BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE YUNANİSTAN: ÇANAKKALE’DEN MİLLİ BÖLÜNMEYE

Bu çalışma Yunan iç siyasetinin en hareketli dönemlerinden birini, Çanakkale Savaşı sırasında Başbakan Venizelos ile Kral Konstantin arasında yaşanan savaşa dâhil olup olmama tartışmalarını ele almayı ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yunanistan, 1914 yazında patlak veren Birinci Dünya Savaşı’na 1917’de tam üç yıllık yoğun ve çalkantılı bir süreç sonunda dâhil olmuştu. Bu “gecikmenin” temel nedeni, Venizelos’un savaşta İtilaf Devletleri’nin yanında yer alma girişimlerine karşılık Konstantin’in tarafsızlık politikasını tercih etmesiydi. Bu iki önemli aktör arasındaki anlaşmazlık, “milli” bir politika oluşturulmasına engel olmuştu. Savaşın başlamasından hemen sonra Venizelos, Yunanistan’ı İtilaf Devletleri safında savaşa dahil etmek için yoğun bir çaba sarf etmeye başladı. Savaşı kesin olarak İtilaf Devletleri’nin kazanacağına inanan Venizelos’a göre bu durum; ülkeyi Balkan Savaşları sonrasında uzlaşmazlık halinde olduğu Bulgaristan ve Osmanlı “tehdidine” karşı korumakla kalmayacak aynı zamanda Yunanistan Kıbrıs ve Küçük Asya’yı alarak topraklarını iki katına çıkarma, “büyük ve milli hayal” Megali İdea’yı gerçekleştirerek “Büyük Yunanistan”ı kurma fırsatı yakalayacaktı. Bu hedef konusunda Venizelos’la aynı görüşleri paylaşan Konstantin, savaşı Almanya’nın kazanacağına inanıyor ve “milli güvenliği ve çıkarları” için Yunanistan’ın tarafsız kesinlikle tarafsız kalması gerektiğini savunuyordu. İki taraf arasındaki görüş ayrılığı 1914 yılı sonunda iyice belirginleşecek ve 1915 yılı başında İngiltere ve Fransa’nın Çanakkale’ye yapmayı planladıkları çıkarma harekâtı öncesinde Yunanistan’ı savaşa katılmaya davet ettikleri sırada doruk noktasına ulaşacaktı. Bu süreçte tüm girişimlerine rağmen Venizelos Kral’ı savaşa katılma konusunda ikna etmeyi başaramayacak, bunun üzerine Yunan siyaseti ile kamuoyu adeta ikiye bölünecek ve Yunanistan’da “milli bölünme” olarak adlandırılacak bir süreç başlayacaktı. Bu çalışmanın amacı, temelleri Çanakkale harekâtı sırasında atılan ve Yunanistan’ın 1922 yılında yaşamış olduğu “Küçük Asya Felaketi”nin en önemli unsurlarından birisi olarak değerlendirilen söz konusu bu süreci, Kral ve Venizelos arasında yaşanan tartışmalar üzerinden incelemek ve tarafların argümanlarını tartışmaktır. Ayrıca tartışmaların ana unsurunun Osmanlı Devleti olması, Türkiye açısından da yaşanan süreci önemli ve değerli kılmaktadır. Tarafların tezlerini tüm boyutlarıyla ele almayı amaçlayan bu çalışma ayrıca 1919-1922 sürecine Yunanistan’ın nasıl hazırlandığını da ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Birinci Dünya Savaşı, Yunanistan, Venizelos, Kral Konstantin, Çanakkale Harekâtı, Megali İdea, Milli Bölünme

GREECE AND THE FIRST WORLD WAR: FROM GALLIPOLI TO NATIONAL SCHISM

This work aims at examining the discussions between President Venizelos and King Constantine during the Gallipoli Campaign which constitues one of the most active period of the Greek domestic politics. Greece could enter the Great War, following three years of intensive and turbulent process.The main reason for this “detention” was the disagreement between Venizelos who followed a policy to participate the war with the Allies and Constantine who insisted on Greece’s neutrality. Owing to this Greece failed to adopt a “national” policy. Following the outbreak of the war Venizelos endeavored to enter the war on the side of the Allies. According to Venizelos the war would result with definite victory of the Allies and choosing this path will not merely protect Greece from the Ottoman and Bulgarian “threat” but also Greece will get the opportunity to double its land, achieve Megali İdea, “the great and national dream” and create “Greater Greece”. However the King Constantine, who also desired the same goal, believed that the war would end with Germany’s victory and opposed this policy. According to Constantine Greece had to stay neutral for the sake of its “national security and interests”. The quarrel between the two became clearer at the end of 1914 and reached its climax at the beginning of 1915 when the Allies invited Greece to be part of the Gallipoli Campaign. Despite all his attempts, in this process, Venizelos failed to convince the King to enter the war. Thereupon, Greek politics and the public opinion divided and a process called “national schism” began. This work aims at examining and discussing this period, which is also considered one of the most significant factors of the “Asia Minor Disaster”, through the disagreements between Venizelos and Constantine. Besides, because the main elements of the discussions was the Ottoman Empire, it is also of importance in terms of Turkey. Aiming at dealing with the thesis of the parties with all its dimensions this work also reveals how Greece was prepared the process of 1919-1922.

