Antik Kahramandan Anti-kahramana: Kahraman Kavramının Kökeni ve Gelişimi

Neredeyse kahraman teriminin var oluşu ile eş zamanlı olarak tarihsel bir düzleme oturtulan ve kökleri Antik Yunan devri yapıtlarına dek uzanan anti-kahraman kavramı, günümüzde edebi ve görsel anlatılar sayesinde son derece popüler haldedir. Ancak tüm bu tarihsel geçmişine ve popülerliğine karşın anti-kahraman, sınırları ve özellikleri net olarak belirlenemeyen, ne olduğundan ziyade ne olmadığı üzerine odaklanan bir muğlaklığa sahiptir. Genel manada ‘bir eserin geleneksel kahraman özellikleri taşımayan başkişisi’, ‘kahramanın anti tezi’ olarak belirlenen anti-kahramanın karşıtlık ilkesinin pratiği olarak roman metinlerine yansıdığı; toplumsal değerlere, insanın var olma biçimine, dünyaya bakışa dair alışılmış yaklaşımların karşısındaki kutbu temsil ettiği görülür. Bu makalenin odağında anti-kahraman teriminin tasviri, kökeni ve gelişimini ortaya koymak yer almaktadır. Ortaya çıkışını karşıtlık ilkesine borçlu olan anti-kahraman teriminin anlaşılabilmesi için kahraman teriminin tanımından yola çıkılacak ve kahramanın tarihsel süreçte geçirdiği değişimlerin tespitinden yararlanılacaktır. Roman türünün ortaya çıkışıyla kahramanın değişen özelliklerine vurgu yapılarak anti-kahramanın varlığı ve süreç içerisinde kurmaca metinlerde kendini nasıl konumlandırdığı ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Anti-kahraman, kahraman, roman kahramanı, başkişi

From Ancient Hero to Anti-hero: The Origin and Development of the Hero Concept

The concept of anti-hero that dates back to works of art in Ancient Greece period and emerges in historical timeline almost simultaneously with the existence of the term “hero” is so popular today thanks to literary and visual narrations. However, anti-hero is an ambiguous concept that does not have clear borders and characteristics and focuses on what it is not instead of what it is despite all these historical backgrounds and popularity. It is seen that anti-hero who is generally defined as “a protagonist having non-traditional hero characteristics”, “anti-thesis to hero”, and is reflected as the contrast principle in the novel as a practice represents the point which is opposite to social values, human being, and common approaches to the world. This article argues the definition of the term “anti-hero”, its roots, and development. Based on the definition of the term “hero”, the changes of hero in historical process is going to be referred in order to understand the term “anti-hero” emerging thanks to the contrast principle. The existence of the term “anti-hero” and how it is shown in fictitious texts during the process is going to be presented by emphasising hero’s changing characteristics after appearance of the genre novel.

Keywords:

