319106

19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Yaşanan Kuraklığın Ankara’ya Yansıması

Öz 19. yüzyılda Dünyanın farklı coğrafyalarında olduğu gibi Osmanlı Devleti’nin de birçok bölgesinde kuraklık ve onun doğal sonucu olan kıtlık yaşanmıştır. Bu makalede Osmanlı coğrafyasında Ankara özelinde 19. yüzyılda 1845, 1875, 1887, 1894 ve 1895 senelerinde yaşanan kuraklık ve etkileri incelenmeye çalışılmıştır. Doğal afetlerden biri olarak kabul edilen kuraklığın Ankara’daki etkisi konusunda yaşanan zahire sıkıntısı, hububat eksikliği nedeniyle halkın yeterince beslenememesinden kaynaklanan ölümler ve halkın yakın yerlere göç etmesi, ailesiz kalan çocukların durumu, kuraklıktan dolayı kuruyan su kaynakları nedeniyle merkezdeki su sıkıntısının artmış olması, bölge halkının hijyen koşullarını sağlayamamasından dolayı ortaya çıkan hastalıklar gibi dikkat çeken hususlar ele alınmıştır. Ankara ve yakın çevresinde yaşanan olumsuzlukların giderilmesi konusunda hükümetin ve yerel idarecilerin tutumu, zahire sıkıntısı ve fiyatlardaki artış olayları üzerinde de durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kuraklık, Kıtlık, Ankara, Yardım, Göç

PDF

___

Yavuz, Erdal, “19. yüzyıl Ankara’sında Ekonomik Hayatın Örgütlenmesi ve Kent-içi Sosyal Yapı”, Tarih İçinde Ankara, Ankara 2000.
Tunçer, Mehmet, Ankara (Angora) Şehri Merkezi Gelişimi (14.-20.Yüzyıl), T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri, Ankara 2001.
Tekin Saadet, “19. Yüzyılın Sonu 20. Yüzyılın Başlarında Batı Anadolu’da Yaşanan Kuraklık Olayları”, JASSS -The Journal of Academic Social Science Studies- International Journal of Social Science, Doi number: htpp://dx.doi.org/10.9761/JASSS2841, Number: 33, p. 329-341, Spring I 2015.
Şimşir, Bilal N., Ankara… Ankara… Bir Başkentin Doğuşu, İstanbul 2006.
Ortaylı, İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara 2011.
Müderrisoğlu, Alptekin, Kurtuluş Savaşında Ankara, Ankara 1993.
Koç, Bekir, “Osmanlı Islahhanelerinin İşlevlerine İlişkin Bazı Görüşler”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6, S. 2, Gaziantep 2007, ss. 113-127.
Kılıç, Orhan, “Osmanlı Devleti’nde Meydana Gelen Kıtlıklar”, TÜRKLER, C. 10, Ankara 2002, ss.718-730.
Keskin Özkan, “Bozkırda Teknik Eğitim Teşebbüsü: Ankara Sanayi Mektebi”, ÇANAKKALE ARAŞTIRMALARI TÜRK YILLIĞI, S. 20, Bahar 2016, ss. 65-79.
Işıksal, Cavide, “Emniyet Sandığı’nın Kuruluşu”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, XI/65, Ankara 1973.
Galanti, Avram, Ankara Tarihi I-II, Ankara 2005.
Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara 1997.
Erler, Mehmet Yavuz, Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları (1800-1880), İstanbul 2012.
Erdoğdu, Şeref, Ankaram, Ankara 2001.
Berkmen, Nejat, “Orta Anadolu’da Kuraklık”, Türkiye Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı Dergisi, S. 4, Ankara 1948, s. 8-13.
Bayar, Yener, 1873-1875 Orta Anadolu Kıtlığı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Yakınçağ Bilim Dalı, İstanbul 2013.
Akkemik Ünal, Köse Nesibe, Aras Aliye, Dalfes H. Nüzhet, “Anadolu’nun Son 350 Yılında Yaşanan Önemli Kuraklık ve Yağış Yılları”, Türkiye Kuvaterner Sempozyumu, Turqua-A, İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü, 2-5 Haziran 2005, s. 129.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 752, 24 Rebiülevvel Sene 306 Fi Teşrinisani Sene 304.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 717, Fi 8 Rebiülevvel Sene 1305 Fi 11 Teşrinisani Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 710, Fi 21 Zilkade Sene 1304 Fi 29 Temmuz Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 709, Fi 14 Zilkade Sene 1304 Fi 22 Temmuz Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 715, Fi 25 Muharrem Sene 1305 Fi 16 Eylül Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 711, Fi 5 Zilhicce Sene 1304 Fi 12 Ağustos Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 709, Fi 14 Zilkade Sene 1304 Fi 22 Temmuz Sene 1303.
Ankara Vilayet Gazetesi, N. 719, Fi 29 Rebiülevvel Sene 1305 Fi 2 Kanunuevvel Sene 1303.
BOA.BEOAYN_d_0805, s. 37, Evrak No: 6.
BOA.BEOAYN_d_0804, s. 93, Evrak No: 147.
BOA.BEOAYN_d_0804, ss. 99-100, Fi 23 Şaban Sene 92.
BOA.BEOAYN_d_0804, s. 90, Fi 4 CA Sene 291.
BOA.BEOAYN_d_0804, s. 91, Fi 4 Recep Sene 91.
BOA.BEOAYN_d_0804, s. 83, Evrak No: 1085.
BOA.BEOAYN_d_0804, s. 108, Evrak No: 372.
BOA., BEO., 919/68898, Tarih: 4 Şevval 1314.
BOA., Y.PRK.UM., 14/1, 29 Cemaziyelahir 1306.
BOA., A.}MKT.MHM., 494/18, 16 Şevval 1304.
BOA., Y.PRK. KOM., 5/2, 2 Zilkade 1304.
BOA, A.MKT.UM., 1297/8, 1326.
BOA., Y.PRK. UM., 5/2, 2 Muharrem 1299.
BOA., A.}MKT.MHM., 476/13, 9 Rebiülevvel 1291.
BOA, A.MKT.UM., 1326/3, 30 Nisan 1290, 25 Rebiülevvel 1291.
BOA., A.}MKT.MHM., 468/83, 28 Ramazan 1290.
BOA, Ş.D., 1334/13, 28.03.1290.
BOA., A.}MKT.MHM, 466/65, 1290.
BOA., A.}MKT.MHM., 451/25, 2 Safer 1290.
BOA., A.}MKT.MHM., 469/30, 9 Şevval 1290.
BOA., A.}MKT.MHM., 552/16, 1312.
BOA., A.}MKT.MHM., 465/71, 10 Şaban 1290.
BOA, A.}MKT.MHM., 463/81, 21 Receb 1290.
BOA., A.}MKT.UM., 219/19, 15 Rebiülahir 1272.