Keywords:

First World War, Greece, Venizelos, King Constantine, Gallipoli Campaign, Megali Idea, National Schism,

PDF

___

ALASTOS, Doros, Venizelos, Patriot, Statesman, Revolutionary, Percy Lund Humphries, London, 1942
ALBRECTH-CARRİE, Rene, Diplomatic History of Europe since the Congress of Vienna, Harper&Brothers, New York, 1958.
AKSAKAL, MUSTAFA, The Ottoman Road to War in 1914: The Ottoman Empire and the First World War, Cambridge University Press, Cambridge, 2008.
ADAMOF, E.E., Çarlık Belgelerinde Anadolu'nun Paylaşılması, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2001.
ANDERSON S. Matthew, Doğu Sorunu 1774-1923, Uluslar arası İlişkiler Üzerine bir İnceleme, Çev. İdil Eser, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001. Barbis N. Kostas, Ethnikos Dichasmos, Aitia-Enoxoi, Synepeıes, Ekdoseis Erodios, Defteri Ekdosi, Thessaloniki, 2007.
CASSAR H. George, Lloyd George at War, 1916-1918, Athem Press, London, 2009.
CAMPBELL John and SHERRAD Philip, Modern Greece, Frederick A. Praeger, New York, 1969.
CLEWS T. Graham, Churchill's Dilemma: The Real Story Behind the Origins of the 1915 Dardanelles Campaign, Abc-Clio, 2010.
CHONDROKOUKIS, Dimitrios N., Praxikopimata kai epanastaseis: apo ton Othona mechri simera: mia vathia anatomia, mia sfairiki analysi pou anadeiknyei ta gegonota "pros apofygin" kai ta gegonota "pros mimisin", Ekdoseis Pleias , Athina, 1976
TSAPARAS, Stefanos, I Politiki Igesia kai oi Xenoi sti Neoteri Istoria tis Elladas, 1821-1920, Ekdoseis Livani, Athina, 1988.
DAKİN, DOUGLAS, İ Epopoisi tis Elladas, 1770-1923, Metafrasi:A Ksanthopoulos, Morfotiko Idrima Ethnikis Trapezis Athina, 2012.
DÜNDAR, FUAT, Modern Türkiye'nin Şifresi: İttihat ve Terakki'nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918), İletişim Yay., 2008.
DRIAULT, Edouard, Ellada kai A' Pagkosmios Polemos: apo to Kinima ton Neotourkon, 1908 mechri ti Synthiki tis Lozannis, 1923, Ekdoseis Pelasgos, Athina, 1999.
ENEPEKIDIS, K. Polixronis, I doxa kai o dichasmos, Apo ta mystika archeia Viennis, Verolinou kai Vernis 1908-1918, Ekdoseis Zacharopoulos, Athina, 1992
ETHNIKO IDRYMA "ELEFTHERIOS VENIZELOS", Eleftherios Venizelos: Diamorfosi tis Politikis Skepsi tou, Idelogikes afetires kai epirroes, İdrima tis Voulis ton Ellinon, Athina, 2014.
ERDEM, NİLÜFER, Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekatı (1919-1923),Derlem Yay., İstanbul, 2010.FERRO, MARC, The Great War1914-1918, Çev. Nicole Stone, Routledge, London, 1973.
GEORGE, D. Lloyd, The Truth about the Peace Treaties, Vol. II, Victor Gollancz Ltd, London, 1938.GEORGE, D. Lloyd, War Memoirs, Vol.1, Nicholson&Watson, London, 1933.
GYALISTRAS, Sergios, Ethnikoi agones 1909-1959, Meleti istoriki- stratiotiki, Ekdoseis Estia, Athina, 1963.
GIBBONS, Herbert, Venizelos, Mia Viografia 1864 - 1920, Metafrasi: Michalis Katsimitsis, Ekdoseis Evrasia, Athina, 2008.
GREY, Edward, Twenty Years 1892-1916, Frederik A. Stock, New York, 1925.
GRİGORİADİS, FOIVOS, Dixasmos-Mikra Asia, Istoria Mias Eikosaetias 1909-1920, Ekdoseis Kerdinos, Athina, 1971.
HAYTA, Necdet, 1911'den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2015.
HERİNG, GUNNAR, Ta Politika Kommata Stin Ellada, 1881-1936, Metafrasi: Thodoros Paraskeipoulous, Morfotiko Idrima Ethnikis Trapezis, Athina, 2012.
HOWARD, N. Harry, The Partition of Turkey, A Diplomatic History, 1913-1923, University of Oklahoma Press, 1931
Ekdotikos Oikos Kyromanos, Istoria Tou Ethniki Dixasmou, Kata Tin Arthografia Tou Eleftheriou Venizelou kai tou Ioannou Metaxa, Ekdotikos Oikos Kyromanos, Tetarti Ekdoseis, Thessaloniki, 2010