences with infertility, Advances in Psychiatry, 2014, 1-‐‑7.
Oltuluoğlu, H., Günay U. Aylaz, R. (2014), “İnfertil çiftlerin duygu du-‐‑ rumları: Niteliksel bir çalışma”, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 23, 92-‐‑ 98.
Ok, Ü.,“Dinî Düşüncede Yaşanan Stresin (Şüphe, Uyumsuzluk, Çelişki v.b.) Boyutları”, Dinî Araştırmalar Dergisi, 2005, 8(22), ss.11-‐‑40.
Özakpınar, Y., İnsan inanan bir varlık, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1999.
Pargament, K. I., “Tanrım Bana Yardım Et: Başa Çıkmanın Teorik Çatısına Doğru”, Çev. A. Albayrak, Tabula-‐‑Rasa, 3 (9), 2003, 207-‐‑238.
Pargament, K. I., “Acı ve tatlı: dindarlığın bedelleri ve faydaları üzerine bir değerlendirme”, Çev. A.U. Mehmedoğlu, ÇÜİFD, 5(1), 2005, 279-‐‑313.
Pargament, K. I., Is religion good for your health?, 2008, Erişim tari-‐‑ hi:10.02.2016 http://site.heritage.org/Research/Features/Religion/Docs/Pargament_HeritagePa per.pdf
Pargament, K. I., Koenig, H., Perez, L. M., “The many methods of religi-‐‑ ous coping: Development and initial validation of the RCOPE”, Journal of Clini-‐‑ cal Psychology, 2000, 56, s.519-‐‑543.
Pargament, K. I., Feuille M., Burdzy, D., The Brief RCOPE: Current psychometric status of a short measure of religious coping, Religions, 2, 2011, 51-‐‑ 76.
Peker, H., Din psikolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2003.
Roudsari, R. L., Allan, H. T., Smith, P.A. “Looking at infertility through the lens of religion and spirituality: A review of the literature”. Human Fertility, 2007, 10(3), 141-‐‑149.
Roudsari L. R, Allan, H. T., “Women’s experiences and preferences in re-‐‑ lation to ınfertility counselling: A multifaith dialogue”. International Journal of Fertility and Sterility, 2011, 5(3),158-‐‑167.
Roudsari, R. L., Allan, H. T., & Smith, P. A. “A qualitative inquiry into the mediating role of religion and spirituality in adjusting marital relationships of infertile women”. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 2013, 1(1), 33-‐‑ 41.
Ryan, M. A. “Faith and infertility. christian reflection: A series in faith and ethics”, Cloning, 2005, 65-‐‑74. http://www.baylor.edu/ifl/christianreflection/CloningStudyGuide5.pdf, Erişim tarihi: 11.02.2016.
Şahin, A. “Din Kaynaklı Stres Üzerine Bir Araştırma”, S.Ü. İlahiyat Fakül-‐‑ tesi Dergisi, 2006, 21, ss 147-‐‑180.
Şen, B., İstanbul müftülüğü aile irşat ve rehberlik bürosuna sorulan sorular ışığında İstanbul’da aile hayatının sosyolojik analizi, (Yüksek Lisans Te-‐‑ zi),U.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2010.
Şentürk, H., İbadet psikolojisi, İz Yayıncılık, İstanbul, 2002.
Topuz, İ., Dinî gelişim seviyeleriyle dinî başa çıkma tutumları arasındaki ilişki üzerine bir araştırma, (Basılmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2003.
Turan, G. A., Gur, E. B. “Breast cancer and infertility”, Archives Medical Review Journal, 2015, 24(3), 317-‐‑323.
Vergote, A., Din inanç ve inançsızlık. Çev. Veysel Uysal, Marmara Üniver-‐‑ sitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 1999.
Yalçın, H., “Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin gele-‐‑ neksel uygulamalar (Karaman örneği)”, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2012, 55, 19-‐‑31.
Yaparel, R. (1987), Yirmi Kırk Yaş Arası Kişilerde Dinî Hayat ile Psiko-‐‑ Sosyal Uyum Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yapıcı, A., Ruh sağlığı ve din, psiko-‐‑sosyal uyum ve dindarlık, Karahan Kita-‐‑ bevi, Adana, 2007.
Yapıcı, A. “Allah ve Kutsal Kavramlarının Çağrıştırdıkları Anlamlara Sosyo-‐‑Psikolojik Bir Bakış: Çukurova Üniversitesi Örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 2004. 2 (7-‐‑8), ss. 169-‐‑206.
Yeşilyurt, T. “Seküler dünyada iman toplulukları, modern insan için imanın anlamı”, İslâmiyat Dergisi, 2001, 4(3), ss.119-‐‑132.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seç-‐‑ kin Yayınları, Ankara, 2011.
Yılmaz, T., Oskay, Ü. Y., İnfertilite stresi ile başa çıkma yöntemleri ve hemşi-‐‑ relik yaklaşımları, HSP 2015, 2(1), 100-‐‑112.