Yazın Çevirisinde Hitap Biçimlerinin İngilizceden Türkçeye Çevirisinin Dilbilimsel Açıdan İncelenmesi

Hitap şekilleri ve hitap adılları toplumları ve toplumsal normları düzenlemede önemli rol oynarlar. Çevirmen, İngilizceden Türkçeye ikinci tekil şahıs ‘you’ adılını çevirirken erek dilde bulunan sen (T) ve siz (V) adılı arasında bir seçim yapmak zorundadır. Bu makalede çevirmenin seçimleri ve bunların olası toplumdilbilimsel açıklamaları, Louisa May Alcott’un Little Women adlı romanından ve Türkçeye Müzehher VA-NU tarafından Küçük Kadınlar adıyla çevirisinden örneklerle incelenmiştir. Romandaki ve çevirisindeki kişilerin birbirlerine hitap şekilleri karşılaştırmalı ve betimleyici bir yöntem aracılığıyla irdelenmiştir. Veri bütüncesi incelenirken sorulan sorular şu şekildedir: a) Aile bireyleri birbirlerine nasıl hitap etmektedir? b) Tanıdıklar birbirine nasıl hitap etmektedir? c) Yabancılar birbirine nasıl hitap etmektedir? İlk iki kategori i-yakın ii- uzak olarak da tekrar ikiye bölünmüştür. Çalışma, dilbilimin betimleyici ve açıklayıcı inceleme yöntemlerini kullanarak yazın çevirisi sırasında çevirmenin seçimlerine yol gösteren normları daha iyi anlamaya çalışmayı amaçlamaktadır. Kaynak metinde ‘you” adılının veya herhangi bir hitap şeklinin kullanıldığı durumlarda çevirmenin seçimlerini nasıl yaptığı ve bu seçimleri etkileyen unsurlar ortaya konmaya çalışılmaktadır. Sonuç olarak, çalışmanın şu konuları aydınlattığı söylenebilir; T/V (sen/siz) adıllarının seçiminde toplumdilbilimsel kategorilerin etkileri; T/V (sen/siz) adıllarının seçiminde kişilerin arasındaki ilişkilerin etkileri; İngilizcede kullanılan hitap şekilleri, bunların Türkçeye çevirileri ve T/V (sen/siz) adıllarının seçiminde etkileridir.

Anahtar Kelimeler:

hitap adılları, hitap biçimleri, güç, dayanışma, çevirmen seçimleri

A Linguistic Analysis of the Literary Translation of Address Forms from English into Turkish

Address terms and address pronouns (T and V forms) play an important role in the organization of societies and social norms. While translating (the pronoun ‘you’) from English into Turkish the translator has to make a choice between the two alternatives (sen (T)-siz (V)) available in the target language. In this paper the choices of the translator as well as the possible sociolinguistic explanations are dealt with through examples taken from the novel Little Women by Louisa May Alcott and its translation into Turkish, Küçük Kadınlar by Müzehher VA-NU. A comparative and descriptive analysis is carried out taking into consideration how the characters address each other throughout the novel and in the translated work. The questions to be asked in terms of the corpus of data are as follows: a) How do family members address each other? b) How do general acquaintances address each other? c) How do strangers address each other? The first two categories are subdivided as i-close ii-distant. The study aims to provide a better understanding of the norms guiding the translator in the formulation of choices in the process of literary translation using linguistic descriptive and explanatory analysis methods. How the translator makes a choice between two alternatives each time “you” or one of the address terms occur in the source text and the factors affecting the choices are the questions to be answered. As a conclusion, it may be stated that the study served to shed light upon the following; effects of sociolinguistic categories in the choice of T/V forms; effect of relationships between the characters in the choice of T/V forms; the address terms used in English and their translations into Turkish and the effect of these in the choices of T/V forms.

Keywords:

address pronouns, address terms, power, solidarity, translator's choices,

PDF

___

Alcott, L. M. (1994). Little women. Oxford- New York: Oxford University Press.
Assis Rosa, A. (2000). The negotiation of literary dialogue in translation: Forms of address in Robinson Crusoe Translated into Portuguese. Target, 12(1), 31-62.
Balpınar, Z. (1996). The use of pronouns of power and solidarity in Turkish. Dilbilim Araştırmaları, 287-294.
Bayraktaroğlu A. & Sifianou M. (2001). Linguistic politeness across boundaries: The case of Greek and Turkish. Amsterdam: John Benjamins Publishing.
Brown, R., Gilman, A. (1960). The pronouns of power and solidarity. In T. A. Sebeok (Ed.). Style in language (pp. 252-275). Cambridge: M.I.T. Press.
Dinçkan, Y. (2004). The linguistic analysis of T and V forms: Describing the systematicity of the interpretations of the translators in translating address terms from English into Turkish. (Unpublished doctoral dissertation), Hacettepe University Institute of Social Sciences, Ankara.
Ervin-Tripp, S. (1979). Sociolinguistics rules of address. In J. Pride and J. Holmes (Eds.). Sociolinguistics: Selected reading (pp. 225-240). England: Penguin Books.
Eğit, Y. (1992). Günümüz Türkçesinde hitap biçimleri. In A. Konrat (Ed.). Proceedings of the 6th International Conference on Turkish Linguistics (pp. 27-38). Eskişehir: Anadolu University.
Fasold, R. (1990). The sociolinguistics of language. Oxford: Blackwell Publishers.
Friedrich, P. (1971). Structural implications of Russian pronominal usage. In W. Bright (Ed.). Sociolinguistics: Proceedings of the UCLA Sociolinguistics Conference (pp. 270-300). The Hague Paris: Mouton and Co.
Hudson, R.A. (1993). Sociolinguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
König, G. (1990). Türkçe’de sen/siz adıllarının ikinci tekil şahıs için kullanımına toplumbilimsel bir yaklaşım. In A. S. Özsoy and H. Sebüktekin (Eds.). IV. Dilbilim Sempozyumu Bildirileri (pp. 175-184). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Levshina, N. (2017). A Multivariate study of T/V forms in European language based on a parallel corpus of film subtitles”. Research in Language, 2(15), 153-172.
Lyons, J. (1981). Language and linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Özcan, F. H. (2016). Choice of address terms in conversational settings. International Journal of Human Sciences, 13(1), 982-1002.
Saxton, M. (1995). A modern biography. Canada: Harper Collins Canada Ltd.
Schӓffner, C. & Adab B. (2001). The idea of the hybrid text in translation: Contact as conflict. Across Languages and Cultures, 2, 167-180.
Upton, C. & Widdowson, J.D.A. (2006). An atlas of English dialects: Region and dialect. Oxon: Routledge.
Wardhaugh, R. (1990). An introduction to sociolinguistics. Oxford: Basil Blackwell Ltd.
Warren, J. (2006). Address pronouns in French: Variation within and outside the workplace. Australian Review of Applied Linguistics, 29(2), 16.1–16.17.