193101

Mustafa Çiftçi’nin Hikâyelerinin Tematik Olarak Değerlendirilmesi

Öz Mustafa Çiftci, son dönem Türk hikâyeciliğinin öne çıkan isimlerindendir. Yazarın Adem’in Kekliği ve Chopin (2012) Bozkırda Altmışaltı (2014), Ah Mercimeğim (2017) adlı üç hikâye kitabı mevcuttur. Bu üç kitaplık birikim, yazarın hikâyeciliği hakkında fikir verebilecek mahiyettedir. Bu makalede öncelikle Çiftci’nin hikâyeciliğinin öne çıkan yönlerine temas edilmiştir. Bu bağlamda yazarın dili kullanma biçimi, anlatıcı tasarrufu, hikâyelerin temel mekânı olan taşraya yaklaşımı ve konuşma/ sohbet üslubu üzerinde durulmuştur. Sözlü anlatım mantığının hâkim olduğu Mustafa Çiftci hikâyelerinde karakter anlatıcının daha çok tercih edildiği görülür. Anlatıcının dış-öyküsel olduğu hikâyelerde ise karakterle kendilerini ifade etmeleri için geniş bir alan açılmıştır. Okuyucusundan yazılı bir metni takip eden birinden ziyade karşısındakini dinleyen bir insan gibi davranmasını bekleyen bu hikâyeler; yazma bilincinin, psikolojik tahlillerin, dar zamanların hâkim olduğu yakın dönem Türk hikâye geleneğinden ayrılır. Çiftci, taşraya yaklaşımı yönüyle de özgün bir yerde durur. Buradaki özgünlük, taşranın dışarıdan bir gözle izlenmiyor olmasıdır. Çiftci’nin karakterleri ve anlatıcıları taşraya bakmaz; onun içinde yaşarlar. Taşradaki insanların temel sorunlarından biri “geçim sıkıntısı”dır. Dolayısyla yoksulluk, Çiftci’nin hikâyesini besleyen ana temalardan biridir. Çoğunluğu bir aile atmosferi içinde geçen hikâyelerde ataerkil iktidarın sembolü olarak beliren babanın oğlu/evladı ile sorunlu ilişkisi de yarattığı çatışma ile hikâye üretmeye elverişli bir konu olarak öne çıkar. Taşra yaşamının sıradanlığını kırması ve cemiyetin yoğun denetiminden kısa süreliğine de olsa kaçama imkânı tanıyan sevda/aşk da yazarın yoğun olarak ele aldığı bir temadır. Hikâyelerin çoğunda aşkın önünde büyük engeller bulunur ve genellikle kavuşma gerçekleşmez. Aşkta kavuşamamanın, aile içinde iletişimsizlik ve sevgisizliğin, gündelik hayatta ise yoksulluğun belirgin olarak öne çıkması, Mustafa Çiftci hikâyesinin itici gücünün yokluk ve eksiklik olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler:

Mustafa Çiftci, Türk hikâyesi, aşk/sevda, ataerkillik, yoksulluk

PDF

___

Arı, Ramazan, “Edebiyatın Başladığı Yer: Geç Gelen Tren”, İki İstasyon Arası Tren Yazıları, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul 2018, s. 321-330.

Bora, Aksu “Kadınlar ve Hane: ‘Olmayanın Nesini İdare Edeceksin?’”, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016, s. 96-129.

Çiftci, Mustafa, Adem’in Kekliği ve Chopin, İletişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2017.

Çiftci, Mustafa, Ah Mercimeğim, İletişim Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 2019.

Çiftci, Mustafa, Bozkırda Altmışaltı, İletişim Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 2018.

Erdoğan, Necmi, “Yoksulları Dinlemek”, Yoksulluk Hâlleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016, s. 13-26.

Erdoğan,Necmi, “Yok-sanma: Yoksulluk-Mâduniyet ve Fark Yaraları ”, Yoksulluk Hâlleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2016, s. 47-95.

Firdevsi, “Sührab’ın Hikâyesi”, Şehname, Cilt 2, Çev. Necati Lugal, MEB Yayınları, Ankara 1994, s. 285-440.

Fromm, Erich, Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları, Çev. Aydın Arıtan, Arıtan Yayınevi, İstanbul 1991.

Gürbilek, Nurdan, “Yoksulluk Lekesi: Orhan Kemal’in Çocukları”, Sessizin Payı, Metis Yayınları, İstanbul 2015, s. 61-81.

Gürbilek, Nurdan, Mağdurun Dili, Metis Yayınları, İstanbul 2013.

Gürbüz, Nesra, “Yeni Türkiye Sineması Taşrada Ne Arıyor?”, Edebiyatın Taşradan Manifestosu, (Haz. Mesut Varlık), İletişim Yayınları, İstanbul 2015, s. 109-115.

Hasanoğlu, Alper, “Ödipus’un Doğudan Yazılışı”, Therapia Sophia, 25 Kasım 2018: https://therapiasophia.com/2018/11/25/odipusun-dogudan-yazilisi/ (Erişim Tarihi: 26.01.2020).https://www.youtube.com/watch?v=KcT1FxsWs5M&t=7s (Erişim Tarihi: 19.12.2019).

Kacıroğlu, Murat, “Mustafa Çiftçi’nin Öykülerinde Yozgat”, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu 05-07 Mayıs 2016 Bildiri Kitabı, C. 3, Bozok Üniversitesi Yayınları, Yozgat 2016, s. 199-203.

Örgen, Ertan, “Taşranın Öyküdeki Yeni Görünümleri”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (SEFAD), S. 36, 2016, s. 125-138.

Sennett, Richard, Ten ve Taş: Batı Uygarlığında Beden ve Şehir, Çev. Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul 2008.

Şenses, Fikret,Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul 2006.

Tolstoy, Lev Nikolayeviç, Anna Karenina, (Çev. Uğur Büke), Cilt 1, Can Yayınları, İstanbul 2018.

Uysal, Serap, “Mustafa Çiftci: ‘Burnunun dibinde sen varsın ama o seni değil İstanbul’dakini görüyor!’”, 26 Mayıs 2014 tarihli röportaj: https://www. edebiyathaber.net/mustafa-ciftci-burnunun-dibinde-sen-varsin-ama-o-seni-degilistanbuldakini-gormeyi-tercih-ediyor/ (Erişim Tarihi: 08.02.2020). Mustafa