Doğu-İslam Dünyasında Ailenin Sosyo-politik Temelleri ve Sosyolojik Dönüşümü Üzerine

Öz Öz.Aile gerçeği bidayetten günümüze çeşitli mahiyet ve formlarda insanlık için önemli bir olgu olarak varlığını sürdürmektedir. Aile olgusunu tamamen reddeden, yok edilmesi gerektiğini iddia eden kimi teorik yaklaşımlar ve kimi kısa süreli tecrübeler ifade edilse de bu ailenin hayatımızdan tamamen çıkarılmasına yol açmadı. Bununla birlikte başta Batı olmak üzere modern dönem ve sonrası için (Qu-post dönem) ailenin büyük bir krize girdiği gerçeği de yadsınamaz. Nitekim kimi yaklaşımlara göre ailenin bu krizinin temelinde gerçekte insanlığın bütünüyle yaşadığı krizlerin rolü büyüktür. Buna karşılık ailenin son derece önemli olduğunu belirten ve de pratikte de bunu destekleyen birçok yeni yaklaşım ve uygulamanın olduğunu görmek mümkündür. Kimi yaklaşımlara göre ise insanlığın yaşadığı krizleri aşmanın başlıca yollarından birisi de ailenin sağlıklı bir biçimde yeniden tesis edilmesidir. Bu vesileyle birçok sivil toplum oluşumunun ve resmi müesseselerin gerek kurumsal düzeyde gerekse başka tür bağlamlarda ailenin korunması ve geliştirilmesi için çok yönlü arayışlar içinde olduğu gözlenmektedir. Bu çalışma ile özelde ailenin içinde olduğu krizi ve genelde ise insanı sarmalamış büyük krizleri medeniyetimizin imkânlarını yeniden değerlendirmeye alarak çeşitli tespit ve önerilerde bulunması hedeflenmiştir. Çünkü günümüzde gerek ailenin krizinin gerekse insanlığın krizlerinin büyük ölçüde Batı merkezci bir dünyanın oluşturduğu sorunlardan kaynaklandığı iddia edilebilir. Elbette bu Batı-dışı toplumların krizde olmadığı anlamına gelmez. Ancak sorun şu ki; Batı-dışı toplumların tüm krizlerini yine Batı merkezci yaklaşımlarla çözme gayretinde oldukları da bir gerçektir. Bunun dışında ise genelde sistemli olmayan kimi romantik diskurların göze çarptığı, ancak bunların da sistemli ve manidar alternatiflerle teklife dönüşmesi bakımından son derece zayıf oldukları çok açıktır. Oysaki medeniyetimizin tecrübe ve meta-epistemolojisinde çok daha fazla imkânların olduğunu söylemek mümkündür. Bu bağlamda bu çalışma aileye dair teori, mefhum ve olgu analizlerine dayanmakla birlikte, yeniden teorize etme imkanlarından da faydalanılarak karşılaştırmalı, sistemli ve yeniden sistemleştirici bir yöntem arayışı benimsenmiştir. Anahtar Kelimeler: Aile Çalışmaları, Değişim Sosyolojisi, Doğu-İslam Medeniyeti, Kriz.On The Socio-Political Foundations and Sociological Transformation of the Family in the East-Islamic WorldThe fact of the family continues to exist as an important phenomenon for humanity in various forms. Although there were some theoretical approaches that completely rejected the family phenomenon, some short-lived experiences showed that the family had been destroyed, but this did not lead to the complete removal family from our lives. There are some crises about family institution. Indeed, according to some approaches, the crises experienced by humanity are in fact the basis of the crisis of the family. On the other hand, it is possible to see many new approaches to get rid of these crises that show that the family is extremely important and supports it in practice. According to some approaches, one of the main ways to overcome the crisis of humanity is the healthy reconstruction of the family. On this occasion, it is seen that many civil society and official institutions are in a multifaceted search for the protection and development of the family in both institutional and other contexts. In this study, the possibilities of Eastern Islamic civilization and especially the crises experienced by the family are discussed in this context.Keywords: Family Studies, Change Sociology, East-Islamic Civilization, Crisis Sociology.

