Ahali Mübadelesi ve Yardımların İstanbul Örneği

19. yüzyıldan itibaren Balkan ve Anadolu coğrafyası arasında büyük göç hareketleri başlamıştır. Türk Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasının ardından Türkiye’deki Rumların önemli bir kısmı ülkeyi terk etmiştir. Rumların Yunanistan’a gitmesi, Yunanistan’da ekonomik ve sosyal kriz yaratmıştır. Aynı zamanda, Yunanistan’da sıkıntı çeken Türkler, gördükleri baskı sebebi ile Türk Hükümetine, kaçmak suretiyle, sığınmak istemişlerdir. 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan Barış Konferansı’nda Türkiye ve Yunanistan hükümetleri arasında, Türk ve Yunan ahalinin zorunlu değişimini esas alan bir antlaşma imzalanmıştır. Bu antlaşmada, Batı Trakya Türkleri ve İstanbul Rumları mübadeleden hariç tutulmuştur. Türk Hükümeti, yarım milyona yakın insanın nakil, iaşe, konut ve geçim gibi işleri ile ilgilenebilmek amacıyla Mübadele, İmar ve İskân Bakanlığı teşkil etmiştir. Bu bakanlık, mübadillerle ilgili her türlü kanuni hakkın ve yasal düzenlemelerin yapılması ve uygulanması ile ilgilenmiştir. Hilal-ı Ahmer Cemiyeti ise mübadillerin, sağlık, barınma ve her türlü insani ihtiyaçları da karşılamağa çalışmıştır. Mübadillere, emval-ı metruke olan evler dağıtılmış ve mübadillerin üretici bir hayata geçmeleri için gerekli toprak ürünleri ve toprak işleme aletleri devlet tarafından temin edilmiştir. Göç sırasında iki önemli sorun ortaya çıkmıştır. Bunlar, etabli ve taşınmaz mallar sorunudur. Etabli ve her iki ülkede kalan malların akıbeti, Lozan Antlaşması ile çözülememiştir. Bu konular, 1926 ve 1930 yıllarında Yunanistan’la imzalanan antlaşmalarla çözüme kavuşmuştur. 1930 tarihli Ankara Antlaşması ve 1932 tarihindeki nihai karar ile mübadillerin malları ile ilgili sorunlar tamamen bitmiştir

Anahtar Kelimeler:

Mübadele, Yardım, Hilal-ı Ahmer, Mübadil, Türk- Yunan İlişkileri

The migration movements began between geography of Balkan and Anatolia from 19. century. After, the Turk’s victory on Anatolia, an import part of Greeks escaped from ground of Anatolia. When the Greeks backed their real country, they created social and economic crisis there. The Turks who lived in Greece, they requested to refuge to Turkish Government cause of Greek’s press. Governments of Turkey and Greece signed a treaty about exchange obligation of comminity on the 30th of January 1923 at Lozan Peace Conference. İn this treaty the Greeks living in the center of İstanbul and Turks living in Greece in west Tracia were left out from this exchange. The Turkish Government constituted a Minister of Exchange, Reconstruction and Housing. This minister cared about all the works about transmission, board, home of the emigrants. This minister prepared the laws and the regulation about emigration. The Turkish Red Crescent tried to find solutions for the feeding and healty problems of all the emigrants. The Turkish Government provided abondoned houses, agrıcultural products and tools to emigrants cause Government wanted, they become manufacturer. At the of emigration, there was two problems, etabli and the goods of stayed on other’s country. These could not solve on Lozan Peace Conferance. These topics solved with treaties on 1926 and 1930. On account of Ankara Treaty, between of Turkish and Greek Governments made a last decision about emigrant’s properties

Keywords:

Exchange, Aid, Red Cresrent, Emigrant, Relationship of Turkish and Greek,

PDF

___

AGHATABAY, Cahide Zengin, Mübadele’nin Mazlum Misafirleri – Mübadele ve Kamuoyu (1923 – 1930), Bengi Yayınları, İstanbul, 2007.
Ahmet Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, I, Çev. Ahmet Hezarfen, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, TTK, Ankara, 1997. Atatürk’ün Bütün Eserleri, Nutuk III, Vesikalar, 2007, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2007
BARAN, Tülay Âlim, Bir Kentin Yeniden Yapılanması ( İzmir 1923 – 1938 ), Arma Yayınları, İstanbul, 2003.
BELLİ, Mihri, Türkiye- Yunanistan Nüfus Mübadelesi, Çev. Müfide Pekin, Belge Yayınları, İstanbul, 2004.
BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Trakya’da Milli Mücadele’’, II, TTK, Ankara, 1956.
BİRSEL, M. Cemil, Lozan, II, Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul, 1933.
BOZKURT, Deniz, Karşılaştırmalı Lozan ve Sevr Barış Antlaşmaları, Umay Kültür Sanat Merkezi Yayınları, Ankara, 1998.
BUDAK, Ömer, Sevr Paylaşımı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2002. Canlı Tarihler, Galip Kemali Söylemezoğlu: Atina Sefareti(1913- 1916),V, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1946.
EREN, Ahmet Cevat, Türkiye’de Göç ve Göçmen Meseleleri, Nurgök Matbaası, İstanbul, 1966.
ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuk ve Siyasi Tarih Metinleri, I, Ankara Üni. Hukuk Fak. Yayınları, İstanbul, 1953.
ESKİ, Mustafa, Cumhuriyet Döneminde Bir Devlet Adamı Mustafa Necati, Atatürk Araş. Merkezi Yay. , Ankara, 1999.
KUZUCU, Lütfi, Krifçe’den Yeşilburç’a Mübadil Yaşamlar, Lozan Mübadilleri Vakfı, İstanbul, 2008.
MERAY, Seha, Lozan Barış Konferansı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1973.
ÖRENÇ, Ali Fuat, Balkanlarda İlk Dram: Unuttuğumuz Mora Türkleri ve Eyaletten Bağımsızlığa Yunanistan, Babıali Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2009.
SARISIR, Serdar, Demografik Oyun Sürgün, IQ Yayıncılık, İstanbul, 2006.
SOYSAL, İsmail, Türkiye’ni Siyasal Antlaşmaları, I, T.T.K, Ankara, 1983.
ŞİMŞİR, Bilal, Lozan Telgrafları, I, TTK, Ankara, 1990.
TESAL, Reşat Dürri, Selanik’ten İstanbul’a: Bir Ömrün Hikayesi, İletişim Yay., İstanbul, 1998.