Antihero, Hero, Protagonist, the novel protagonist,

PDF

___

Abrams, M. H. A. Glossary of Literary Terms. Seventh Edition. Earl McPeek. 1999.
Aydın, Ertuğrul. “Roman ve İnsan”. Hece. Sayı:65/66/67. (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002): 352-358.
Baldick, Chris. The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. Newyork: Oxford Univercity Press. 2001.
Berman, Marshall. Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. Çev. Ümit Altuğ-Bülent Peker. İstanbul: İletişim Yayınları. 2013.
Bourner, Roland – Quellet, Real. Roman Dünyası ve İncelenmesi. Çev. Hüseyin Gümüş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. 1989.
Brombert, Victor H.. In Praise of Antiheroes: Figures and Themes in Modern European Literature, 1830-1980. University of Chicago Press. 1999.
Boynukara, Hasan. “Karakter ve Tip”. Hece. Sayı:65/66/67. (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002): 174-187.
Campbell, Joseph. Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Çev. Sabri Gürses. İstanbul: Kabalcı Yayınları. 2013.
Cuddon, J.A.. A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. U.K: Blackwell Publishers. 2013.
Dostoyevski, Fyodor. Yer Altından Notlar. İstanbul: Everest Yayınları. 2017.
Eco, Umberto. Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. Çev. Kemal Atakay. İstanbul: CanYayınları. 2009.
Forster, E.M. Roman Sanatı. Çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayınları. 2001.
Frye, Northrop. Eleştirinin Anatomisi. Çev: Hande Koçak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2015.
Gökşenli, Ebru Yener. “16. ve 20. Yüzyıl İspanyol Romanında Anti-Kahramanın Gelişimi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (SEFAD). 2017 (38): 95-110.
Huyugüzel, Ö. Faruk. Eleştiri Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları. 2018.
Kantarcıoğlu, Sevim. Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm. İstanbul: Paradigma Yayıncılık. 2007.
Kaplan, Mehmet. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergah Yayınları. 2001.
Kadiroğlu, Murat. Savaş Sonrası (1950-1960) İngiliz Tiyatrosunda Anti-Kahraman. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. 2014.
Laftsidis, Athanassios. Homeros’ta Yunan Kahraman Tipleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. 1993.
Lamont, Rosette C. “From Hero to Anti-Hero.” In The Anti-Hero: His Emergence and Transformations ed. By Lilian R. Furst, James D. Wilson. Georgia State UP: Atlanta: (1976): 1-23.
Liktor, Coşkun. “Muharrem Ya Da Modern Bireyin Bir Yeraltı Adamı Olarak Portresi”. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 12. (yayına hazırlayan) Deniz Bayrakdar. İstanbul: Bağlam Yayınları (2016). s. 39-54.
MacKay, Marina. Roman Nedir?. Çev. Fazilet Akdoğan Özdemir. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. 2018.
Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları. 2017.
Nedeau, Maurice. “Yeni Roman ve Alain Robbe-Grillet”. Çev. Asım Bezirci. Yeni Roman. A. Robbe Grillet. İstanbul: Yazko. 1981.
Niemneh S.. “The Anti-Hero in Modernist Fiction: From Irony to Cultural Renewal”. Mosaic: A Journal For The İnterdisciplinary Study Of Literature, Volume 46, Number 4, (December 2013): 75-90.
Özgül, M. Kayahan. “Romanın Hikâyesi”. Hece. Sayı:65/66/67. (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002): 7-15.
Özmen, Emre. Değişen Toplumsal Düzen Işığında İspanyol Edebiyatında Bir (Anti) Kahraman Olarak Kadın Pikara İmgesi. Yayımlamamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. 2016.
Quinn, Edward. A Dictionary of Literary and Thematic Terms. Second Edition. Newyork: Facts On File. 2006.
Tekin, Mehmet. Roman Sanatı. İstabul: Ötüken Neşriyat. 2017.
Rivers, Elias L.. “ The Anti-Hero in Spain”. In The Anti-Hero: His Emergence and Transformationsed. Ed. Lilian R. Furst, James D. Wilson. Georgia State UP: Atlanta: (1976): 23-27.
Britannica. “Antihero”. Erişim: 22 Aralık 2018. https://www.britannica.com/art/antihero
Büyük Türkçe Sözlük. “Kahraman” Erişim: 20 Aralık 2018. http://sozluk.gov.tr/Cambridge
Cambridge Dictionary. “Hero”. Erişim: 20 Aralık 2018. https://dictionary.cambridge.org/tr/
http://www.izdiham.com/jale-parla-edebiyatta-karakter-ve-tip Erişim: 25 Aralık 2018.
Dictionary. “Antihero”. Erişim: 22 Aralık 2018. https://www.merriam-webster.com/dictionary/antihero
Cambridge Dictionary. “Antihero”. Erişim: 22 Aralık 2018. https://dictionary.cambridge.org/tr/sözlük/ingilizce/antihero
Oxford Dictionaries. “Hero”. Erişim: 20 Aralık 2018. https://en.oxforddictionaries.com/definition/hero