Freudyen Teorideki “Tekinsizlik” Olgusunun Türk Modernleşmesinde Darbeleri Mümkün Kılan Obskürantist ve Self-Oryantalist Tutumlarla İlişkiselliği Üzerinden Okunması
Bireyi, tüm inanç biçimlerinin ötesinde, ait olduğu toplumsal bütünlük dâhilinde güçlü kılan bir bilinç biçimi olarak “öz yeterlik bilinci”, tarihsel izlekte “vesayet demokrasisinin” ötesine geçmenin başarılması ile mümkündür. Öte yandan söz konusu bilinç, bu başarıyla birlikte, yurttaş bireyin kararlarını fiili olarak almakla kalmayıp, bu kararları almaya yetkili olduğu bilinci ve güvenine sahip olmasıyla; “tanıdık bildik olan”ı kendine, kendini ise “tanıdık bildik olan”a ait, güvende ve muvaffak hissetmesiyle mümkündür. Bu düşünce düzleminden hareketle çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan tarihsel kesitte, meşru ve sivil yönetime müdahale biçiminde ortaya çıkan “darbe” pratiklerini toplum nezdinde mümkün kılan psikolojik ve sosyolojik zemini algılama amacına yönelik bir okuma denemesidir. Bu amaca ilişkin olarak, ilgili metinde, “Türk modernleşmesi”, toplum sözleşmesinin tarafı olan ülke yurttaşlarının hak ve özgürlükleri ile kaygı halinin karşısında güven duygusu sağlamlaştırılmış birer birey olma gücünü içselleştirmelerinin önündeki engeller olarak, “tekinsizlik”, “vesayet sistemi”, “öz yeterlik bilinci”, “self oryantalist modernleşme” ve “obskürantizm” kavramları üzerinden hermenötize edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Self-Oryantalist Modernleşme, Obskürantizm, Frustrasyon, Öz Yeterlik, Tekinsizlik
Modernism Reading the “Uncanny” Phenomenon under the Relationality of Obscurantist and Self-Orientalist Approaches Enabling Coup d’état’s in Turkish Modernization
“Consciousness of self-efficacy”, a type of consciousness that renders the individual stronger in termsof social communion that the individual belongs, whilst being beyond of any forms of belief; is onlypossible, as achieving to pass beyond “tutelage democracy” in the historical path. On the other hand, thisvery consciousness, along with this success, not only makes decisions de facto for the citizen, but gives aconscience and confidence on competency of making this decision; belonging to one’s name “familiar”, and“familiar” to one’s name, rendering feeling safe and successful a possibility. This study is a reading practiceaiming to apprehend the psychological and sociological grounds that make the “coup” practices possiblein the eyes of the society emerging as interventions in the legitimate and civilian government throughoutthe historical period from the Ottoman Empire to the Republic of Turkey. For this purpose, in the relevanttext, Turkish modernization – considered as the source of obstacles that prevent the citizens’ (who are theparties involved in the social contract) rights and freedoms and also their internalization of the power ofbecoming an individual with self-confidence – is hermeneutised by the concepts of “eeriness”, “tutelagesystem”, “consciousness of self-efficacy”, “self-orientalist modernism” and “obscurantism.”
Keywords:
Self-orientalist modernization, obscurantism, frustracion, self- efficacy, uncanny,
___
- Acar K. (2008). Osmanlı ve Rus modernleşmesine dair bazı görüşler. Muhafazakâr Düşünce Geleneği Dergisi, 4(16-17), 59-78. Bağcı, H. (2006). Kahramanmaraş’ta siyasal değişme: 1950–2004. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Balta, E. (2016). Geçmişten günümüze darbeler, Toplumsal Tarih, (273), 51-55. Baran M. (2013). Avrupa’da gelişen modernlik ve modernleşme anlayışları ve bu anlayışların Türkiye’ye yansımalarına tarihî sosyolojik açıdan bir bakış. Turkish Studies, 8(11), 55-79. Bezci, B. ve Çiftci, Y. (2012). Self-orientalization: Modernity within ourselves or internalized modernization. Journal of Academic Inquiries, 7(1), 139-166. Cogan, J. J. ve Derricott, R. (2000). Citizenship for the 21. century. London: Kogbaan Page. Dellaloğlu, B. F. (2012). A. H. Tanpınar: Modernleşmenin zihniyet dünyası: Bir Tanpınar fetişizmi. İstanbul: Kapı Yayınları. Devran, Y. ve Özcan Ö. F. (2016). 1960’tan 2016’ya askeri darbe ve muhtıra metinleri anlamlar, amaçlar, niyetler ve ideolojiler. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 2(1), 7-20. Dinçer, M. K. (1998). Kişisel imaj. İstanbul: Alfa Yayınları. Eisenstadt, S. N. (2007). Modernleşme, başkaldırı ve değişim. U. Coşkun, (Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları. Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005). Öteki kuram. Ankara: Erk Yayıncılık. Freud, S. (2002). Metapsikoloji. E. Kapkın ve A. Tekşen Kapkın (Çev.). İstanbul: Payel Yayınları. Freud, S. (1919). The uncanny. http://web.mit.edu/allanmc/www/freud1.pdf. Gadamer, H. G. (1975), Truth and method, New York: Continuum. Giddens, A. (1990). The consequences of modernity. Cambridge: Polity. İbni Haldun. (1977). Mukaddime I. T. Dursun (Çev.) Ankara: Onur Yayınları. Jouhki, J. (2006). Imaginig the other orientalism and occidentalism in Tamil European relations in South India, Jyvaskyla: University of Jyvaskyla Press. Kanlı, T. (2006). Medya ve modernleşme: 1945–1960 döneminde National Geographic Dergisi’nde Türkiye’nin Sunumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kaya, M. O. (2013). Vesayet demokrasisi ve Türkiye örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(2), 491-538. Kaynar, H. (2012). Projesiz modernleşme. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları. Kıray, M, M. (1998). Değişen toplum yapısı. İstanbul: Bağlam Yayınları. Kongar, E. (2000). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği. İstanbul: Remzi. Korkmaz, İ. (2009). Sosyal öğrenme kuramı, Yeşilyaprak, B (Ed.). Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme Öğretim içinde (s. 218-238). Ankara: Pegem Akademi. Kurtoğlu, R. (2011). Türk tarihinde – bürokrasi – siyaset–aydın yabancılaşmasının sonucu: obskürantizm–çatışma kültürü ve epistemik çöküş. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 44, 325-350. Malone, Y. (2002). Social cognitive theory and choice theory: A compatibility analysis. International Journal of Reality Therapy, 22(1), 10-13. Powell, J. M., Thyne, C. L. (2011). Global instances of coups from 1950 to 2010: A new dataset, Journal of Peace Research, 48(2), 249-259. Rzayeva, R. (2005). Modernleşme süreci üzerine. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (34). Schiff, R. L. (2008). The military and domestic politics: A concordance theory of civil-military relations, New York: Taylor and Francis e-Library. Tazegül, M. (2005). Modernleşme sürecinde Türkiye. İstanbul: Babil. Tekin, M. (2003). Cemil Meriç ile söyleşiler. Konya: Çizgi. Touraine A. (1992). Modernliğin eleştirisi. H. Tufan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Ümer, E. (2017). Tekinsizin estetiği ve sanat yapıtı. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 10(19), 96-126. Wood, R. E. ve Bandura, A. (1989). Impact of conceptions of ability on self regulatory mechanisms and complex decision making. Journal of Personality and Social Psychology, 56, 407-415.
- Başlangıç: 1992
- Yayıncı: Marmara Üniversitesi