20. Yüzyılın Başlarında Rodos Adasında Deniz Ticareti

1522 yılında Osmanlı egemenliğine geçen Rodos adası 1912 yılına kadar yaklaşık 390 yıl Osmanlı egemenliğinde kalacaktı. Asya ile Avrupa ve Afrika kıtası arasında önemli bir konumda bulunan Rodos adası, Akdeniz’den Karadeniz’e giden ve ticaret yapan uluslararası gemilerin güzergâhları üzerinde bulunuyor ve gemi acenteleri Rodos’a sık sık uğruyorlardı. Sanayi devrimi ve buharlı gemilerin ticarî yaşamda etkin olarak kullanılmaya başlanması ile birlikte ticaret hız kazanacaktı. Balta Limanı Antlaşması ile birlikte Rodos adası dış ticarette daha serbest hareket etmeye başlayacaktı. 19. yüzyılın sonlarında İzmir ile bağlantılı ticaret yapmaya başlayan Rodos, 20. yüzyıl başlarında dış ticarette bir ivme yakalayacaktı. Biz bu çalışmamızda Rodos adasında 20. yüzyılın başlarındaki liman trafiğini ile ülkelere ve ürünlere göre deniz ticaretini ortaya koymaya çalıştık

Anahtar Kelimeler:

Rodos, Deniz Ticareti, Liman Trafiği

In the Beginning of 20th Century Rhodes Island Maritime Commerce

In 1522 Rhodes Island got under The Ottoman Empire’s domination which lasted until the year 1912 for approxiametly 390 years. Being positioned between Asia, Africa and Europe, Rhodes Island was on the route used by most of the merchant ships going from Mediterranean to Blacksea and shipping agents used to visit the island a lot. With the industrial revolution happening, commerce was sure to accelerate. After the Treaty of Balta Harbour was signed, Rhodes İsland was able to take action more independently. At the end of 19th century, the island started to trade correspondingly with Izmır and towards the ending of 20th century it has begun to accelerate in means of foreign trade.With this demonstration, we tried to show Rhodes Island’s trade in 20th century as sorted by countries and goods

Keywords:

Rhodos, Maritime Commerce, Port Traffic,

PDF

___

I. Osmanlı Arşiv Belgeleri
BOA, DH.İD., 24/9, 11 Muharrem 1330 H./ 1 Ocak 1912 M.
BOA, DH.MKT, 2474/20, 28 Zilhicce 1318 H./ 18 Nisan 1901 M.
BOA, BEO, 2986/223927, 15 Zilhicce 1324 H./30 Ocak 1907 M. II. Basılmış İngiliz Arşiv Kaynakları Parlamentary Papers, Accounts and Papers (1857-1912)
-Report by Mr. Consul Callendrer on the Trade of Rhodes for the year 1862, s.s.489-491.
-Island of Rhodes, Commercial Report by Mr. Campbell, British Consul at Rhodes, on the Trade, &e., of the Islands of the Ottoman Archipelago for the year 1856, s.s.202-205.
-Diplomatic and Consular Reports Turkey , Report For The Year 1900 On The Trade of The Consular District Of Smyrna , London, 1901, s.s.15-18.(Rodos raporu Vice-consul Mr. Prendergast’a aittir.)
- Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report For The Year 1905 On The Trade Of The Consular District Of Smyrna , London, 1906, s.s.23-25. (Rodos Raporu Vice Consul Biliotti’ye aittir. )
- Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report For The Year 1908 On The Trade Of The Consular District Of Smyrna , London, 1909, s.s.27-30. (Rodos Raporu Vice Consul Biliotti’ye aittir. )
- Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report For The Year 1909 On The Trade Of Smyrna , London, 1910, s.s.61-69. (Rodos Raporu Vice Consul Biliotti’ye aittir. )
- Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report For The Year 1910-11 On The Trade Of Smyrna , London, 1911, s.s.29-34. (Rodos Raporu Vice Consul Biliotti’ye aittir. )
- Diplomatic and Consular Reports Turkey, Report For The Year 1911-12 On The Trade Of Smyrna , London, 1912, s.s.36-38.
III. Resmi Yayınlar
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Sâlnâmesi, 1293 H. (1876-1877 M.).
Cezâyir-i Bahr-i Sefîd Sâlnâmesi, 1321 H.(1903 M.).
IV. Kitap, Makale ve Tezler
ARI, Kemal, İzmir’den Bakışla Türkiye’de Kabotaj, “Haklar, Kazanımlar, Bayramlar”, Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yayınları, İzmir, 2009.
ÇAĞA, Tahir, “Türkiye’de Deniz kabotajı Tekeli”, Lozan’ın 50. Yıl Armağanı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1978, s.s.73-101.
ÇELİKOL, Zeki, Rodos’taki Türk Eserleri ve Tarihçe, TTK Basımevi, Ankara, 1986.
DOĞAN, Güner, İngiliz ve Fransız Seyyahlara Göre 17. ve 18. Yüzyıllarda Ege Adaları (Midilli, Sakız, Sisam, Rodos) ve Çevresi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeniçağ Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2008.
EMECAN, Feridun, “XV.-XIX. Yüzyıllarda Ege Adaları’nda Osmanlı İdârî Teşkilâtı”, Ege Adaları’nın İdârî, Malî ve Sosyal Yapısı, (Ed. İdris Bostan) Ankara 2003, s.s.12-13.
ERDOĞRU, Mehmet Akif, “Rodos Adasında 1711 Yılında Tımarlar ve Timarlılar”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XIII/1998, s.25.
ERDOĞRU, Mehmet Akif, “Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi Ruznamesi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XIX/2004
ERDOĞRU, Mehmet Akif, Rodos Adasında Osmanlı Evkafı(1522-1711), Tarih İncelemeleri Dergisi, XV/2000, s.s.9-30.
GÜLSOY, Ersin, “XVI-XVII. Yüzyıllarda Akdeniz’de Osmanlı Hakimiyeti”, Türkler IX, s.590.
HAYTA, Necdet, “Rodos ile 12 Adanın İtalyanlar Tarafından İşgali ve İşgalden Sonra Adaların Durumu (1912-1918)”, OTAM, Sayı:5, 1994, s.s.136-137.
KURTCEPHE, İsrafil, Türk-İtalyan İlişkileri(1911-1916), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1995.
KUTBAY, Elif Yeneroğlu, Doğu Ege Adalarının Osmanlı Hakimiyeetinden Çıkışı, DEÜ. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2005.
KOMATSU, Kaori, “XIX. Yüzyıl Osmanlı-İngiliz Deniz Ticaret Münasebetlerinde Kabotaj Meselesi”, Osmanlı, III, s.s.371-379.
NEWTON, C.T., Travels and Discoveries İn Levant, I, London, 1865.
ÖRENÇ, Ali Fuat, Yakındönem Tarihmizde Rodos ve Oniki Ada, Doğu Kütüphanesi Yay., İstanbul, 2006.
ŞİMŞİR, Bilal N., Ege Sorunu -Belgeler(1912-1913), Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989,
TURAN, Şerafettin, Rodos’un Zaptından Malta Muhasarasına, Türk Tarih Kurumu Basımevi, (Kanuni Armağanı 1970’den Ayrıbasım), Ankara, 1970.
TURAN, Şerafettin, Rodos ve Oniki Ada’nın Türk Hakimiyetinden Çıkışı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, (Atatürk Konferansları II’den Ayrıbasım), Ankara, 1970.
TURAN, Şerafettin, “Akdeniz Dünyasında Levant Ticareti”, Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu I(İzmir ve Doğu Akdeniz)(7 Mayıs 2009), Bildiriler, İzmir, 2009, s.s.20-34.
WİTTMAN, William, Travels İn Turkey, Asia-Minor, Syria and Across The Desert İnto Egypt During The Years 1799, 1800 and 1801, İn Company With The Turkish Army and The British Millitary Mission, London, 1803.
YILDIZ, Özlem, II. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nde Deniz Ticareti (1908-1914), DEÜ. Atatürk ilkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2012.