Kıbrıs Barış Harekâtının Türk Mizahına Yansımasında Akbaba Örneği

Türkiye 1974 yılında garantör devlet sıfatıyla Kıbrıs Adası'ndaki soydaşlarının güvenliğini sağlamak için adaya askeri bir müdahale bulundu. Bu olay gerek yerli basında gerekse yabancı basında büyük yankı uyandırdı. Barış harekâtını yapan Türkiye'nin haklı gerekçeleri olmasına karşın ne yazık ki bu durum görmezlikten gelinmiş büyük ölçüde bugün Kıbrıs'ta Türk kesimine uygulanan bir tecrit halini yaratmıştır. Bunun yanı sıra Türkiye'nin Kıbrıs Adası'na yapmış olduğu Barış Harekâtı Türkiye'nin kendisini de dış politikada sıkıntıya sokarak giderek Türkiye'ye karşı bir ambargo uygulamasına da neden olmuştur. Elbette bu süreç dış basında ele alındığı kadar Türkiye'de ele alınmış, süreçle ilgili çeşitli değerlendirmeler Türk basınında da yer bulmuştur. Bütün bu sıkıntılı siyasi süreçte Kıbrıs Barış Harekâtı sadece manşetlerde ya da köşe yazarlarının yorumlarıyla sınırlı kalmamış aynı zamanda mizahi unsurların da içinde kendini göstermiştir. Bu makalede, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde son derece büyük bir öneme sahip olan Kıbrıs Barış Harekâtı'nın dönemin mizah dergisi olan Akbaba'nın sayfalarına ne şekilde yansıdığı ele alınmaya çalışılmıştır. Kıbrıs, her yönüyle hem tarih boyunca hem de günümüzde farklı bir öneme sahiptir. Bu konuyla ilgili akademik anlamda pek çok çalışma yapılmasına karşın mizah unsurunun biraz eksik olması bizi bu konuya yöneltmiş ve Akbaba'nın gözünden Kıbrıs Barış Harekâtı irdelenmeye çalışılmıştır.

Reflection Of Cyprus Peace Operation In Turkish Humor; Journal Of Akbaba

Turkish military intervention to Cyprus,to protect their consanguine people in 1974, had considered as an important event in national and international press. Eventhough Turkey had rightful reasons in the peace campaign, this situation had been ignored and today the Turkish part of Cyprus is partically isolated. Furthermore, due to that Peace Operation to Cyprus island, Turkey had difficulties in the foreign policy and faced an embargo. That period had been evaluated intensively both in foreign and Turkish national press. Cyprus Peace Operation turned to be a troublesome period and did not only evaluated in the first page news nor on the articles but also appeared on the humorous sections. The Cyprus Peace Operation in the history of the Republic of Turkey has a very great importance. In this article, how Turkish invasion of Cyprus discussed in the humor magazine called Akbaba of that period has been evaluated. Cyprus has a very great importance over the years at all points. There are lots of studies in this subject however there is not enough humorously literature study. So Cyprus Peace Operation has been examined according to humor magazine Akbaba in this paper.

___

  • I. Resmi Yayınlar TBBMM Tutanak Dergisi, D.19, C. 2, Yasama Yılı:1, 20. Birleşim (25.12.1981).
  • II. Süreli Yayınlar Akbaba Milliyet Hürriyet
  • III. Kitap
  • AKŞİN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.
  • AKŞİN, Sina, Türkiye Tarihi, Çağdaş Türkiye 1908-1980, C.IV, Cem Yayınevi, İstanbul, 2000.
  • BİRAND, Mehmet Ali, 30 Sıcak Gün, Milliyet Yayınları: 36, Mart 1990. Bir Bakışta Türk Medyası, T.C Başbakanlık Basım-Yayın Ve Enformasyon Genel Müdürlüğü.
  • ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi,(1950’den Günümüze) İmge Yayınevi, Ankara, 2004.
  • DENİZ, İnsel, Türkiye’de Dergiler Ansiklopediler (1849-1984), Gelişim Yayınları, İstanbul, 1984.
  • EROĞLU, Hamza, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Kıbrıs Barış Harekâtı, Emel Matbaacılık, Ankara 1975.
  • GÖNENÇ Levent- CANTEK, Levent Toplumsal değişme Ve Mizah Dergileri, 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı Ve Değişim, Der.: Faruk Alpkaya- Bülent Duru, Phoenix Yay., Anakara, 2014.
  • KESER, Ulvi, Dünden Bugüne Kıbrıs (1913-2013), Berivan Yayınevi, Ankara, 2003.
  • KÖKSAL, Filiz, Türk Basınında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Kuruluşu, Motif Matbaacılık, Ankara, 2013.
  • ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, C.I, İletişim Yay., İstanbul, 2011.
  • ÖZBARAN, Salih, Bir Osmanlı Kimliği 14.-17. Yüzyıllarda Rum/Rumi Aidiyet Ve imgeleri, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2004.
  • TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi 5. Kitap, Bilgi Yay.,Ankara,2002.
  • IV. Makaleler
  • ARI, Kemal, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nda Türk Hava Kuvvetlerinin Psikolojik Harbe Katkıları, Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu 8- 11 Şubat 2011, Ayrıntı Basımevi, Ankara 2013, s.s. 503-514.
  • ARIK, M.Bilal, “Apolitik” Mizah Tartışmalarına Tarihsel Bir Bakış, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, S.17, İstanbul, 2003, s.s. 89-104.
  • BEZCİ, Şenal, Karikatür Nedir?, Serüven, S.3, 10/2006, s.s. 113-119.
  • ÇAKMAK, Fevzi, “ Aydede ve Karagöz Mizah Dergilerinde Türk Kurtuluş Savaşı,” Büyük Taaruzun 90. Yılında Uluslararası Milli Mücadele Zafer Yolu Sempozyumu, C. II, Ankara, 2014, s.s.1113-1142.
  • GÖZCÜ, Alev, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtında Türkiye’de Siyasal İklim Ve CHP-MSP Koalisyonu, 2.Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu 21-25 Ekim 2010, Sempozyum Bildiri Kitabı 1, Yay. Haz.: Ulvi Keser, Ankara, 2011, s.s. 139-154.
  • TONGA, Necati, Türk Edebiyat Tarihinde Mühim Bir Mecmua: Akbaba (1922- 1977), Turkish Studies, Sayı: 3/2, Bahar 2008, s.s. 665-679.
  • YILMAZ, Hakan, “Benim İçin Ecevit”, Boğaziçi Dergisi, S,113 Boğaziçi Üniversitesi Mezunlar Derneği Yayını, İstanbul, 2006, s.s. 8-11.
  • V. Tezler
  • ÇELİKER, Derya, 1961-1980 Arası Koalisyon Hükümetlerine Bir Örnek: 1974 Chp- Msp Koalisyonu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Denizli, 2009.
  • GEYLAN,Duygu, Türk Hükümetleri ve Kıbrıs Sorunu 1974-1983, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir, 2003.
  • KÖKSAL, Mehmet Semih, Mizahın Türk Siyasi Kültüründeki Yeri Ve Siyasete İlişkin Toplum Algısının Oluşturulmasındaki Rolü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman, 2013.
  • ÖĞDÜ, Hale, Türk Siyasal Hayatının Karikatür Üzerinden Analizi: Akbaba Dergisi Örneği, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2011.
  • ÖZGEN, Arda, Akbaba Dergisi Ve Akbaba Dergisi’nin Türk Çağdaş Grafik Sanatındaki Yeri Ve Önemi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2009.