İZMİR RADYOSUNUN KURULUŞU VE İLK YILLARINDAKİ FAALİYETLERİ

19.yüzyılda Avrupa kıtasında atılan bilimsel adımlar, toplumların gündelik yaşamlarında büyük değişimler yaratan icatlarla taçlandırılmıştır. 20.yüzyılın ilk yarısında yaygınlaşan ve gündelik hayatın bir parçası haline gelen radyo, geleneksel iletişim anlayışında köklü bir değişim yaratmıştır. Radyo, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Türkiye’de de kullanılmaya başlanmış, 1927 yılında İstanbul ve Ankara Radyosunun faaliyete geçmesi ile birlikte, radyo dinleyicilerinin sayısı hızla artmıştır. Radyo yayınlarına büyük ilgi gösteren İzmir şehri, şehir radyosuna 1950 yılında kavuşmuştur. 1950 yılında, İzmir Fuarı süresince yayın yapması için kurulan radyo istasyonu, 1951 yılında İzmir Belediyesi tarafından satın alınarak sürekli yayın yapan bir kuruma dönüştürülmüştür. Fuar alanında bulunan Kültürpark’taki bir barakada faaliyete başlayan İzmir Radyosu, 1951 yılında yine Fuar alanı içinde bulunan Atlıspor Kulübünün binasına taşınarak, daha geniş imkânlara kavuşmuştur. 1952 yılında Basın Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğüne devredilen ve 1953 yılında yapılan yasal düzenleme ile devlet radyosu haline getirilen İzmir Radyosu, günümüzde de faaliyetlerini sürdürmektedir. Çalışmada, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgeleri, radyo tarihi üzerine kaleme alınan eserler, dönemin basınında yer alan makale ve haberler kullanılarak, İzmir Radyosunun kuruluş sürecinde yaşanan gelişmeler, yayın faaliyetleri, radyo çalışanları ve radyo binası olarak kullanılan yapılar hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. İzmir şehrinin önemli sembollerinden biri haline gelen İzmir Radyosunun kuruluşu, faaliyetleri ve gelişimi hakkında verilecek bilgilerle, İzmir kent tarihi üzerine yapılacak çalışmalara küçük de olsa bir katkı yapılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Radyo Tarihi, İzmir, İzmir Radyosu, İzmir Şehir Tarihi

FOUNDATION OF THE İZMİR RADIO AND ITS ACTIVITIES IN ITS FIRST YEARS

Scientific developments of the 19th century Europe brought out inventions that caused major changes in the daily lives of societies. Radio as one of the inventions of this period became widespread and part of daily life in the first half of the 20th century and created a radical change in the traditional communication perception. Radio also began to be used in Turkey beginning from the first years of the Republic. In 1927 with the foundation of İstanbul and Ankara radios, the number of radio listeners increased. City of İzmir showed great interest in radio broadcastings and the city radio was founded in 1950. A radio station was established to broadcast during the İzmir Fair, but the İzmir Municipality bought this radio station and changed it into a permenant broadcaster. İzmir Radio began its activities in a shed in fairground of Kültürpark. In 1951 İzmir Radio relocated to the building of Atlıspor Club also in fairground of Kültürpark and attained larger and better conditions. In 1952 İzmir Radio was transferred to the Directorate General of Press and Tourism and with a legislative regulation passed in 1953 İzmir Radio became a state radio and still continues its activities at the present time. In this study, information on developments during the foundation process of İzmir Radio, broadcasting activities, radio personnel and buildings used for İzmir radio will be given based on archival documents from the Republican Archive of the Prime Ministry, various sources on the history of radio, articles and news from the press of the period in question. This study aims to contribute to urban history studies of İzmir by giving information on foundation, history and activities of the İzmir Radio, which has become an important symbol of İzmir.

Keywords:

