Muhâmât Kanunu: Türkiye’de Avukatlık Kurumunun Düzenlenmesi ve İstanbul Barosunda Yaşanan Tasfiyeler

Cumhuriyetin ilk yıllarında kabul edilen Muhâmât Kanunu (3 Nisan 1924), bazı avukatları tasfiyeye tabi tutmuş ve avukatlık kurumunu yeniden düzenlemiştir. Tasfiyeler, kanuni şartları avukatlık yapmaya uygun olmayanlar ve Mütareke Döneminde ülke aleyhine çalışmış olanlara yönelik gerçekleşmiştir. Önemli miktarda Gayrimüslim avukatın tasfiyeye tabi tutulması güçlü itirazlara neden olmuştur. Kanunun yoğun olarak tartışılmasının bir diğer nedeni, dönemin önemli muhaliflerinden Lütfi Fikri Bey’in İstanbul Barosu Başkanı olmasıdır. Bu nedenle Muhâmât Kanunu, avukatlık kurumunun yeniden düzenlenmesinin yanı sıra, Cumhuriyet yönetiminin eski düzen yanlısı muhalefet ve Mütareke Döneminde ülke aleyhinde çalışmış Gayrimüslimlerle hesaplaşması olarak ta görülmüştür

Anahtar Kelimeler:

Muhâmât Kanunu, Muhâmî, İstanbul Barosu, Lütfi Fikri Bey, Mustafa Necati Bey, Hukuk reformu

The Attorneyship Law: The Reorganization Of Institution Of Attorneyship In Turkey And The Dismissals From Istanbul Bar

The Attorneyship Law (3 April 1924), which was ratified during the early years of the republic, subjected certain lawyers to dismissal and reorganized the establishment of attorneyship. The dismissals were applied to those who were not eligible to practice advocacy legally and those who worked against the state during the Ceasefire Era. Dismissal of quite a lot of non-Muslim lawyers led to severe objections. One of the other reasons why this law was discussed profoundly was due to Lütfi Fikri Bey who was the leading opponent of that time and the head of Istanbul Bar Association.Therefore, Attorneyship Law, along with reorganization of the establishment of attorneyship, considered as Republican regime’s revenge on the opposition who were the proponent of former regime and non-Muslims who worked against the state during the Ceasefire Era

Keywords:

Attorneyship Law, Attorney, İstanbul Bar, Lütfi Fikri, Mustafa Necati, Legal reform,

