Birinci TBMM’de Mesleki Temsil Tartışmaları

Mustafa Kemal Paşa'nın TBMM'ye sunduğu Halkçılık Programı'nı temel alarak anayasa tasarısı hazırlayan özel encümen bu programda büyük değişiklikler yaptı. Seçimlerin mesleki temsil sistemine göre yapılmasını benimsedi. Böylece Mesleki Temsil sistemi Birinci TBMM'de oldukça kapsamlı bir şekilde tartışıldı. 18 Kasım 1920'de başlayan bu tartışmalarda mesleki temsili savunanların çoğu sistemi halkçılığın gereği, halkın hakkı olarak değerlendirdi. Yine pek çoğu sosyo-ekonomik koşullara işaret ederek emeği ön plana çıkardı. Mesleki Temsil Sistemi'ne karşı olan milletvekilleri ise sınıfsal bir temele sahip olan mesleki temsil sisteminin kapitalist olmayan Türkiye'de uygulanamayacağı, halkın seviyesinin bu sisteme uygun olmadığı, Meclise gelecek olan "cahil" halktan bir yarar gelmeyeceği tezini savundu. Pek çok milletvekili mesleki temsil lehinde görüş bildirdi ise de Meclis çoğunluğu bu sistemi kabul etmedi.

Anahtar Kelimeler:

Mesleki Temsil Sistemi, Ali İhsan Bey, Mustafa Kemal Paşa, Halkçılık Programı, Teşkilatı Esasiye Yasası (Anayasa), Meslek örgütleri, Müslüman olmayanlar

Negotiations Of Occupational Representation In First Grand National Assembly Of Turkey

The specific council which prepared the constitution based on the Populism programme presented to the Assembly by Mustafa Kemal Pasha made significant changes in the programme. They adopted implementing the elections based on the system of occupational representation. Thus the system was comprehensively negotiated in First Grand National Assembly of Turkey. During these negotiations which had been initiated on 18th November, 1920, most advocates of the system argued that it was a matter of populism and rights of the public. Some advocates also featured labour by referring to socio-economic conditions. On the other hand, the members against the system claimed that as a class-based system, it could not be implemented in non-capitalist Turkey, the intellectual background of the public was not ready for such a system and it would not beneficial to elect so-called "illiterate" people for the Assembly. Although many members stated views for the occupational representation system, the majority rejected the new system offer.

Keywords:

: Occupational Representation System, Ali Ihsan Bey, Mustafa Kemal Pasha, Programme ofPopulism, Constitution, Occupationalorganizations, Non-muslims,

PDF

___

I. Gazete Anadoluda Yeni Gün
II. Resmi Yayınlar Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (ZC),Devre I, Cilt 4, Ankara: TBMM Matbaası, 1941. Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre I, Cilt 5, Ankara: TBMM Matbaası, 1942. Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre I, Cilt 6, Ankara: TBMM Matbaası, 1943. Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre I, Cilt 7, Ankara: TBMM Matbaası, 1944.
III. Kitap ve Makaleler
ARIKAN, Zeki, Muhittin Birgen, Mustafa Kemal Paşa ve Milli Mücadele, s. 365, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ 45/802/10230.pdf (indirme tarihi 07.07.2015)
............... (Haz), Muhittin Birgen İttihat ve Terakkide On Sene İttihat ve Terakki Neydi?, İstanbul: Kitap Yayınevi, 2006, s. 16.
ATATÜRK, Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Ankara, 1927.
CEBESOY, Ali Fuat,Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul: Vatan Neşriyatı, 1953.
GOLOĞLU, Mahmut, Üçüncü Meşrutiyet, Ankara: Başnur Matbaası, 1970.
GÖKALP, Ziya,Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2001.
................, Yeni Türkiyenin İktisadi Hedefleri, İstanbul: Baha Matbaası, 1974.
GÜNEŞ, İhsan,Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinin Düşünce Yapısı (1920- 1923), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2009.
HALICI, Şaduman,Yeni Türkiye Devletinin Yapılanmasında Mahmut Esat Bozkurt (1892-1943), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2004.
.................... (Haz.),Mahmut Esat Bozkurt-Toplu Eserler, C. I, İstanbul: Kaynak Yayınları, 2014.
KAYMAZ, Nejat, TBMMde Misâk-ı Millîye Bağlılık Andı İçilmesi Konusu, Tarih ve Toplum, Temmuz 1985, 47-51; (Ağustos 1985), s. 50-54, (Eylül 1985, s. 33-35, 38-41; (Ekim 1985), s. 59-64; Kasım 1985, s. 50-55.
TEKELİ, İlhan ve ŞAYLAN, Gencay, Türkiyede Halkçılık İdeolojisinin Evrimi, Toplum ve Bilim, Yaz-Güz 1978.
TEKELİ, İlhan ve İLKİN, Selim, (Kör) Ali İhsan (İloğlu) Bey ve Temsili Mesleki Programı, Atatürk Dönemininin Ekonomik ve Toplumsal Tarihi İle İlgili Sorunlar, 14-16 Ocak 1977, Tebliğler-Tartışmalar, İstanbul: İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Yayınları, 1977.
TOPRAK, Zafer, Halkçılık İdeolojisinin Oluşumu, Atatürk Dönemininin Ekonomik ve Toplumsal Tarihi İle İlgili Sorunlar, 14-16 Ocak 1977, Tebliğler- Tartışmalar, İstanbul: İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Yayınları, 1977.
Tunçay, Mete. (Haz.),Mesaî Halk Şuralar Fırkası Programı 1920, Ankara: Sevinç Matbaası, 1972.
.................., Türkiyede Sol Akımlar (1908-1925), İstanbul: Berdan Matbaası, 2000.
Unat, Faik Reşit, Türkiye Büyük Millet Meclisinin Birinci Devresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Grupunun Kurulması ve Çalışmalarına Ait Bazı Vesikalar, Tarih Vesikaları, C.3, S.13.