SIRADAN İNSANLARIN TARİHİ VE İKİ MUHACİR OSMANLI KADINI: GİRİTLİ RAZİYE HANIM VE İRİNİ PSAROPOULA

Tarih, sadece büyük siyasî ve askerî başarılar elde etmiş kimselerin tarihi değildir; o büyük siyasî ve askerî olaylardan etkilenen sıradan insanların da tarihidir. Bu çalışma elit olmayan biri Müslim diğeri Ortodoks iki kadının, 19. yüzyılın sonunda Girit adasında baş gösteren Rum ayaklanması sonucu Anadolu’ya gelişlerini ve göç sonrası yaşamlarını Osmanlı Arşiv belgeleri yardımıyla ele almaktadır

History Of Ordinary People And Two Emigrant Ottoman Women:Cretan Mrs. Raziye And Irini Psaropoula

History is not only a history of the men who succeed in policy and military affairs; is also a history of ordinary people that suffer from major political and martial events. This study explores the lives of two non-elite women in Anatolia, one is Muslim, and the other is Greek Orthodox, who had to migrate from the Island of Crete due to the Greek uprising at the end of the 19th Century thanks to the documents in the Ottoman Archives

___

  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Dahiliye Mektûbî Kalemi (DH.MKT).1290.31
  • (19 Temmuz 1324)
  • BOA.DH.MKT.2753.20 (07 S 1327)
  • BOA.DH.MKT.1154.63 (10 Mart 1323)
  • BOA.DH.MKT.2741.101 (8 M 1327)
  • BOA.DH.MKT.2802.78 (2 Nisan 1325)
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Sadaret Mektûbî Mühimme Kalemi Evrakı
  • (A.MKT.MHM). 525.32 (20 Eylül 1320)
  • BOA.A.MKT.MHM.525.32 (22 Ra. 1322)
  • II. Kitaplar ve Tezler
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı (1896-1908), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet - Nuri Adıyeke, Kıbrıs Sorununun Anlaşılmasında Tarihsel Bir Örnek Olarak Girit’in Yunanistan’a Katılması, Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli Komitesi Yayınları, Ankara, 2002.
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet - Nuri Adıyeke, Girit Nikâh Defteri (1916-1921) ve Girit’teki Aile Adları, Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011.
  • ARI, Kemal, Büyük Mübadele - Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
  • AK, Seyit Ali, Girit’ten İstanbul’a Bahaettin Rahmi Bediz, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
  • BAŞBUĞU, Ayşegül Yaraman, Elinin Hamuruyla Özgürlük, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1992.
  • BANOĞLU, Niyazi Ahmet, Tarihte Girit ve Osmanlılar Dönemi, Kırmızı Beyaz Yayınları, İstanbul, 2005.
  • BERKTAY, Fatmagül, Tarihin Cinsiyeti (3.Basım), Metis Yayınları, İstanbul, 2010.
  • CÜCELOĞLU, Doğan, İnsan ve Davranışı - Psikolojinin Temel Kavramları (19. Basım), Remzi Kitabevi, İstanbul, 2010.
  • ÇAKIR, Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi (3.Basım), Metis Yayınları, İstanbul, 2010.
  • ÇELİK, Rüştü, Kandiye Olayları - Girit’in Osmanlı Devleti’nden Kopuşu, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2012.
  • ERDAL, İbrahim, Mübadele (Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923- 1915), IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2006.
  • ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri: Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları, Cilt I, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1953.
  • FAROQHI, Suraiya, Osmanlı Tarihi Nasıl İncelenir? (2.Basım), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
  • HOBSBAWN, Eric, Tarih Üzerine, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1999.
  • IGGERS, Georg G., Bireysel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
  • KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914) - Demografik ve Sosyal Özellikleri (Çev. Bahar Tırnakcı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
  • KANDİYOTİ, Deniz, Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar - Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler (2.Basım), Metis Yayınları, İstanbul, 2007.
  • KODAMAN, Bayram, 1897 Türk-Yunan Savaşı (Tesalya Tarihi), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
  • OKUDUCU, Güldal, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Kadınının Kısa Tarihi, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2014.
  • ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2006. ÖZTÜRK, Said, İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo-Ekonomik Tahlili), Osmanlı Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1995.
  • SEPETCİOĞLU, Tuncay Ercan, “1924 Mübadillerinin Yeni Sosyal Çevreye Uyum Süreçlerinin Halkbilimsel Yönden İncelenmesi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2005, Ankara.
  • SEPETCİOĞLU, Tuncay Ercan, Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Girit’ten Söke’ye Mübadele Öyküleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, 2007.
  • SEPETCİOĞLU, Tuncay Ercan, Girit’ten Anadolu’ya Gelen Göçmen Bir Topluluğun Etnotarihsel Analizi: Davutlar Örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2011.
  • SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları (Alfabetik Sırayla), TC Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2006.
  • SOTIRIYU, Dido, Benden Selam Söyle Anadoluya, Alan Yayınları, İstanbul, 1996.
  • ŞENIŞIK, Pınar, The Transformation of Ottoman Crete: Cretans, Revolts and Diplomatic Politics in the Late Ottoman Empire, 1895-1898 (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2007.
  • SVORONOS, Nikos, Çağdaş Helen Tarihine Bakış (Çev. Panayot Abacı), Belge Uluslararası Yayıncılık, İstanbul, 1988.
  • YARAMAN, Ayşegül, Resmi Tarihten Kadın Tarihine, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2001.
  • III. Makaleler
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet, “Girit’in Mehmet Ali Paşa Yönetimindeki Durumuna Dair Bir Rapor”, Belgeler - Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt XV, Sayı 19, 1993, s.293-315.
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet, “1881 Yılında Girit Vilayetinde Yapılan Nüfus Sayımı ve Tartışmalı Sonuçları”, Fethinden Kaybına Girit (Ed. Ayşe Nükhet AdıyekeNuri Adıyeke), Babıâli Kültür Yayıncılık, 2006, İstanbul, s.163-170.
  • ADIYEKE, Ayşe Nükhet - Nuri Adıyeke, “Türk Denizcilik Tarihi Açısından Girit Savaşı ve Önemi”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 9, Yıl 5, 2007, s.1-9.
  • ADIYEKE, Nuri, “Girit Seferine Konulan Nokta - Kandiye’nin Fethi ve Psikolojik Sonuçları”, 13. Uluslararası Türk Tarih Kongresi Bildirileri Kitabı (4-8 Ekim 1999) Cilt III, Kısım I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2002, s.153-161.
  • ADIYEKE, Nuri, “Girit Savaşları ve Hıristiyan Orduları”, Fethinden Kaybına Girit (Ed. Ayşe Nükhet Adıyeke-Nuri Adıyeke), Babıâli Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2006, s.27-42.
  • ABACI, Nurcan, “Bir Tarih Metni Nasıl İnşa Edilir? (Dimitri’nin Kızlarını Kim Hamile Bıraktı?)”, Tarih Nasıl Yazılır? Tarihyazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji (Ed. Ahmet Şimşek), Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2011.
  • ATİLLA, Aylin, “Romance as Gendered History: George Eliot’s Feminist Discourse in Romola”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi 1 (2), s.123-130.
  • BEYOĞLU, Süleyman, “Girit Göçmenleri (1821-1924)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 2, 2000, s.123-138.
  • BUZ, Sema, “Göçte Kadınlar: Feminist Yaklaşım Çerçevesinde Bir Çalışma”, Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt.18, Sayı 2 (Ekim 2007), s.37-50.
  • DEMİR, Aydoğan, “Bir ‘Akd-i Nikâh Belgesine Göre Midilli’li Mübâdillerden Ayşe Hanım Nasıl Evlendi?”, Tarih ve Toplum, S.12, No.70, 1989, s.9-14.
  • The Encyclopedia of Islam, Vol.I, “Crete”, Luzoc Co. Pub., London, 1913,s.878-880.
  • FAROQHI, Suraiya, “Varlıklı İki Kadın”, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak (2.Basım), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2004, s.249-264.
  • ÖKSÜZ, Melek, “Girit Meselesi’nin Belirsizlik Yılları (1908-1913)”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2010, s.93-114.
  • PALA, İskender, “Crete and Poems”, The Second National Symposium on the Aegean Islands (2-3 July 2004), Turkish Marine Research Foundation Pub., İstanbul, 2004, s.112-119.
  • RAVENSTEIN, Ernst Georg, “The Laws of Migration”, Journal of the Statistical Society of London, Vol.48, No.2 (June, 1885), s.167-235.
  • SABANCIOĞLU, Müsemma, “Tarih Gibi Ciddi ve Ağırbaşlı Bir Alana Karikatürle Giren Selçuk Erdemle Görüştük - “Beni Asıl İlgilendiren Tarihe Geçmemiş Adamlardır”, Toplumsal Tarih, S.88, C.15, Nisan 2001, s.24-27.
  • SEPETCİOĞLU, Tuncay Ercan, “Sürgün ve İskân Kıskacında Giritli Müslüman Kadın (1896-1913)”, History Studies International Journal of History, Special Issue on From Past to Present the Turks in Greece, Vol. 6, Issue 2, Feb. 2014, s.103-123.
  • SEPETCİOĞLU, Tuncay Ercan, “Giritli Müslüman Diasporası ve Bir Etnik Kimlik Meselesi”, Osmanlı İdaresinde Girit ve Girit Müslümanları” (Arapça ve Türkçe) (Ed. Ali Ibrahim Bekraki, Wassim Ibrahim Bekraki), Ulinnoha Derneği Yayınları, Trablus Lübnan, 2014, s.69-92.
  • TERZİBAŞOĞLU, Yücel, “Eleni Hatun’un Zeytin Bahçeleri: 19. Yüzyılda Anadolu’da Mülkiyet Hakları Nasıl İnşa Edildi?”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, S.4, Güz 2006, s.121-147.
  • TOPRAK, Zafer, “İkinci Meşrutiyet Yıllarında ‘Hukuk-ı Nisvân’ Ya Da Osmanlı Kadın Hukuku”, Toplumsal Tarih, S.248 (Ağustos 2014), s.36-46.
  • TUŞ, Muhiddin, “Kayseri Tereke Defterleri Üzerine Bir Araştırma (1700-1730)”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.4, Konya 1999, s.157-191.
  • UNAT, Nermin Abadan, “Türkiye’de Kadın Hareketi-Dün-Bugün”, ‘Bilanço:1923-1998: Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılına Toplu Bakış’ Uluslararası Kongresi (10-12 Aralık 1998; ODTÜ Ankara) Bildiri Kitabı II. Cilt: Ekonomi, Toplum, Çevre, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999, s.247-254.
  • III. İnternet Kaynakları
  • “African Proverb of the Month” - April 2006; www.afriprov.org (17.02.2013)