PDF

___

I. Resmi Evraklar
Resmi Ceride, Sene: 2 Numara: 69, 26 Nisan 1924.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 2, Cilt: 8.
II. Sözlükler
DEVELLİOĞLU, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 14. Baskı, Ankara, 1997.
PARLATIR, İsmail; Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınları., Ankara, 2006.
III. Süreli Yayınlarda Basılmış Yazılar
“Adliye Encümeni Avukatların Üç Sene Staja Tabi Tutulmasını Kabul Etmiştir”, Tanin, 1 Nisan 1924.
“Adliye Islahatı”, Vakit, 10 Mart 1924.
“Adliye Komisyonu Vazifesini İkmal Etti”, Vatan, 23 Mart 1924.
“Adliye Teşkilatı”, Vatan, 11 Mayıs 1924.
“Adliye Vekili de Diyor ki”, İleri, 14 Mayıs 1924.
“Adliye Vekilinin Islahat Hakkında Niyetleri”, İleri, 3 Haziran 1924.
“Adliyede Faaliyet”, Tanin, 11 Mayıs 1924.
“Baro Heyeti Mefsuh Mu, Değil Mi?”, Tevhid-i Efkâr, 13 Mayıs 1924.
“Baro Meselesi Dün Hâdd Bir Safhaya Girdi”, Tanin, 14 Mayıs 1924.
“Baro Meselesi, Muhâmât Kanunu ve Heyeti Daime”, Tanin, 13 Mayıs 1924.
“Baro Yeniden Teşekkül Ediyor”, Tanin, 11 Mayıs 1924.
“Baroda Tasfiye, Ecnebi Mahkemelerinde Müddei Sıfatıyla Bulunan Vekiller Barodan Çıkarılacaktır”, Vatan, 22 Nisan 1924.
“Baroda Tasfiye”, Tevhid-i Efkâr, 14 Mayıs 1924.
“Baroda Tasfiye”, Tevhid-i Efkâr, 14 Mayıs1924.
“Barodaki Tasfiye Buhranı Devam Ediyor, Baro Meselesi Bir Lütfi Fikri Bey Meselesi Mi Oldu”, Tevhid-i Efkâr,19 Mayıs 1924.
“Barodaki Tasfiye Buhranı Devam Ediyor, Baro Meselesi Bir Lütfi Fikri Bey Meselesi mi Oldu?”, Tevhid-i Efkâr, 19 Mayıs 1924.
“Barodan Çıkarılan 70 Muhâmînin İsimleri”, İleri, 1 Haziran 1924.
“Barodan Tasfiye”, İleri, 27 Haziran 1924.
“Baronun Feshi?”, İleri, 14 Mayıs 1924.
“Baronun Feshi?”, İleri, 15 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi, Barodan Kayıtları Terkin Edilenler Artık Vekâlette Bulunamayacaklar”, İleri, 13 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi, Feshi Demek Doğru Değildir”, Tanin, 12 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi, Fesih Lakırdısı da Nereden Çıkıyor?”, Vakit, 14 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi, Lütfi Fikri Beyin Bir Mektubu”, Vatan, 12 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi”, Tanin, 12 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi”, Tanin, 9 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesi”, Vatan, 15 Mayıs 1924.
“Baronun Tasfiyesine Başlandı”, Vatan, 10 Mayıs 1924.
Koraltürk; Murat, “Avukatlığın Türkleştirilmesi, 1924’te İstanbul Barosu’nda Gerçekleşen Tasfiye Üzerine Yaşanan Tartışmalar”, Toplumsal Tarih, Ağustos 2011, Sayı: 212
“Lütfi Fikri Bey Baro’nun Feshine Mu’arız”, Tevhid-i Efkâr, 12 Mayıs 1924.
“Muhakim Teşkilatı”, Tanin, 11 Mayıs 1924.
“Muhakim-i Şeriye İlga Ediliyor”, Vatan, 10 Mart 1924.
“Muhâmât Kanunu Talimatnamesi”, Tanin, 13 Mayıs 1924.
“Muhâmât Kanunu, Muhâmî Kimdir, Muhâmî Olabilmek İçin Lazım Olan Şerait Nedir? Muhâmîler Ne Yaparlar”, Tevhid-i Efkâr, 13 Mayıs 1924.
“Yeni Adliye Kanunları, Muhâmât ve Kıyafeti Hükkam Kanunlarının Kabulü”, Tanin, 4 Nisan 1924.
“Yeni Muhâmât Kanunu’nun Başlıca Maddeleri”, Vatan, 5 Nisan 1924. IV. Kitaplar ve Makaleler
AYBARS, Ergün; İstiklal Mahkemeleri I-II (1920-1927), İleri Kitabevi, İzmir, 1995.
BALİ, Rıfat N; Cumhuriyet Yıllarında Türkiye Yahudileri Bir Türkleştirme Serüveni (1923-1945), İletişim Yay., 8. Baskı, İstanbul, 2010.
ÇULCU, Murat, Hilafetin Kaldırılması Sürecinde Cumhuriyetin İlanı ve Lütfi Fikri Davası, II, Kastaş Yay., İstanbul, 1992.
GOLOĞLU, Mahmut; Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-I, 1924-1930, Devrimler ve Tepkileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2. Baskı, İstanbul, 2007.
KARABULUT, Umut; “Ankara’nın Başkent İlan Edilişine İstanbul Basınının Tepkileri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.27, S.1, Temmuz 2012.
KORALTÜRK, Murat; Erken Cumhuriyet Döneminde Ekonominin Türkleştirilmesi, İletişim Yay., İstanbul, 2011.
Lütfi Fikri Bey’in Günlüğü, “Daima Muhalefet”, Yay. Haz.: Yücel Demirel, Arma Yay., İstanbul, 1991.
ÖZKENT, Ali Haydar, Avukatın Kitabı, Arkadaş Basımevi, İstanbul, 1940.
ÖZDEN, Mehmet; ““Cumhuriyet’in İlanı Arifesinde Meşruti ve Cumhuri Rejimler Üzerine Bir Polemik: Lütfi Fikri Beyin Meşrutiyet ve Cumhuriyet Risalesi 1923”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 6, S.12, Güz 2010.
TUNAYA, Tarık Zafer; “Türk Devrimine Karşı İdeolojik Bir Muhalefet Girişimi: ‘Tarikat-ı Salahiyye Cemiyeti’ ve Eylemleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, XXXVIII/3-4, Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil’in Anısına Armağan, Özel Sayı II.
____________________; Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., 2. Baskı, İstanbul, 2007.
TUNÇAY, Mete; Türkiye’de Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Cem Yay., İstanbul, 1989.