1946 Genel Seçimlerinde Propaganda

İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden sonra, iç ve dış şartların olgunlaşmasıyla, Türkiye’de çok partili yaşama geçilmiştir. Bu dönemde Türkiye’nin siyasal yaşamına giren en önemli muhalefet partisi, CHP’den kopan milletvekilleri tarafından kurulan Demokrat Parti olmuştur. Demokrat Parti, kuruluşundan itibaren hızlı bir şekilde ülke genelinde teşkilatlanmayı ve örgütünü genişletmeyi başarmıştır. Küçük bir muhalefet partisi olarak öngördükleri DP’nin, kısa sürede yoğun bir ilgiye mazhar olması CHP idarecilerini telaşlandırmış ve DP’nin teşkilatını daha fazla genişletmesine zaman tanımamak amacıyla önce belediye seçimlerini ardından da milletvekili seçimlerini erkene almışlardır. CHP’nin bu kararı, önceleri olumlu bir çizgide ilerleyen iktidar-muhalefet ilişkilerinin gerginleşmesine ve Türk demokrasi tarihinde önemli bir yer tutan, ilk çok partili ve tek dereceli genel seçim olan, 1946 milletvekili seçimlerine son derece yüksek bir siyasi tansiyon ve gergin bir atmosfer içinde girilmesine neden olmuştur. Bu durum, gerek iktidar ve gerekse muhalefetin 1946 seçimlerindeki seçim propagandalarına da yansımıştır. Bu makalede Demokrat Parti’nin ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin 1946 seçimlerinde kullandıkları propagandalar ele alınmış ve irdelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, 1946 Seçimleri, Propaganda, İsmet İnönü, Celal Bayar, Adnan Menderes

Propaganda In Public Elections in 1946

Following the end of World War II and the formation of interior and exterior conditions, multi party system was established in Turkey. The most important opposition political party of this period was the Democrat Party (DP), which was established by the deputies separated from the Republican People’s Party (CHP). Since its foundation, DP had rapidly managed to be organized and widen the organization across the country. Despite having being predicted as a minor opposition party by CHP, DP took great attraction in short time by the society and the directors of CHP got worried and they decided to hold the both the municipal and parliamentary elections earlier than previously planned in order not to allow DP to widen much across the country. The decision taken by CHP caused the relations between the government and opposition to become strained and accordingly the parliamentary elections in 1946 – which took an important role in the history of Turkish democracy as the first multiparty and direct suffrage elections – was held in a very high politically tensioned and strained atmosphere. This case was also reflected in the propagandas of both the government and opposition for parliamentary elections in 1946. The propagandas of both DP and CHP for parliamentary elections in 1946 was focused on and investigated in this study

Keywords:

the Republican People’s Party (CHP), the Democrat Party (DP), Parliamentary elections in 1946, Propaganda, Ismet Inonu, Celal Bayar, Adnan Menderes,

PDF

___

I. Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu MGMK, FK: 30.10.0.0.,Y.No: 129.929.15.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Cumhuriyet Halk Partisi Kataloğu
CHPK, FK: 490.01.0.0, Y.No: 6.30.7.
CHPK, FK: 490.01.0.0, Y.No: 286.1149.2.
CHPK, FK: 490.01.0.0, Y.No: 28.129.3.
II. Resmi Yayınlar
Düstur, 3. Tertip, Cilt 27 (Kasım 1945-Ekim 1946), Devlet Matbaası, Ankara, 1946.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, D.7, c.22, Devlet Matbaası, Ankara, 1946.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, D.7, c.24, Devlet Matbaası, Ankara, 1946.
III. Gazete ve Dergiler
Akşam
Cumhuriyet
Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi
Tanin
Toplumsal Tarih
Türk Sözü
Ulus
Vatan,
Yeni Asır
IV. Kitaplar
AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, Çeviren: Ahmet Fethi, Hil Yayınları, İstanbul, 1994.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’de Demokrasi’nin Tarihi (1839-1950), İmge Yayınevi, Ankara, 1995.
GİRİTLİOĞLU, Fahir, Türk Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii, C.I, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1965,
İsmet İnönü ve Tek Dereceli İlk Seçimler, Hazırlayan: İlhan Turan, İnönü Vakfı Yayınları, Ankara, 2002.
KARAMUSTAFAOĞLU, Tuncer, Seçme Hakkının Demokratik İlkeleri, Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 262, Sevinç Matbaası, Ankara 1970.
KARPAT, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Timaş Yayınları, 3. Baskı, İstanbul: 2012.
TOKER, Metin, Tek Partiden Çok Partiye, Milliyet Yayınları, İstanbul 1970.
TURAN, Şerafettin, İsmet İnönü: Yaşamı, Dönemi, Kişiliği, Bilgi Yayınları, Ankara, 2003.
TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, C. IV, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1999. V. Makaleler
ATAY, Falih Rıfkı, “Demokrat Liderine Yakışmayan Sözler” Ulus, 3 Temmuz 1946.
ATAY, Falih Rıfkı, “Politika ve Ahlak”, Ulus, 6 Temmuz 1946.
ATAY, Falih Rıfkı, “Açık Mektup Değil Açık Tahrik”, Ulus, 16 Temmuz 1946.
ERİM, Nihat, “İktidarı Ele Alacaklarmış”, Ulus, 5 Temmuz 1946.
ERİM, Nihat, “Sıkıntıları Sömürüyorlar”, Ulus, 6 Temmuz 1946.
ERİM, Nihat, “İstihale veya Tasfiye”, Ulus, 7 Temmuz 1946.
ESMER, Şükrü, “Seçim Mücadelesi”, Ulus, 18 Temmuz 1946.
GÜNALTAY, Şemsettin, “Yalnız Vicdanımızın Sesini Dinleyelim”, Ulus, 4 Temmuz, 1946.
GÜVEN, Nevzat “Demokrat Partinin Hakiki Hüviyeti Beliriyor”, Türk Sözü, 13 Temmuz 1946.
İ.T, “Üç Önemli Broşür” Ulus, 4 Temmuz 1946.
KAYIŞ, Yasin, “1946 Belediye Seçimleri ve Basın” ÇTTAD, VII/16-17, (2008/ Bahar-Güz).
TEKİN, Nil Türker, “1946 Seçimlerinde Propaganda: Tek Parti Döneminin Sonu”, Toplumsal Tarih, S.106, Ekim, 2002.