Anahtar Kelimeler:

Family Studies, Change Sociology, East-Islamic Civilization

PDF

___

Ali, Shaheen S. An Introduction to Islamic Family Law, London: UK Centre for Legal Education, 2010. Altun, F. Modernleşme Kuramı ve Gelişme Sorunu, İstanbul: Divan Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, 2000. Canatan, K – Yıldırım, E. Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Yayınları, 2011. Çetin, Ensar. Gündelik Hayata Sosyolojik Bakmak, Ankara: Siyasal Kitapevi, 2017. Dağ, Ahmet. Transhümanizm (İnsanın ve Dünyanın Dönüşümü), Ankara: Elis Yayınları, 2018. E. Ali Kınalızade. Devlet ve Aile Ahlakı, İstanbul: Hiperlink Yayınları, 2010. Engels, F. The Origin of the Family, Private Property and the State, Published by Resistance Books, 23 , Australia: Abercrombie St, Chippendale NSW 2008, 2004. Erdoğan, Türkan. Ailede Cinsiyet Sosyalizasyonunu Etkileyen Faktörlerin Araştırılması: Denizli Örneği, Denizli: Denizli Üniversitesi (PAUBAP), 2012. Erdoğan, Türkan. Nancy Chodorow’un Düşüncesinde Toplumsal Cinsiyet Organizasyonunun Merkezi Unsuru Olarak Annelik, Aile ve Toplum Yıl: 10 Cilt: 4 Sayı: 14, 2008. Fathi, M. “Becoming a Woman Doctor in Iran: The Formation of Classed and Gendered Selves”, ISSN: 0954-0253 (Print) 1360-0516, (2018). Erişim: 18 Haziran 2019. http://www.tandfonline.com/loi/cgee20 Güneş, H. H. Kudüs Mağribe Mahallesi, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2017. Healy, L. “Capitalism and the Transforming Family Unit: A Marxist Analysis, Socheolas”, Limerick Student Journal of Sociology. Vol. 2(1), (2009). Horkheimer, M. and Adorno, Theodor W. The Culture Industry: Enlightenment as Mass Deception, Erişim: 18 Haziran 2019. https://analepsis.files.wordpress.com/2015/01/cultureindustry.pdf Lieberman, D. “The family of fundamental social categories includes kinship: Evidence from the memory confusion paradigm”, European Journal of Social Psychology Eur. J. Soc. Psychol. 38, (2008). 998–1012. Mahmood, A. “Relevance of Marxist Philosophy to the Family Structure and Working Women Phenomena in Pakistan”, International Journal of Humanities and Social Science, Vol. 1 No. 10. (2011). Nas, Fethi. Ortadoğu'da Göç Dinamikleri, Ankara: Gece Yayınları, 2017. Noyan, S. “Madam Bovary Ve Araba Sevdası Romanlarında Romantik Edebiyatın Eleştirisi”, DOI: 10.7816/idil-05-27-01 İdil, 2016, Cilt 5, Sayı 27, Volume 5, Issue 27, (2016). Orthner, Dennis K. The Resilience and Strengths of Low‐Income Families, (2006). Erişim: 18 Haziran 2019. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.0022-2445.2004.00006.x Özkan, A. ve Hira İ. “Dijital Medya ve Sosyalleşme: 6 -12 Yaş Çocukların sosyalleşmesine Dair Ebeveyn Görüşleri (İstanbul Örneği)”, Kesit Akademi Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 9, 2017, (Eylül 2017). s. 245-270. Öztürk, Ali. Kriz Sosyolojisi, İstanbul: Doğu Kitapevi, 2011. Öztürk, Ali. “İmge ve Hak: Batı ve Batı-dışılık Bağlamında Marjinalize Edilen İnsan Hakları Paradigmasının İmgesel Çerçevesi”, Sosyologca Dergisi, Sayı: 3. (2012). Öztürk, Ali. İmajoloji: Bir Disiplin Denemesi, Ankara:, Elis Yayınları, 3. Basım, 2019. Öztürk, Ali. Medeniyet ve Sosyoloji, Ankara: Elis Yayınları, 2. Basım, 2015. Öztürk, Ali. “Modern ve Postmodern İndirgemeci Kadın Metafiziğinin Eleştirisi ve Yeni Yaklaşımlar”, 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Elazığ, (2016). Öztürk, Ali. “İmajoloji Disiplini Bağlamında Meta-Epistemolojik (Arizi-Külli-Usul) Kritik Modeli ve Batı-imgeci Metodolojinin Çıkmazı”, 2. Uluslararası Kritik Ve Analitik Düşünme Sempozyumu, İstanbul. (27 Nisan 2018). Roberti, G. “The Influence of Family Socialization On Consumer Choices of Young People”, A Case Study of Female University Students, Italian Journal of Sociology of Education, 6(3), (2014). 41-69. Say, Ö. “İktidar İlişkilerine İndirgenmiş Babalık İmajı ve Postyapısalcı Otorite Analizinin Çelişkileri”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), (2015). 139-151. Şener, Sami. Sosyoloji (Sosyal Bilimlere Alternatif Yaklaşım), İstanbul: Strateji Yayınları, 2017. Zencirkıran, Mehmet. Sosyoloji, Bursa: Dora Yayınları, 2017. Erişim:17 Haziran 2019. http://www.milliyet.com.tr/aziz-sancar-in-nobel-i-evde-ise-gundem-2250124/