History of Radio, İzmir, İzmir Radio, City History of İzmir,

PDF

___

BCA., 30.10/24.138.16.
BCA., 30.18.01.02/133.73.3.
BCA., 30.18.01.02/67.70.7.
BCA., 30.18.1.2/106.76.8.
BCA., 30.18.1.2/123.63.12.
BCA., 30.18.1.2/99.77.5.
BCA., 490.01/1239.125.1.
İzmir Radyosuna Tahsis Edilen Araca Ait Fotoğraf (1953 Yılı)
İzmir Radyosu Ses ve Saz Sanatçılarına Ait Fotoğraf (1953 Yılı)
Cumhuriyet, 1 Haziran 1955.
Cumhuriyet, 13 Kasım 1954
Cumhuriyet, 17 Ağustos 1951
Cumhuriyet, 18 Aralık 1956.
Cumhuriyet, 21 Eylül 1951.
Cumhuriyet, 23 Mart 1950.
Cumhuriyet, 25 Mart 1954.
Cumhuriyet, 3 Mart 1951.
Cumhuriyet, 30 Ocak 1954.
Cumhuriyet, 4 Haziran 1955;
Cumhuriyet, 8 Kasım 1952;
Cumhuriyet, 9 Eylül 1950.
Cumhuriyet, 11 Mayıs 1956.
Demokrat İzmir, 10 Nisan 1955.
Demokrat İzmir, 9 Mart 1951.
Demokrat İzmir, 15 Mart 1951.
Demokrat İzmir, 25 Mart 1951.
Demokrat İzmir, 21 Nisan 1951.
Demokrat İzmir, 28 Şubat 1952.
Milliyet Gazetesi, 22 Ağustos 1950.
Yeni Asır, 29 Mart 1951.
Yeni Asır, 14 Ağustos 1951.
Yeni Asır, 17 Haziran 1951.
Yeni Asır, 25 Mart 1951.
Yeni Asır, 26 Mart 1951.
Yeni Asır, 27 Mart 1951.
Yeni Asır, 3 Eylül 1954.
Yeni Asır, 8 Ağustos 1950.
Yeni Asır, 8 Haziran 1951.
Yeni Asır, 8 Mart 1951.
Zafer, 22 Nisan 1951
Radyo Âlemi, Cilt:1, Sayı:1, Yıl:1.
Radyo Âlemi, Cilt:10, Sayı:141, 3 Kasım 1955.
Radyo Haftası, Sayı:50, Cilt:5, 5 Mayıs 1951.
Haftalık Program, İzmir, TC Başvekâlet Basın-Yayın ve Turizm Gn. Md. İzmir Radyosu Md., 1952.
AZİZ, Aysel Aziz, Radyo ve Televizyona Giriş, A.Ü. SBF Yay., Ankara, 1981.
Cüneyd Orhon Anlatıyor: Radyo Günlerim, Yayına Hazırlayan: Bülent Aksoy, İstanbul, 2009.
ÇANKAYA, Özden, Bir Kitle İletişim Kurumunun Tarihi TRT 1927-2000, Ankara, 2015.
GEDİKLER, Hülya Gölgesiz, 1950’li Yıllarda İzmir, İzmir, Şenocak Yayınları, 2012.
KOCABAŞOĞLU, Uygur, Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna, TRT Önceci Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi ve Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri, İstanbul, İletişim Yayınları, 2010.
OSKAY, Ünsal, Toplumsal Gelişmede Radyo ve Televizyon, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1971.
ÖZAKMAN, Turgut, Radyo Notları, Ankara, 1969.
Telsiz Telefon Şirketi Vilayetlerdeki Aboneler, İstanbul, 1936.
AKAGÜNDÜZ, Ümüt, “Radyoculuğumuzun Cumhuriyet’in İlk Yıllarındaki Serüveni ve Telsiz Mecmuası”, Kebikeç, Sayı:37, 2014.
DOĞANER, Yasemin, “Atatürk Döneminde Radyo”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt:18, Ankara, 2002.
HOŞKAN, Mehmet Ali, “İzmir Radyosu Spikerleri”, Radyo Âlemi, Cilt: 1, Sayı:15, 4 Haziran 1953.
HOŞKAN, Mehmet Ali, “İzmir Radyosu Temsil Kolu”, Radyo Âlemi, Cilt:1, Sayı:14, 28 Mayıs 1953.
HOŞKAN, Mehmet Ali, “Ümit Halid Demiriz’in Müdürlüğünde İzmir Radyosu”, Radyo Âlemi, Cilt:1, Sayı:8, 16 Nisan 1953.
HOŞKAN, Mehmet Ali, “İzmir Radyosu Spikerleri”, Radyo Âlemi, Cilt: 1, Sayı:15, 4 Haziran 1953.
“İzmir Programlarında Kimler Okuyup Çalıyor?”, Radyo Âlemi, Cilt:11, Sayı:153, 9 Şubat 1956.
“İzmir Radyosu Yurttan Sesler Ekibini Tanıyalım”, Radyo Âlemi, Cilt:12, Sayı:185, 6 Ağustos 1956.
“İzmir Radyosu”, Reklam Satış Dergisi 1951 Radyo Televizyon Yıllığı.
“İzmir Radyosu”, Reklam Satış Dergisi 1952 Radyo Televizyon Yıllığı.
“İzmir Radyosuna Müdür Aranıyor”, Radyo Âlemi, Cilt:13, Sayı:192, 25 Ekim 1956.
KOÇ, Nurgün, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Radyo”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl:8, Sayı: 15, Bahar 2012.
VOLKAN, Pürnur, “İzmir Radyosunda Yapılan Ses ve Saz Sanatkârları İmtihanları Neticesi”, Radyo Âlemi, Cilt.2, Sayı:20, 9 Temmuz 1953.
http://telsizci.blogcu.com/hiltak-bolulu/1008631 (Erişim tarihi: 04.02.2018) Radyo Televizyon Tarihi, www.megep.meb.gov.tr, (Erişim Tarihi: 3.04.2018)