İzmir Valisi İzzet Bey’in Kaleminden İzmir’in İşgali

Osmanlı Devleti, 1914 yılında girmiş olduğu I. Dünya Savaşı’nı kaybetmiş, 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile savaştan çekilmiştir. Savaşın sona ermesi ile birlikte İtilaf Devletlerinin işgalleri başlamıştır. Bu işgaller içerisinde Türk halkının en çok tepkisini çeken olay, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesidir. İzmir’in işgali hem Türk halkının mücadele azmini harekete geçirmiş hem de işgallere karşı silahlı direnişin başlamasına neden olmuştur. Çalışmamızda, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edildiği sırada İzmir Valisi olan İzzet Bey’in kaleme aldığı, 14-18 Mayıs 1919 tarihleri arasındaki olayları anlatan 14 sayfalık rapor esas alınmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan rapor, İzmir’in işgali öncesindeki gelişmeleri, işgal sırasında yaşanan olayları, Türklerin maruz kaldıkları kötü muameleleri, İzzet Bey’in İtilaf Devletleri temsilcileri ve İstanbul Hükümeti ile yaptığı yazışmaları ve halkın olaylar karşısındaki tepkilerini anlatmaktadır. Amacımız daha önce İzmir’in işgali ile ilgili olarak yayınlanmış bilgileri, raporda yer alan bilgilerle karşılaştırmak, aralarındaki farklılıkları ortaya koymak ve İzmir’in işgalini, o sırada en yetkili mülki amir konumunda olan İzzet Bey’in ağzından bir kere daha anlatmak ve işgal karşısında İzzet Bey’in tavrı hakkında bilgi vermektir

OCCUPATION of IZMIR ACCORDING to IZMIR GOVERNOR İZZET BEY

Ottoman Empire lost the World War I, which entered in 1914 and withdrew from the war by the Mondros Armistice, which was signed on October 30, 1918. Occupations of the Allies started by the end of the war. Turkish people reacted mostly the Greek occupation of Izmir among entire occupations which were applied in Ottoman Empire. The occupation of Izmir both aroused struggle determination of Turkish people and triggered off the start of the armed resistance movement against occupations. In our study, we used the 14 paged dispatch, which was describing events of May, 14- 18 1919, of İzzet Bey who was Izmir governor during the Greek occupation. This dispatch took place in Prime Ministry State Archives. Events before the occupation of Izmir, incidents during the occupation, Turks which faced mistreatments, correspondences between Izzet Bey and representatives of the Allies and Istanbul government was included in the dispatch. Our objective was comparing the published information about the occupation of Izmir with information which provided in the Izzet Bey’s dispatch, showing the differences and illustrating once more the occupation of Izmir from the pen of Izzet Bey, who was the most authorized civilian authority during the occupation and give information about the attitude of Izzet Bey.

___

  • BAYAR, Celal, Ben de Yazdım, C.5, İstanbul, 1967.
  • BERBER, Engin, “Aydın Valisi İzzet Bey’in Hastalığı ve Ölümü”, Toplumsal Tarih, C.II, S.12, Aralık, 1994.
  • __________, Sancılı Yıllar: İzmir 1918-1922, Mütareke ve Yunan İşgali Döneminde İzmir Sancağı, Ankara, 1997.
  • ERDEHA, Kamil, Milli Mücadelede Vilayetler ve Valiler, İstanbul, 1975.
  • JAESCHKE, Gotthard, “İngiliz Belgeleri Işığı Altında Yunanlıların İzmir Çıkartması”, Belleten, C.32, S. 128, Ekim, 1968.
  • TABAK, Serap, İzmir Şehrinde Mülki İdare ve İdareciler (1867-1950), E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir, 199
  • Türk İstiklal Harbi, II. Cilt, Batı Cephesi, 1.Kısım, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı yayınları, Ankara, 1999.
  • UMAR, Bilge, İzmir‟de Yunanlıların Son Günleri, Ankara, 1974.
  • URAL, Selçuk ve OKUR, Mehmet, “Vali İzzet Bey’in Kaleminden İzmir’in İşgali”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.17, Erzurum 2001.