Lapseki Kazası’nın Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerine Bazı Tespitler ve Değerlendirmeler (1845)

Öz             Bu çalışma, Biga Sancağına bağlı, Lapseki kazasına ait 1845 tarihli temettuat defteri esas alınarak hazırlanmıştır. Temettuat sayımları adil ve güvenilir bir vergi düzeni kurmak için yapılmıştır. Kazada Lapseki, Çardak, Bergos olmak üzere üç şehir yerleşiminde 15 mahalle ve 44 köy bulunmaktadır. Mahallelerde 754, köylerde ise 833 hane reisi ikamet etmektedir. Makalede, hanelerin sahip olduğu emlak, arazi ve hayvanlarla, hane reislerinin gelir düzeyi ve vergi yükleri ele alınmıştır. Lapseki kazasındaki hane reislerinin büyük çoğunluğu tarımla ilgili mesleklerle uğraşmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Lapseki, Temettuat, Çardak, Bergos

___

  • YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1999), “Osmanlı Toplumu”, Osmanlı Devleti Tarihi, Cilt 2, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu) İstanbul, ss.441-510
  • YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1999), “Osmanlı Toplumu”, Osmanlı Devleti Tarihi, Cilt 2, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu) İstanbul, ss.441-510
  • UZUNÇARŞILI İ. Hakkı ( 1991), Osmanlı Tarihi, Cilt, 1, Ankara: TTK. Yayınları
  • TUNCEL, Metin (1993), “Çanakkale Boğazı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt, 8, İstanbul: ss. 199-203
  • TEKİNDAĞ Şihabettin ( 1993), “ Çanakkale Tarih Maddesi” İslam Ansiklopedisi, MEB yay., C. 3, İstanbul: ss. 340-347.
  • TANRIKULU, Barihüda (1996), “Gelibolu Mevlevihanesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt, 14, İstanbul: ss. 6-8.
  • ŞENER, Abdüllatif ( 1990), Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul: İşaret Yayınları ( 1992), “Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Reformları”, 150. Yılında Tanzimat, TTK, Ankara: s. 270.
  • ŞEMSEDDİN, Sâmi ( 1314), Kamûsu’l-A’lâm, Cilt 5, İstanbul. (1317) Kamûs-i Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası,
  • SHAW, Stanford (1985), “Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Vergi Sistemi”, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, Cilt, 4,İletişim Yay., İstanbul: ss. 934-946.
  • NEDKOFF, Boris Christoff ( 1944), “Osmanlı İmparatorluğunda Cizye, (Baş Vergisi), Çev: Şinasi Altundağ, Belleten, Cilt, VIII, Sayı, 32, Ankara: ss. 606-627
  • KÜTÜKOĞLU, Mübahat (1995), Osmanlı Sosyal ve İktisadî Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri” Belleten, LIX/225, ss.395-412. ( 2010), XVI. Asırda Çeşme Kazası, Ankara: TTK. Yayınları
  • KUBAN, Doğan ( 1968), “Anadolu-Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler” Vakıflar Dergisi, Sayı, İstanbul: ss. 53-73.
  • KORKMAZ, Şerif ( 2005), “Tanzimat sonrası Çanakkale’nin İdari ve Nüfus Yapısı”, Çanakkale Araştırmaları Yıllığı, Sayı, 3, ss.108-136.
  • KAZICI, Ziya ( 2003), Osmanlı ’da Vergi Sistemi, İstanbul: Bilge Yayıncılık
  • İNALCIK, Halil, (1990), “ Köy, Köylü ve İmparatorluk” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, İstanbul 21-25 Mayıs 1989, TTK Yay., Ankara:ss.1-11 (1993), “Cizye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt, 8, İstanbul: s.45-48.
  • GÜRAN, Tevfik ( 1989), Tanzimat Dönemi Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları (1841-1861), Ankara: TTK Yayınları (1998), 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, İstanbul: Eren Yayıncılık. (2000), 19. Yüzyıl Temetttuat Tahrirleri” Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ankara: DİE. Yay.
  • GÖYÜNÇ, Nejat, (1979), “Hane Deyimi Hakkında, İ.Ü Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 32, ss.331- 348.
  • GENÇ, Mehmed ( 1986), “Osmanlı Esnafı ve Devletle İlişkiler”, Ahilik ve Esnaf, Konferans ve Seminer, Metinler Tartışmalar, İstanbul: ss. 113-117
  • EYİCE, Semavi, (1992) “Bedesten”, Cilt, 5, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: s. 302- 311.
  • EVLİYA ÇELEBİ b. Derviş Mehemmed Zıllî (2001), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Cilt, 5, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • ERGENÇ, Özer ( 1984), Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine” Osmanlı Araştırmaları IV, İstanbul: ss.69-78.
  • EMECEN, Feridun (1989), XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara: TTK Yayınları
  • DARKOT, Besim ( 1979) “ Çanakkale Maddesi” İslam Ansiklopedisi, Cilt, 3, Milli Eğitim Yayınları, İstanbul: ss.331-336.
  • CUİNET, Vital ( 1894), La Turquie D’Asie, Geographie Administrative, Tome Troisieme, Paris: ÇAĞATAY, Neşet ( 1947), “Osmanlı Devletinde Reayadan Alınan Vergi ve Resimler”, DTCFD, Cilt, 5, Sayı, 5, Ankara: ss.483-511.
  • ALADA BAYRAMOĞLU, Adalet (2008), Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul: Sümer Kitabevi.
  • AKDAĞ, Mustafa (1995), Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi 2 (1453-1559) İstanbul: Cem Yay.