201160

Mensur Bir Maktel-i Hüseyin: Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf'atın "Vak'a-i Dil-sûz-ı Kerbalâ"sı

Öz İslam tarihinin en üzücü olaylarının başında gelen Kerbelâ, kültür ve edebiyatlara da aks etmiş, Arap, Fars ve Türk sahası edebiyatlarında “maktel” adı verilen bir edebî türün teşkil etmesine sebep olmuştur. Edebiyatımızda muhtevası maktel-i Hüseyin olan ekseriyeti manzum ve mensur pek çok eser kaleme alınmıştır. Maktel-i Hüseyin’lerin edebî cihetinin yanında tarihî vesika özelliği de vardır. Bu makalede, tarihî vesika yönü ağır basan, Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at adında bir öğretmenin yazdığı Hazret-i Hüseyin ve Vak‘a-i Dil-Sûz-ı Kerbelâ adlı 22 sayfalık mensur bir Maktel-i Hüseyin’in tanıtımı ve transkripsiyonlu aktarımı yapılacaktır. Eser, 1326 [1910-1911] senesinde İstanbul’da basılmıştır. Eserin bir sene sonra Şehâdet-i Hüseyn İbn-i ‘Alî adıyla muharrir ismi İbrâhîm Vâsıf şeklinde ikinci baskısı yapılmış ve kaynaklarda iki farklı kitap olarak algılanmıştır. Kanaatimizce bir intihal olayından ziyade yazarın adının sehven yanlış yazılması söz konusudur. Bu çalışmayla mensur bir maktel-i Hüseyin metninin literatürde yerini alması ve pek çok eser vermesine rağmen kaynaklarda adı zikredilmeyen Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf’at’a dikkat çekilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Hüseyin, Yezid, İbrâhîm Rıf’at, Kerbelâ, Maktel

PDF

___

Arslan, Mehmet. - Aksoyak, İsmail Hakkı. “Gelibolu Âlî'nin Kerbela Mersiyelerini Muhtevi Bir Risalesi: Subhatü'l-Abdâl”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 2, (1996): 49-67.

Arslan, Mehmet. - Erdoğan, Mehtap. Kerbelâ Mersiyeleri, Ankara: Grafiker Yayınları, 2009.

Aydın, Haluk. “Remzî'nin Kerbelâ Mersiyesi”, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13, (2017): 239-254.

Azizova, Elnure. Kerbela Vak’ası, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2001.

Çağlayan, Bünyamin. Kerbelâ Mersiyeleri, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, 1997.

Erdoğan, Mehtap. “Sivaslı Şair Ali Şadi ve Kerbelâ Mersiyelerini İhtiva Eden Sirişk-i Matem Adlı Eseri”, Adıyaman Üni. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, (2009): 54-72.

Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at. Hazret-i Alî (r.a.) Cemel Vak‘ası, İstanbul, 1327 .

Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at. Hazret-i Alî ve Mu‘âviye Sıffın Vak‘ası, İstanbul, 1326;.

Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at. Hazret-i Hüseyin (r.a.) ve Vak‘a-i Dil-Sûz-ı Kerbelâ, İstanbul, 1326.

Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at. Meşâhîr-i Ashâb-ı Güzîn ve Terâcim-i Ahvâl-ı Fukahâ, İstanbul, 1324.

Kaya, Bilge. “Muharrem Ayı ve Kerbelâ Mersiyeleri”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 33, (2005): 501-519.

Kazan, Şevkiye. “Üsküdarlı Osman Şems Efendi ve Kerbelâ Mersiyesi”, (II. Üsküdar Sempozyumu, Üsküdar Belediyesi, İstanbul, 2004)

Köksal, Mustafa Asım. Hazreti Hüseyin ve Kerbelâ Faciası, İstanbul: Karaca Yayınevi, 2008.

Külekçi, Cahit, “Hilmî-zâde İbrâhîm Rıfat’ın Sa’d B. Ebî Vakkas İsimli Risâlesi”, Hikmet Yurdu, 10/10, (2017): 253-275.

Öz, Mustafa. “Kerbelâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 25: 271-272. Ankara: TDV Yayınları.

Şimşek, Selami. “Bandırmalı Şeyh Yûsuf Nizâmeddin Efendi (ö. 1165/1752) ve Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ’sı”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 30, (2006): 65-81

Toprak, Seydi Vakkas. “Tarih-i İslâm’dan Parlak Bir Sahife: Alparslan”, (Malazgirt Meydan Muharebesi ve Sultan Alparslan Uluslararası Sempozyumu, Basılmamış Bildiri Metni, 26-28 Nisan, Muş, 2018)

Türkoğlu, Serkan. “Türk Edebiyatında Maktel-i Hüseyinler ve Bekâî’nin Kitâb-ı Kerbelâ Mesnevisi”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 58, (2017): 107-128.

Yıldız, Alim. (Ed.) Çeşitli Yönleriyle Kerbela 3 Cilt, Sivas, 2010.